خبرگزاری شبستان- خرم‌آباد، مردم این دیار چند روز قبل از ماه محرم تکیه های عزاداری را در سطح شهر ایجاد می کنند و علاوه بر مساجد در خیابان ها و محلات هم به عزاداری می پردازند، جوانان استان لرستان در کنار هیئت‌های مذهبی، هرساله با فرارسیدن ماه محرم رنگ و بوی عزا و حزن سراسر استان را فرا می‌گیرد.
در استان لرستان بیش از سه و هزار و ۵۰۰ هیئت مذهبی فعالیت دارند و یک هزار و صد مبلغ در ایام ماه محرم و صفر در مناطق مختلف استان لرستان حضور دارند.
لرستان، استانی صدرصد شیعه می‌باشد و مردم این دیار عزادارای محرم را با آداب و رسومی کهن که از گذشته دور و نسل به نسل منتقل شده است، این مراسم را برگزار می‌کنند.
در ایام محرم، مردم لرستان با حضور در تکایا و دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی سوگواری می‌کنند.
از رسوم منحصر به فرد آئین‌های کهن سوگواری در لرستان، در روزهای تاسوعا و عاشورا به نمایش گذاشته می‌شود و مردم استان آنگونه که در عزای عزیزان خود ساز عزا می نوازند و خود را گِل عزا بر سر می‌گذارند، این ایام نیز در عزای سیدالسالار شهدا با برگزاری آیین کهن گِل مالی و نواختن ساز چمرونه، حزن و اندوه خود را به سبکی خاص ابراز می کنند.
در این روزها به ویژه روز تاسوعا و عاشورای حسینی و همچنین دهه پایانی ماه صفر، خانواده ها در حد توان مالی خود نذوراتی را انجام می دهند، روضه های خانگی از دیگر مراسمی است که بانوان لرستانی با دعوت از بانوان اقوام و همسایگان خود به عزاداری می پردازند و در این مجالس هر کسی با نیتی وارد می شود و تا سال آینده حاجت خود را از سیدالشهدا و حضرت زینب(س) می گیرند و در این راستا نذری در نظر می گیرند و تا سال آینده آن را ادا می کنند.
در خرم‌آباد تکایای محلی، محل خاصی برای عزاداری جوانان این شهر است، قدیمی‌ترین تکایا که به استناد کتیبه آن دارای بیش ۱۵۰ سال قدمت است، در محله درب دلاکان قرار دارد، با آغاز ماه محرم جوانان با تهیه پارچه‌های سیاه و داربست‌های فلزی به شیوه سنتی تکیه‌های عزاداری را در سطح محلات مختلف دایر می‌کنند و افراد مسن‌تر نیز با آماده کردن ابزار عزاداری همچون زنجیززنی، چهل چراغ، علم عزاداری و بلندگو و طبل‌ها خود را آماده می‌کنند.
مراسم عزاداری در شب های محرم مردم با صدای ساز و دهل که آهنگ حزن‌انگیز (چمرونه) را می‌نوازد آغاز می‌شود، پس از نواخته شدن این آهنگ، عزادارن حسینی و دسته‌های عزادار؛ سینه زنان و زنجیرزنان حسینی در خیابان ها حرکت می کنند و در مقابل تکیه ها به عزاداری می پردازند.
سینه‌زنان و دسته‌های زنجیرزنی دسته دسته گردهم می‌آیند و با کامل شدن هیات با تشکیل ۲ ستون به عزاداری می‌پردازند.
مردم دیار لرستان اعتقاد خاصی به حضرت ابوالفضل(ع) دارند، در بین ذکرهای نوحه خوانی، ذکر (یا ابوالفضل) بیشتر مورد توجه است.
آیین چهل منبری در روز تاسوعای حسینی
آیین سنتی "چهل منبر" در خرم‌آباد
هرساله در روز نهم محرم مصادف با تاسوعای حسینی، برگزار می شود و یکی از رسوم کهن مردم لرستان بوده که بیشتر در شهر خرم‌آلاد و برجرد برگزار می شود، مردم خرم‌آباد آیین سنتی "چهل منبر" را به یاد ۴۰ منزل طی شده حضرت زینب(س) از کربلا تا شام، به صورت پیاده روی برپا کرده و در این مسیر با ذکر صلوات و بدون اینکه با همدیگر حرف بزنند، حاجات خود را از خداوند طلب می‌کنند.
آیین چهل منبر، در خرم آباد صبح و عصر تاسوعا برگزار می شود، در این مراسم زنان و دختران سیاهپوش و نقاب زده، در کوچه پس کوچه‌های قدیمی شهر (محله باغ دختران)، به یاد اسارت و رنج‌های حضرت زینب(س)، با روشن کردن ۴۰ شمع در ۴۰ مجلس به عزاداری می‌پردازند و یا نذر خود را ادا می‌کنند.
این بانوان در سقاخانه‌ها و یا هر مجلسی که مراسم روضه خوانی در آن برپاست، مکث می‌کنند و شمعی روشن نموده و نقل و یا قندی نیز در آنجا می‌گذارند، سپس به مجلس و منبر بعدی می‌روند، که در چند سال اخیر این مراسم نه تنهاتوسط زنان بلکه با حضور آقایان نیز برگزار می‌شود.
مراسم چهل منبر خرم آباد، به شماره ۳۲۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
آیین گِل‌مالی در روز عاشورای حسینی
گِل مالی، آیینی کهن و دیرینه است که مردم لر در سوگواری‌های مختلف از جمله در مرگ افراد خانواده و عزیز خود انجام می دهند و این آیین در مراسم سوگواری سیدالشهداء شهیدان نیز از آیینی کهن بوده که هر ساله با شوری وصف ناشدنی بین مردم خرم‌آباد برگزار می شود.
روز هفتم محرم که به روز تراش عباس موسوم است، در روز هفتم محرم عزاداران حسینی به حمام رفته و پس از اصلاح سر و صورت و نظافت کامل، لباس‌های تمیز می‌پوشند. از این روز به بعد، اعضای هیئت های مذهبی برای افروختن آتش در صبح عاشورا به جمع کردن و گردآوری هیزم می‌پردازند تا اگر در روز عاشورا به ویژه در ایام سرد سال، عزادارانی که در گِل می‌افتند (مراسم گِل افتادن) با رشن کردن آتش از سرما حفظ شوند.
در روز تاسوعا عزاداران، خاک نرم و مخصوصی به نام گِل (گل رس) را مهیا کرده و در میدان‌های بزرگ و کوچک که معمولا با آجر چینی در جلوی خیمه‌ها و تکیه‌های شهر درست می‌شود می‌ریزند و عزاداران نیز گلاب های نذری خود را شب تاسوعا روی این خاگ جمع شده پای خیمه ها می گذارند و در روز عاشورا این خاک را با گلاب مخلوط کرده و گِل روز عاشورا را مهیا می‌کنند.
عزاداری مردم خرم‌آباد در شب تاسوعا با حزنی خاص تا روز عاشورا ادامه دارد، حدود نیمه‌های شب عزادارانی که برخی نذر دارند وارد حوضچه‌های گِل شده و بعضی تمام سر و صورت و حتی چشمان خود را آغشته به گل می کنند و به اصطلاح به گِل می‌افتند.
برخی دیگر از عزاداران تنها سر و صورت و کتف و شانه خود را گل می‌زنند و در کنار شعله‌های آتش که به همین منظور تهیه شده خود را خشک می‌کنند.
صبح عاشورا با نواختن ساز و دهل که نوای چمرونه مراسم عزاداری شروع می شود،
زنان نیز به یاد مصیبت و بی‌برادر شدن حضرت زینب (س) گِل را بر چادر سیاه و سر خود می‌مالند و دسته‌های عزاداری هر کدام سعی می‌کنند خود و دیگری را کمک کنند، تا سر تا پای خود را گِل یا همان خَ‌رَّه (به زبان لری) بگذارند، عزاداران با همان لباس نماز ظهر عاشورا نماز ظهر عاشورا را برپا می‌کنند.
بعد از ظهر عاشورا به گویش محلی می گویند(طوق اشگس)، مراسم عزاداری به پایان می‌رسد، طوق نوعی علامت یا همان علم است که مردم حاجتمند آن را با پارچه‌های رنگی و آینه‌های کوچک آذین‌بندی می‌کنند؛ و در پایان روز عاشورا به یاد علم حضرت عباس(ع) گردانده و سپس شکسته می‌شود.
این آیین سوگواری مردم لرستان نیز با شماره ۵۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
شام غریبان و شمع های حزن و اندوه
در شب شام غریبان نیز مردم با آوازخوانی و روشن کردن شمع، این شب را به پایان می‌رسانند. مراسم شام غریبان به مدت سه شب ادامه دارد.
نظر شما