به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان از ایلام، مساجد به عنوان قلب تپنده اجتماع دینی مسلمانان، همواره جایگاهی مقدس در فرهنگ اسلامی داشته‌اند. این مکان‌های عبادی نه تنها محلی برای اقامه نماز، بلکه بستری برای تعاملات اجتماعی، فرهنگی و معنوی هستند. با این حال، برخی مساجد به دلیل کم‌توجهی به نظافت و آراستگی ظاهری خود، جذابیت لازم برای حضور مردم، به‌ویژه نسل جوان، را از دست داده‌اند.
در این گزارش، با بررسی ابعاد دینی، روان‌شناختی و مدیریتی این مسئله و انجام مصاحبه با سه کارشناس، به تحلیل اهمیت پاکیزگی و زیبایی مساجد و چگونگی بهبود این وضعیت می‌پردازیم.
مساجد؛ نماد پاکی و زیبایی
اسلام همواره بر پاکیزگی و زیبایی تأکید کرده است. در قرآن کریم آمده: «یَا بَنِی آدَمَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ» (اعراف: ۳۱). این آیه نشان می‌دهد که خداوند خود به آراستگی و نظافت در هنگام عبادت اهمیت می‌دهد. اما چرا برخی از مساجد امروز با کمبود توجه به این امر روبه‌رو هستند؟
حجت‌الاسلام دکتر محمد حسنی، استاد حوزه و دانشگاه، در این خصوص می‌گوید: مسجد، خانه خداست و باید جلوه‌ای از پاکی و نظم الهی باشد. پاکیزگی و آراستگی مساجد، نه تنها یک وظیفه دینی بلکه ابزاری است برای جذب مردم، به‌ویژه جوانانی که زیبایی را می‌ستایند.
وی همچنین بر این نکته تأکید می‌کند که نظافت و آراستگی، فراتر از یک موضوع فیزیکی است و ریشه‌ای معنوی دارد: هر چه مسجد تمیزتر و زیباتر باشد، آرامش معنوی بیشتری به نمازگزار منتقل می‌شود و احساس تعلق او به مسجد افزایش می‌یابد.
تأثیر روان‌شناختی نظافت و زیبایی مساجد
برای بررسی این موضوع از دیدگاه روان‌شناسی، با دکتر سمیه مرادی، روان‌شناس اجتماعی، گفت‌وگو کردیم. او بر تأثیر عمیق محیط‌های پاک و زیبا بر روان انسان تأکید دارد: محیط‌های منظم و زیبا، احساس آرامش، تمرکز و تعلق را در افراد تقویت می‌کنند. در مقابل، محیط‌های آلوده یا بی‌نظم ممکن است ناخودآگاه حس منفی و بی‌تفاوتی نسبت به آن مکان ایجاد کنند. مساجد نیز از این قاعده مستثنی نیستند. وقتی فرد وارد مسجدی تمیز و زیبا می‌شود، حس احترام و انگیزه برای مشارکت در برنامه‌های مسجد در او تقویت می‌شود.
وی همچنین به نقش رنگ‌ها، نورپردازی و طراحی داخلی در جذب افراد اشاره می‌کند: مساجد قدیمی ایران با معماری هنری و فضای دل‌نشین خود همیشه جذاب بوده‌اند. اگر این جنبه‌ها در مساجد جدید نیز رعایت شود، شاهد استقبال بیشتری خواهیم بود.
آیا وظیفه نظافت تنها بر عهده خادمان است؟
یکی از مشکلاتی که گاهی مساجد با آن روبه‌رو هستند، این است که وظیفه نظافت و آراستگی تنها به خادمان محدود می‌شود. اما آیا این کافی است؟
حجت‌الاسلام علی رضایی، کارشناس مدیریت امور مساجد، معتقد است که نظافت و عمران مساجد به همکاری جمعی نیاز دارد: خادم مسجد وظیفه دارد، اما این تنها بخشی از ماجراست. نظافت و زیباسازی مساجد باید به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود. اعضای هیئت‌امنا، نمازگزاران و حتی دستگاه‌های دولتی و خیرین باید در این زمینه مشارکت کنند.
او پیشنهاد می‌دهد که نهادهای مختلفی همچون شهرداری‌ها، سازمان تبلیغات اسلامی و حتی مدارس و دانشگاه‌ها می‌توانند در برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های بهبود نظافت و زیبایی مساجد همکاری کنند.
چه نهادهایی باید پای کار بیایند؟
مسئله نظافت و زیبایی مساجد، تنها یک موضوع داخلی نیست. این کار به مشارکت همه‌جانبه نیاز دارد. در این راستا، سازمان‌ها و نهادهای زیر می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند:
۱. شهرداری‌ها: با ارائه خدمات نظافت و زیباسازی اطراف مساجد.
۲. سازمان تبلیغات اسلامی: برای ارائه بودجه و برنامه‌های فرهنگی در راستای ارتقای استانداردهای مساجد.
۳. خیرین و واقفین: با کمک‌های مالی برای بازسازی و تجهیز مساجد.
۴. آموزش و پرورش: با برنامه‌ریزی فعالیت‌های دانش‌آموزی در راستای همکاری با مساجد.
نظافت و آراستگی مساجد، یک ضرورت دینی، روان‌شناختی و اجتماعی است که نباید مورد غفلت قرار گیرد. مساجد به عنوان نمادهای فرهنگی و معنوی، باید جلوه‌ای از زیبایی و پاکیزگی باشند تا نه تنها نمازگزاران قدیمی، بلکه نسل جدید را نیز به سوی خود جذب کنند.
همان‌طور که حجت‌الاسلام حسنی در پایان مصاحبه خود اشاره کرد: مسجد زیبا، پاک و منظم، تجلی‌گر ارزش‌های اسلامی است. اگر می‌خواهیم مساجد محور زندگی اجتماعی باشند، باید به آن‌ها بیشتر توجه کنیم.
این گزارش به ما نشان می‌دهد که نظافت مساجد، تنها یک وظیفه نیست؛ بلکه فرصتی برای همبستگی اجتماعی، انتقال فرهنگ دینی و ایجاد فضایی آرام و دلپذیر برای همه اقشار جامعه است.
نظر شما