به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از همدان، در دنیای امروز، فضای مجازی به عنوان یکی از اصلی ترین بخش‌های زندگی ما شناخته می‌شود. با این حال، استفاده نادرست از فضای مجازی می تواند آسیبهای جدی برای خانواده ها به همراه داشته باشد و باعث افزایش اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی، کاهش ارتباطات خانوادگی و افزایش جرایم رایانه‌ای شود.
فضای مجازی همان قدر که مفید است اگر به درستی استفاده نشود می‌تواند مضرات زیادی هم برای انسان به همراه داشته باشد. چرخ زدن و سرگرم شدن در فضای مجازی دربیشتر مواقع غیر قابل کنترل بوده و اگر والدین نتوانند نظارتی روی این موضوع داشته باشد کم کم فاصله فرزندان از آنها بیشتر می‌شود. والدین الگوی اول فرزندان هستند زمانی که آنها به خاطر فعالیت زیاد در این فضا از فرزندان غافل می‌شوند فرزندان هم این رفتار را یاد می‌گیرند. در این زمان سردی و فاصله بین اعضای خانواده حکم فرما شده و نارضایتی افراد را به همراه دارد.
شماری از روان شناسان و کارشناسان روان شناختی بر اختلال در روابط اجتماعی، عدم مشارکت در فعالیت های جمعی، گوشه‌گیری و انزوا، دوری از خانواده، اضطراب و افسردگی به‌عنوان آسیب های اعتیاد به فضای مجازی تاکید کردند.
استفاده بی رویه نوجونان و جوانان از فضای مجازی به دنبال توسعه شبکه های اجتماعی در سال های اخیر یکی از مهمترین چالش های کشور محسوب می شود. تداوم این وابستگی افراطی که به اعتقاد شماری از روان پزشکان و روان شناسان یک اختلال روانی محسوب می شود؛ در درازمدت با اضطراب و افسردگی همراه می شود.
در همین راستا پای گفت‌وگوی دو نفر از اساتید حوزه و دانشگاه نشستیم.
حجت الاسلام رضا احمدوند در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان گفت:مسئله فضای مجازی و آسیبهای آن به قدری جدی شده که هر لحظه غفلت خانواده‌ها و سرپرستان آن، ممکن است خطرات و آسیبهای جبران ناپذیرتری را به بافت خانواده و اجتماع وارد کند، آسیب‌هایی که مراجعه به فعالان فرهنگی، مراکز درمانی، مشاوره و روانشناسان عمق و ابعاد آن را بیشتر روشن می‌سازد.
پژوهشگرو استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم افزود: مهمترین نکته‌ای که درباره‌ی این آسیب‌ها به نظر می‌رسد این است که اساسا کسی باور نمی‌کند که علت و عامل آن فضای مجازی باشد.
وی با بیان اینکه شکاف‌ها و گسست‌های عمیق فکری و فرهنگی از یک سو و از دیگر سوی تبعات رها شدن اعضای جامعه در فضای مجازی مسئله فضای مجازی را به یکی از مهمترین مخاطرات زندگی مدرن تبدیل کرده است افزود: برای باور و پذیرش این خطرات ابتدا باید باورهای غلط جامعه در مورد آن اصلاح بشود.
یاد خدا تنها راه رسیدن به آرامش واقعی است
حجت الاسلام احمدوند با اشاره به اینکه برای شناخت صحیحتر و بهتر فضای مجازی به برخی نکات باید توجه کرد تصریح کرد: اولین عامل نگاه نادرست به فضای مجازی است که نوع نگاه افراد جامعه به فضای مجازی این است که این فضا برای استراحت و تفریح طراحی شده است، درحالی که چنین تصوری کاملا اشتباه است و مطالعات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد که فضای مجازی نه تنها باعث تفریح و نشاط نمی‌شود بلکه خستگی، افسردگی و حتی پرخاشگری در آن کاملا مشهود است و این در حالیست که به فرموده قرآن کریم «تنها با یاد خدا دلها آرام می‌گیرد».
وی با تاکید بر اینکه امروزه افراد بسیاری در مواجهه با مشکلات و مسائل اجتماعی به جای تلاش برای رفع آن به فضای مجازی پناهنده می‌شوند افزود: این افراد گمان می‌کنند که این فضا دیگر خطرات و مشکلات فضای حقیقی را نخواهد داشت، در حالی که در واقع این خیال سرابی بیش نیست و چه بسیارند افرادی که طعم تلخ اعتماد به فضای مجازی لذت یک خواب شیرین و آسوده را از چشمانشان ربوده است و هر شب را با کابوس‌های ترسناک و وحشتناک سپری می‌کنند.
پژوهشگر و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم دومین مورد در این آسیب اجتماعی را تصور نادرست درباره رایگان بودن فضای مجازی دانست و ابراز داشت: افراد جامعه بهترین مزیت فضای مجازی را رایگان بودن و مجانی بودن همه چیز در آن می‌دانند، در حالی که چنین تصوری کاملا نادرست و اشتباه است. آنچه انسان در فضای مجازی از دست می‌دهد در هیچ جای دیگر قابل خرید و تهیه نیست و آن عمر و جوانی ماست، عمری که جوانان و نوجوانان باید برای کسب دانش و مهارت‌های سرنوشت ساز زندگی و توسعه فردی خویش هزینه کنند در راه اموری گذرانده می‌شود که هیچ ثمره و نتیجه‌ای ندارد و در قرآن کریم یکی از صفات مؤمنان را پرهیز از امور لغو و بیهوده معرفی می‌کند.
وی با بیان اینکه فرصتی که افراد و خانواده‌ها باید برای با هم بودن، رشد، شکوفایی و بالندگی خویش فراهم کنند را نادانسته در جایی هزینه می‌کنند که خود باعث فاصله گرفتن و جدایی نسل‌ها از یکدیگر شده است چه بسیارند فرزندان یا پدر و مادرهایی که از غربت و تنهایی خویش به ستوه آمده‌اند وعامل آن را تنها گرفتار شدن خانواده در دام فضای مجازی می‌دانند.
اعتماد نابجا به فضای مجازی
احمدوند اعتماد نابجا به فضای مجازی را از آسیب های آن دانست و تصریح کرد:آنچه آسیبهای فضای مجازی را خطرناکتر می‌سازد اختلالات معرفتی و شناختی است که کاربران این فضا با آن مواجه می‌شوند، در فضای مجازی به راحتی حق، باطل و باطل، حق جلوه داده می‌شود و بسیاری از افراد بدون سنجش و بررسی اطلاعات و داده‌های دریافتی آنها را پذیرفته و انتشار می‌دهند.
وی اضافه کرد: بارها مشاهده شده که انتشار یک دروغ در بستر فضای مجازی عامل اصلی ارتکاب جرایم و قتل و حتی مرگ خود فرد شده است. افرادی که برای لاغر شدن یا چاق شدن تحت تأثیر فضای مجازی دارویی را مصرف کرده و سلامتی خود را از دست داده‌اند، در موارد بسیاری جو سازی و فشارها و سوء استفاده جریان فکری خاصی سبب بی‌گناه جلوه دادن یک قاتل حرفه‌ای و گنهکار نمایاندن یک بی‌گناه شده است، که چنین ترفندهایی سبب بروز برخی مشکلات در روند اجرایی و رسیدگی به جرایم نیز شده است.
پژوهشگر و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم افزود: در مورد ایجاد امنیت و مصونیت در مقابل خطرات فضای مجازی حتما باید مطالبی را مد نظر قرار داد که مهمترین نکته‌ای که باید در مورد فضای مجازی توجه داشت این هست که هر گونه رفتار نسنجیده و بدون آگاهی خسارت‌های فضای مجازی را چند برابر می‌سازد بنابراین اولین و مهمترین راهکار فرهنگ سازی و ترویج سواد رسانه در میان افراد مختلف جامعه به ویژه خانواده‌ها است.
پایبندی به ارزشهای دینی راه مقابله با آسیب‌ها
وی بیان کرد: مطلب دیگر بازگشت به ارزشهای حقیقی و اهمیت پایبندی و وفاداری به ارزشهای فرهنگی و مذهبی است، اینکه افراد جامعه ایمان و باور قلبی به ارزشهای انسانی و الهی داشته باشند و فریب رسانه‌های غربی را نخورند.
پژوهشگر و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم با تاکید براینکه امروزه رسانه در تلاش است تا لذت خانواده داشتن، در کنار پدر و مادر بودن و فرزند داشتن را به عنوان یک مانع به جوامع مسلمان معرفی کند یادآور شد: باید گفت این آموزه‌های اصیل آسمانی هستند که بیشترین ارزش‌ها را پدر و مادر بودن و فرزند داشتن می‌داند.
وی با اشاره به اینکه نکته دیگر اهمیت وقت و غنیمت شمردن فرصت‌ها است، ابراز داشت: فرصت زندگی ما در دنیا بسیار کوتاه است و ما باید قدر آن را بدانیم و در امور بی‌ارزشی مانند پرسه زدن در شبکه‌های مجازی این فرصت ارزشمند را از دست ندهیم.
احمدوند با تاکید بر اینکه یکی از وظایف بسیار مهم خانواده‌ها در قبال فرزندان، توجه کافی و اغناء عاطفی فرزندان است خاطرنشان کرد: مطلب مهمی که بی‌توجهی به آن بستر را برای سوء استفاده افراد خارج از خانواده فراهم می‌سازد، در منابع دینی ما بر توجه پدران و مادران بر فرزندان و تربیت صحیح آنان بسیار تأکید شده است تا بدان جا که فرزند صالح را یکی از سرمایه‌های ابدی انسان معرفی کرده است، همچنین لزوم توجه همسران به یکدیگر نیز مورد توجه دین مبین اسلام قرار گرفته است.
وی گفت: در روایتی پیامبر اکرم ص می‌فرماید: «این که مرد در محیط خانه به همسر خویش ابراز علاقه نماید هرگز از قلب همسرش پاک نخواهد شد».
پژوهشگر و استاد سطوح عالی حوزه علمیه یادآور شد: در گذشته شاید امکانات مانند امروز نبود اما کیفیت زندگی بود که به آن ارزش می‌بخشید لذت نان تازه، صدای شکستن قند در خانه، بوی پختن رب گوجه در کوچه‌ها، نشستن زیر کرسی با پاهای یخ زده در برف و... بگذاریم فرزندان ما هم لذت زندگی حقیقی را به خاطر بسپارند.
زهرا شایسته فرد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان با اشاره به گستردگی ارتباطات دنیای امروز و فضای مجازی در دنیا گفت: بر کسی پوشیده نیست همان طور که فضای مجازی دارای محاسن و نقاط مثبتی است آسیب‌ها و نقاط منفی زیادی را نیز به همراه دارد که طی ده سال گذشته شاهد تاثیرات منفی جبران ناپذیر آن در فضای اجتماعی و فردی جوامع بوده ایم.
دکترای مشاوره خانواده استان همدان با بیان اینکه در سنین بلوغ که نوجوانان بحران‌های هویت پیدا می‌کنند متاسفانه با قرار گرفتن در فضای مجازی بسیاری از مواقع دچار انتخاب های نادرست شده افزود: این انتخاب‌ها آنها را با مشکلات زیادی مواجه می‌کند.
وی تصریح کرد: در این دوران که نوجوان می‌خواهد هدف خود را در زندگی تعیین و مسیر خود را مشخص کند پیشنهاداتی برای هویت یابی از سوی فضای مجازی می‌دهند که ظاهری جذاب دارند که ممکن است بچه ها جذب شوند.
رویا پردازی واهی از آسیبهای فضای مجازی است
شایسته اضافه کرد: خیلی از جوانان و نوجوانان و یا برخی دانشجویانی که در رشته‌های بسیار خوب دانشگاهی مشغول تحصیل هستند زمانی که از شغل مورد علاقه آنها سوال می‌شود دنبال رشته و مشاغلی مانند بلاگری هستند که ظاهر هیجان انگیزی و صرفا در آمد بالایی دارد و فضای مجازی روی این‌ها کاری کرده که تمایل دارند در فضای مجازی به عنوان بلاگر فعالیت کنند و حتی آن را یک رویا می‌دانند.
وی با تاکید بر اینکه این مشاغلی که در فضای مجازی روی آن تاکید می‌شود شغل‌هایی هستند که القا می‌کنند جذاب است، مثلا کسی دوست دارد خواننده یا بازیگر شود و با تحریک فضای مجازی یک شبه می‌خواهد به این مشاغل هنری دست پیدا کند در حالی که نمی داند یک هنرمند خواننده و بازیگر برای رسیدن به این کار زحمات زیادی را کشیده است و باید گفت افرادی که در فضای مجازی جوانان و نوجوانان را هیجانی می‌کنند به نوعی دنبال اهداف تجاری خود هستند.
دکترای مشاوره خانواده استان همدان با طرح این سوال که چرا چنین اتفاقاتی می‌افتد و نوجوانان دوست دارند تجربه‌های هیجان انگیز را در فضای مجازی تست کنند تصریح کرد: این مشکل به نبود فضای هیجان انگیز در منزل و اجتماع بر می‌گردد وقتی والدین نتوانند فضایی با نشاط و جذاب را در خانواده برای فرزندان فراهم کنند نوجوان و جوان ما خلائهای عاطفی خود را با گوشی پر می‌کند و در اینجاست که دیگر نباید انتظار داشت که فرزند ما در این فضا سیر نکند.
وی اضافه کرد: وقتی پدر و مادر در خانه مدام به فرزند خود تذکر می‌دهند که گوشی را رها کن و به دنبال درس و مشقت باش بی شک این تذکرات که جذابیتی ندارد فرزند را بیشتر به سمت و سوی فضای مجازی و سوق می‌دهد تا به سمت خوشگذرانی های کلامی و جلوه‌های سمعی و بصری این فضا باشد.
شایسته فرد با بیان اینکه برای دور ماندن از این آسیب‌ها باید دنبال جایگزین برای تلفن همراه و فضای مجازی باشیم گفت: با توجه به اینکه امروز اینترنت و فضای مجازی یک دهکده جهانی است و ما نمی توانیم جلوی فرزندان را بگیریم که اطلاعاتشان را در این زمینه ها بالا نبرند گفت: همه اطلاعات مثبت نیست و ممکن است که شاهد این باشیم که تحت تاثیر این فضا فرزندان ما از اعتقادات، آداب و رسوم و گرایش‌های اعتقادی و فرهنگی خود در شوند.
وی با بیان اینکه بین خواندن یک کتاب درسی یا دیدن یک کلیپ زیبا در فضای مجاری خوب طبیعتا مورد دوم جذابیت بیشتری دارد ابراز داشت: ما باید به سمت و سویی برویم که فضای آموزشی و فضای خانوادگی را جذابتر کنیم.
دکترای مشاوره خانواده استان همدان با تاکید بر اینکه متاسفانه امروزه بسیاری از والدین بیشتر اوقات روزانه خود را در بیرون از منزل مشغول کار و فعالیت بوده و فقط به دنبال فراهم کردن رفاهیات مادی فرزندان هستند افزود: امروز فرزندان ما یک اتاق خواب پر از اسباب بازی نیاز ندارند بلکه نیاز به این دارند که کسی با آنها بازی کند و با آنها حرف بزند.
حمایت بی قید و شرط عاطفی والدین از فرزندان راه مقابله با آسیبهای فضای مجازی
وی با بیان اینکه نیاز به تفریح، نیاز به تایید شدن، نیاز به دوست داشته شدن، نیاز به به پیشرفت هم می‌تواند در فضای حقیقی برآورده شود و یا هم در فضای مجازی، گفت: دختر و پسری که در فضای خانواده تایید نشده ناگزیر می‌شود که در فضای مجازی تاییدها را دریافت کند و دنبال این مسئله باشد و سوال اینجاست که آیا افرادی که در فضای مجازی به نوجوان و جوان ما مهر تایید می‌زنند آیا اعتقادات و آداب و فرهنگی ما را قبول دارند یا نه .
شایسته فرد با تاکید بر اینکه باید از دوران کودکی روی فرزندان کار کنیم گفت: اینکه ما بخواهیم به یکباره فضای جذابی برای فرزندانمان ایجاد کنیم کاری سخت است بلکه باید آرام آرام زمینه های فضای شاداب و جذاب را در خانواده فراهم کرده و به سمت موفقیت و پیشرفت فرزندانمان حرکت کنیم.
وی با تاکید براینکه امروز صدا و سیما و رسانه های ما باید علاوه بر گفتن محاسن فضای به آسیبهای آن نیز تاکید داشته باشند تا فرزندان ما با داشتن اطلاعات بیشتر و مدیریت درست وارد آن فضا شوند افزود کانون‌ها و مدارس و آموزشگاه‌ها نیز شیوه جدید تربیتی را ارائه دهند و کافه گفت‌گویی هایی که بعضا در بسیاری از نقاط شکل گرفته تشکیل شود تا نوجوانان و جوانان با هم سن و سالهای خود در مورد مسائل مختلف گفت‌وگو کنند.
دکترای مشاوره خانواده استان همدان با تاکید بر اینکه مربیان تربیتی و معلمان نیز در مدارس باید با دانش آموزان فضای رفاقتی را ایجاد کرده تا دانش آموزان با اعتماد بیشتری مشکلاتشان را بیان کنند گفت: با همه این تفاسیر نقش پر رنگ خانواده می‌تواند بهترین تاثیر را داشته باشد
داشتن برنامه هفتگی تفریحی در خانواده
وی با تاکید بر اینکه والدین باید با برنامه ریزی درست و هفتگی زمانی را برای تفریحات سالم فرزندان با میل فرزندان در بیرون از منزل ارائه دهند و در منزل نیز وقتی را برای گفتگو با فرزندان اختصاص دهمد ه یک فرزند به راحتی بتواند با والدین خود در مورد مشکلاتش صحبت کند گفت: همچنین والدین می‌تواتند فضایی را برای تفریح فرزندان با دوستان آنها اختصاص دهند تا کودکان و نوجوانان با حضور در جمع دوستان و بازی‌های دسته جمعی به صورت تیمی و دادن مسابقه با یکدیگر شادابی و نشاط را تجربه کنند که البته والدین در این زمینه می‌توانند از بازی‌های قدیمی و آموزش آن به فرزندان استفاده کنند.
شایسته فرد افزود: یکی از موارد این است که مادران می‌تونند فرزندان را در آشپزیهای ساده مشارکت دهند والدین بدانند که وقت گذاشتن برای فرزندان اولویت است و باید بخشی از کار بیرون را مدیریت کرده و زمان را طوری تنظیم کنند که وقتی را برای فرزندان بگذارند.
وی با تاکید بر اینکه وقت گذاشتن برای فرزندت بی شک نتیجه مثبت دارد افزود: پدر و مادری که تا پاسی از شب بیرون از منزل است و یا همه وقتش صرف کارش می‌شود نباید انتظار داشته باشد که رابطه والد و فرزندی خوبی را در آینده شاهد باشد و بر عکس کسی که بیشتر توانش را برای فرزندش می‌گذارد پیشرفت را برای فرزندش شاهد خواهد بود.
دکترای مشاوره خانواده استان همدان با تاکید براینکه هر کجای دنیا برویم می بینیم که روابط خانوادگی بینهایت ارزشمند است خاطرنشان کرد: اگر در قله موفقیت و پیشرفت هم قرار بگیریم اما خانواده‌ای در کنارمان نباشد ارزشمند نیست، بنابراین می‌توان به این نتیجه رسید که فضای حقیقی و واقعی در زندگی برای ما مهم است و باید مراقب باشیم که فضای مجازی واقعیت زندگی ما را تحت تاثیر قرار ندهد و ما دچار آسیب نکند.
نظر شما