«فاطمه منتظری»، کارشناس خانواده، محقق و پژوهشگر دینی در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان با اشاره به دلیل کمرنگ شدن حیا در جامعه امروز، اظهار کرد: اولین عامل مهم در این زمینه فضای مجازی و رسانه ها هستند. در این فضا چشم و گوش مردم به دیدن و شنیدن چیزهایی باز شد که پیش از آن تجربه نکرده بودند، بنابراین فرهنگ این رفتارها نیز وجود نداشت البته اگر بتوانیم روی آن نام فرهنگ بگذاریم؛ زیرا معمولاً از فرهنگ برداشت های مثبت صورت می گیرد. در این فضا یک سری تصاویر و صداها به دست مردم رسید که برای آنها هیجان انگیز است، بنابراین هیجان دیدن و شنیدن، نادیده ها و ناشنیده ها باعث گرایش بیشتر مردم به این فضا شد. این امر سبب شد تا مردم به اسم شناخت جهان دیگر و با پدیده های مدرن آشنا شده و وارد آن شوند که این مساله برخی رفتارها را زیر سایه قرار داد. متاسفانه ما متوجه نشدیم که آنها مدرن نیستند بلکه قبیح هستند.
وی تصریح کرد: از منظر قرآن کریم چشم و گوش، دریچه های قلب هستند و هرچه چشم و گوش ببیند وارد قلب می شود و بی شک تاثیرات خاص خود را روی حالات انسانی خواهد گذاشت. این مسئله هم از لحاظ علمی و هم قرآنی ثابت شده است. در اینجا ما یک ردپای خیلی نامحسوس اما سنجیده پیدا می کنیم که چشم و گوش مردم را عادت می دهد. عادت می تواند فطرت را تحت الشعاع قرار داده و آن را خاموش کند. وقتی از کلمه عادت استفاده می کنیم، پذیرفتن نیز به دنبال آن می آید لذا به مرور زمان استانداردهای دیدن و شنیدن را تغییر دادند.
فراوانی، زشتی عمل را نمی بَرَد
این کارشناس خانواده ادامه داد: امروز وقتی از زشتی عملی سخن می گوییم، بلافاصله به ما می گویند این عمل فراوان انجام می شود؛ یعنی فراوانی یک مطلب، قبح و زشتی آن را شکسته و دیگر در قاموس فکری جوانان به عنوان یک عمل زشت از آن یاد نمی شود؛ بلکه آن را عادت می شمارند.
دکتر منتظری بیان کرد: آسیب شناسی دوم که به اعتقاد من خطرناک تر است، ناهنجاری های اخلاقی و خلاف جهت حرف خدا رفتن است که آن را عقیده معرفی کردند و این گونه عنوان نمودند که هر کسی آزاد است، عقیده خود را بیان کند در حالی که ما معتقدیم عقیده به معنای گره خوردن به ارزش ها است و تمام ارزش ها را نیز خدا در عالم تعیین کرده است. من از افرادی که اظهار می کنند ما هیچ دینی نداریم اما انسانیم و انسانیت داریم، این سوال را می پرسم که اولین انسان چه کسی بوده است. حضرت آدم اولین انسان عالم و پیامبر خدا بود و هر آنچه را که درست یا نادرست می دانست، برگرفته از سخن پروردگار بود؛ بنابراین ما تا امروز اخلاق را از خدا گرفته ایم، حالا اگر کسی خلاف حرف خدا عمل می کند، عقیده خود را پاره می کند؛ بنابراین این امر دیگر عقیده نیست بلکه ضدعقیده است. آنها روی هر رفتار درست یا نادرستی عقیده نام نهادند و وقتی این مسئله قوت گرفت، دیگر حیایی وجود ندارد.
این محقق و پژوهشگر دینی با بیان اینکه حیا به معنای حریم، چهارچوب و ساختار است. افزود: در قرآن کریم به چهار جهت آینده، گذشته و دو جهت در زمان، دست راستی ها و دست چپی ها اشاره می شود؛ یعنی عملا ساختار مربعی شکل شامل شمال، جنوب، غرب و شرق می سازد. در این محدوده شما یا هنجارهایتان در آن تعریف می شود و یا ضد هنجار هستید و می خواهید به بیرون فرار کنید. در چنین شرایطی دیگر واژه حیا هویت خود را از دست می دهد.
فرمول اخلاق را از خدا بگیریم
وی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه برخی حیا را حلقه مفقوده ای در تربیت خانواده ها می پندارند. نظر شما در این خصوص چیست و خانواده چقدر می تواند در بازتولید فرهنگ حیا نقش داشته باشد، گفت: خانواده می تواند نقش بسزایی داشته باشد به شرطی که ما به طور سنتی اخلاق نسازیم، آداب و رسومی اخلاق نسازیم، بر اساس تعصب اخلاق نسازیم بلکه فرمول اخلاق را از دست خدا بگیریم؛ زیرا پروردگار عالم خالق ماست و به بند بند اعضای ما چه جسمانی و چه روحانی آشناست، پس بهترین فرمول ها و پر منفعت ترین و پر برکت ترین را او می تواند برای ما مهیا کند.
این کارشناس خانواده خاطرنشان کرد: من به عنوان پدر و مادر وقتی فلان چیز را برای فرزندم درست یا نادرست می دانم با وجود آنکه حتی اسم خدا را نیز می آورم اما آن را بر اساس سلیقه، سنت، آداب و رسوم خود تعریف می کنم. اگر خدا بر اساس حرف خدا تعریف شود، کارستان می کند. در خصوص مبحث مدرنیسم این نکته را نیز باید بگوییم که برخی از پدر و مادرها نیز تحت الشعاع آن قرار گرفته و عقب ماندگی اطلاعاتی خود را به حساب عقب ماندگی فرهنگی خود گذاشتند و از ترس آنکه به آنها بگویند شما عقب مانده و یا قدیمی هستید با هر رفتاری راه آمدند.
نظر شما