به گزارش خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان ، نشست رونمایی کتاب ادبیات پایداری امروز یکشنبه (هفتم بهمن) در پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.دکتر «محمد رضا سنگری» نویسنده کتاب «ادبیات پایداری» ضمن تسلیت ایام در این نشست اظهار کرد: این کتاب در حوزه پایداری نوشته شده است و عنوان نوپدیدی در ادبیات ایران به شمار می رود.
وی گفت: پرداختن به ادبیات پایداری گامی مهم در مراکز علمی و دانشگاهی کشور محسوب می شود که در صورت پرداختن به آن تبدیل به چندین کتاب در این حوزه خواهد شد.
همچنین دکتر «محمود بشیری»دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این نشست گفت: کتاب ادبیات پایداری دکتر سنگری، کتاب بسیار خوبی است. هر چقدر در این زمینه نوشته شود؛ جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تقویت می شود. نگاهم به این آثار نگاه مثبتی است مگر اینکه ضعیف باشد.
وی با بیان اینکه کتاب ادبیات پایداری، محاسن بسیار زیادی دارد افزود: دکتر سنگری سابقه زیادی در حوزه انقلاب اسلامی دارد اما لازم به ذکر است که بگویم مفهوم پایداری یک مفهوم جدید و مربوط به دوره انقلاب اسلامی و جنگ است. آثار زیادی مانند شاهنامه داریم که می گویند ادبیات پایداری است در حالی که شاهنامه یک تاریخ است و باید به این مسایل دقت بیشتری داشته باشیم.
منشاء اصلی ادبیات پایداری، انقلاب اسلامی است
وی با بیان اینکه منشاء اصلی ادبیات پایداری، انقلاب اسلامی است تصریح کرد: اساسا هر چیزی که در مورد تفکر انقلاب اسلامی باشد ادبیات پایداری محسوب میشود و هر بخشی که مربوط به جبهه فرهنگ انقلاب اسلامی است؛ ادبیات پایداری نامیده می شود و هر بخشی که مربوط به جنگ باشد از آن به عنوان ادبیات دفاع مقدس یاد می شود.
بشیری در ادامه افزود: دکتر سنگری در این زمینه تقسیم بندی درستی انجام نداده اند لذا بهتر است در هنگام چاپ آنها را اصلاح کنند. وی تصریح کرد: کتاب ادبیات پایداری دکتر سنگری یکی از خلاء های جدی در حوزه مطالعات به ویژه در حوزه دانشگاهی را خواهد پوشاند.
دکتر بشیری در ادامه تصریح کرد: در گذشته وقتی کتاب یا داستانی نوشته می شد، اسم شان تامل برانگیز بود؛ به عنوان مثال به قصه می گفتند «راحت الارواح»، وقایع نگار یا قصاص که این عناوین بسیار مهم بودند اما متاسفانه در نوشته های اخیر کمتر به این مسئله توجه می شود.
وی از به کار بردن برخی واژه ها در کتاب ادبیات پایداری انتقاد کرد و افزود:«سازه های پایداری» که در این کتاب به کار برده شده است، واژه مناسبی نیست؛ ضمن اینکه امروز نیز باب شده که مثلا گفته می شود، مهندسی فرهنگی، بنابراین در خصوص بعضی از این الفاظ باید کمی تامل شود. وی گفت: در مجموع بنده با این کتاب آقای دکتر سنگری موافق هستم.
همچنین دکتر «محمد حنیف» رمان‌نویس و پژوهشگر ادبیات داستانی نیز در نشست رونمایی از کتاب ادبیات پایداری دکتر سنگری گفت: در ابتدا مطلبی را عرض می کنم که زیاد به این جلسه ارتباطی ندارد و آن بحث جشنواره های دولتی و غیر دولتی است. بسیاری می گویند جشنواره های ما آیین نامه خاصی دارد و برای همین همیشه انتخاب های درست نیز انجام می دهیم ولی بر اساس تجاربی که من دارم در جشنواره ها طرز تفکر نیروی انسانی بیشترین نقش را دارد؛ به همین دلیل بعد از هر جشنواره جدیدی که برگزار می شود، داوران و اعضای هیئت علمی جدیدی وارد می شود که این خیلی تاثیرگذار است.
وی در ادامه افزود: نکته مهم این است که برخی از داوران اهل رعایت عدالت نیستند در حالی که عدالت و شهامت مسئله مهمی در داوری به شمار می رود. هنر داوری این است که به بهترین نحو داوری کند، حتی کسی را هم که نمی شناسند اما آثار فاخری ارایه می دهند از آن حمایت کنند؛ ؛ چون برخی مواقع آثار فاخری وجود دارد که می تواند به عنوان اثر برگزیده انتخاب شود؛ ولی چون داور او را نمی شناسد، توجهی هم نمی کند بنابراین توجه به این مساله خیلی مهم است.
حنیف در ادامه با اشاره به کتاب ادبیات پایداری دکتر سنگری تصریح کرد: من اصطلاح جنگ را مقدس تر از ادبیات پایداری می دانم؛ چرا که در مسایل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نیز استفاده می شود در حالی که جنگ نه تنها به زد و خورد های کوچک بلکه درگیری های خونین سیاسی و نظامی را هم شامل می شود.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر تالیف دفاع مقدس برای جنگ هشت ساله است و کتاب دکتر سنگری یکی از جدی ترین تلاش ها برای شناخت جنگ و به ویژه گستره آن با ادبیات سیاسی است. حنیف در ادامه خاطرنشان کرد: ما در حوزه خاطره نویسی تلاش های زیادی کردیم اما تلاش دکتر سنگری بسیار وسیع تر و بیشتر است. کتاب ادبیات پایداری دکتر سنگری یکی از بخش های مغفول مانده است که می تواند به داستان نویسی کمک کند؛ ضمن اینکه در این کتاب محدود بودن نظریات تحقیق و بررسی پاسخگویی به سوالات نیز به روشنی دیده شده است؛ هرچند در آن اشکالات تایپی و ویرایشی نیز دیده شده است اما در هنگام چاپ قطعا اصلاح خواهد شد.
حنیف با بیان اینکه ادبیات جنگ اغلب از زمینه های سیاسی فراتر می رود، اظهار کرد: ما هر چقدر به منابع غیر رسمی رجوع کنیم، گستره وسیع تری به ما می دهد تا ادبیات خودمان را با دید وسیع تری بررسی کنیم.
دکتر «ضا ترکی» دانشیار دانشگاه تهران نیز در این نشست گفت: دکتر سنگری از رزمندگان قدیمی دفاع مقدس است و در این زمینه تلاش های زیادی نموده اند. از نگاه ما کتاب ادبیات پایداری یک کتاب سودمندی است و در این زمینه نیز بسیار موفق عمل کرده اند.
وی اظهار کرد: دکتر سنگری در این کتاب تاکید دارد که حدود و صغور ادبیات پایداری را مشخص کند. ادبیات پایداری ادبیات سیاسی و حماسی است اما هر ادبیاتی ادبیات پایداری نیست. هر ادبیاتی ضد استبدادی، ادبیات پایداری نیست. هر ادبیاتی ادبیات جنگ نیست. گاهی اوقات ادبیات ضد جنگ و صلح هم می باشد.
وی در ادامه گفت: دکتر سنگری «هویت» را محور ادبیات پایداری عنوان کرد و تاکید نمود که این محور می تواند عرفانی و فردی هم باشد؛ بنابراین ادبیات پایداری حول یک ادبیات جمعی شکل گرفته است ولی منحصر به مفهوم پایداری نیست.
وی با بیان اینکه ادبیات پایداری تنوع گسترده ای دارد، خاطرنشان کرد: اکثر مصادیق در ادبیات پایداری مربوط است به ادبیات جمعی ولی منحصر بر آن نیست؛ ضمن اینکه هویت فردی و عرفانی را هم دربر می گیرد. اگر ما یک هویت و ادبیات را برای دفاع از یک هویت به کار ببریم، می تواند ذیل ادبیات پایداری قرار بگیرد. در ادبیات پایداری دفاع از یک هویت صحبت می شود همچنان که صاحبان آن دست به دفاع و قلم می برند ولی گاهی این ادبیات برای دفاع از دیگری و صاحبان هویت دیگری است، مانند مسئله فلسطین.
کتاب ادبیات پایداری آمیخته به روحیه ایثار و شهادت است
وی با بیان اینکه در کتاب ادبیات پایداری دکتر سنگری روحیه ایثار و شهادت دیده می شود، اظهار کرد: دکتر سنگری همچنان همان روحیه دوران دفاع مقدس را دارد.
دکتر «داود ضامنی»مدیرکل دفتر ارزیابی و پایش حوزه هنری هم در نشست رونمایی از کتاب ادبیات پایداری خاطرنشان کرد: به نظرم این کتاب یک کتاب تعلیمی در حوزه دانش ادبیات پایداری است. در واقع شبیه نوشتن سرفصل ها و شرح فصل درس آناتومی در پزشکی می باشد. این کتاب آناتومی پایداری را برای ما به سادگی شرح داده است. شاید بد نبود عنوان این کتاب را کتاب پیکرشناسی ادبی می گذاشتیم. وی ادامه افزود: این کتاب برای خواننده یک تصویر کلی و شناخت دقیق از آنچه که در ادبیات پایداری نامیده می شود، نشان می دهد.
ضامنی با بیان اینکه کتاب ادبیات پایداری دکتر سنگری کتاب ساده و روانی است، افزود: اما در اصلاح سرفصل ها نکاتی قابل تذکر وجود دارد؛ ضمن اینکه در شیوه نگارش هم تلاش زیادی شده تا سهولت و روانی آن،این کتاب را دستخوش ارجاعات علمی به مثابه یک کتاب دانشگاهی خشک تبدیل نکند.
کتاب ادبیات پایداری برای دانشجویان و نویسندگان جوان مفید است
وی اظهار کرد: این کتاب، کتاب گرمی است و با مخاطب ارتباط برقرار می کند. همچنین مناسب دانشجویان و نویسندگان جوانی است که می خواهند به وادی ادبیات پایداری قدم بگذارند.
ضامنی با اشاره به نقد کتاب ادبیات پایداری اظهار کرد: این کتاب از دو منظر قابل نقد است. همه تعاریفی که از مفاهیم در کتاب ها می آید، هر کدام خاستگاه و مبنایی دارند. بدیهی است وقتی ما ادبیات پایداری را بخشی از ادبیات فاخر می دانیم، دیگر نمی توانیم آن را محرز به ادبیاتی بدانیم که بعد از انقلاب شکل گرفته است. همچنین وقتی ادبیات پایداری را ذیل ادبیات حماسی می دانیم، نقطه آغاز ادبیات پایداری را باید به قرن ها قبل ببریم و شاهنامه را در ذیل ادبیات پایداری بدانیم در حالی که با این تعاریف دچار مناقشاتی خواهیم شد.
وی در ادامه افزود: برخی از تعاریف در این کتاب ها تاریخی و هنجاری و برخی هم تعاریف سلبی هستند؛ بنابراین باید به یک تعاریف واحدی در این حوزه دست پیدا کنیم؛ ضمن اینکه در بین صاحب نظران کشور در حوزه پایداری مناقشاتی وجود دارد.
ضامنی تصریح کرد: ما هم باید به کارکردهای ادبیات پایداری اشاره کنیم و هم به اهداف آن؛ یعنی مشخص کنیم که آیا توانسته ایم به اهداف خود در این حوزه دست پیدا کنیم یا نه. ادبیات پایدار با هویت و مفهومی به نام وطن ارتباط برقرار می کند. همچنین رو به سوی ملت دارد نه لزوما آن پایداری که فقظ نظامیان آن را در کشور انجام می دهند،؛ بنابراین مهمترین مسئله در ادبیات پایداری این است که علی رغم آثار فراوانی که طی ۳-۴ دهه خلق شده اما این آثار فاقد یک سنت نظری است. همچنین در این کتاب سازه علمی به خوبی تعریف نشده و ما شاهد یک شالوده منسجمی در حوزه ادبیات پایداری هستیم.
ادبیات پایداری باید در نهادهای دانشگاهی تزریق شود
وی با بیان اینکه ادبیات پایداری یک دانش جوان است، افزود: هرچند تحقیقات زیادی در این زمینه شکل گرفته؛ ولی یک دانش نوپا است و دانش ادبیات پایداری در کشور ما هنوز به مرحله بلوغ نرسیده است و این دانش باید در نهادهای دانشگاهی تزریق شود.
بنا بر این گزارش، دکتر «غلامرضا کافی»دانشیار دانشگاه شیراز نیز گفت: کتاب ادبیات پایداری دکتر سنگری را فصل الخطاب فعلی می نامیم و این کتاب زمینه رشد و ترقی رصدهای بیشتری است و همه بایسته های ادبیات پایداری در این کتاب جمع شده است. وی ادامه داد: چالش ادبیات پایداری نسبت به دفاع مقدس همچنان برای بنده باقی است. شکل گیری ادبیات پایداری یک مسئله عمومی است اما در حوزه خصوصی هم می توان ذیل هایی بر آن در نظر گرفت.
وی ادامه داد: در تعریف ادبیات پایداری باید به یک تعریف واحدی برسیم که این اتفاق هنوز رخ نداده است. وی ادامه داد: رج بندی، نظم مطالب و نمایه سازی باید در این کتاب رعایت شود همچنین در رج بندی مطالب نیز باید هم شان بودن جملات رعایت شود.
دکتر سنگری در پایان در پاسخ به مطالب ارایه شده از سوی اساتید حاضر در این نشست گفت: زمانی که تصمیم به نوشتن این کتاب گرفتم انگیزه هایی داشتم. در این نشست مباحث مختلفی در حوزه ادبیات پایداری مطرح شد و مشخص شد که دیدگاه های متفاوتی در این زمینه وجود دارد.
وی ادامه داد: اگر توجه کرده باشید من در این کتاب حتی نظر خود را نیز نقد کرده ام و به تعاریف مختلفی که در خصوص مفاهیم به کار برده می شود نیز اشاره کردم؛ بنابراین ممکن است تعریف یک مفهومی به مرور تغییر کند. در دوره کرونا شاهد بودیم که چقدر در این خصوص شعر سروده شد و مطالب نوشته شد.
وی ادامه داد: وقتی که در ادبیات پایداری مفهوم هویت را مطرح کردم، دیدم حتی این مفهوم هم کافی نیست و به این نتیجه رسیدم که ادبیات پایداری ،ادبیات دفاع از موجودیت و هویت است لذا من نمی توانستم هر موضوعی را در این کتاب مطرح کنم و خیلی به آنها پر و بال بدهم؛ به همین دلیل جلد سوم و چهارم این کتاب را نیز برای چاپ آماده کرده ام لذا خواستم عصاره ای از این مسئله را مطرح کرده باشم.
سنگری در ادامه افزود: من «سازه» را معادل «عنصر» قرار دادم. سازه های ادبیات پایداری بسیاری از واژه ها، از یک قلمروی علمی به قلمروی علمی دیگری وارد می شوند. یکی از اساتید فرمودند: شاهنامه یک تاریخ است در حالی که شاهنامه یک ادبیات است، حتی بخش تاریخی آن هم ادبیات محسوب می شود.
وی در ادامه افزود: هنوز در خصوص ادبیات پایداری به مفهوم واحدی دست پیدا نکردیم و همین تعریفی را که من از ادبیات پایداری در این کتاب به کار بردم، یک تعریف موقتی است؛ بنابراین در صدد هستیم در همایشی که پیش رو داریم به یک اتفاق نظر در خصوص تعریف ادبیات پایداری برسیم.
وی ادامه داد: ما هنوز ادبیات قلمرو فضای مجازی را در ادبیات خود وارد نکردیم. در نوروز امسال ۲۵۰ میلیون پیامک نوروزی ارسال شد که اگر استخراج می شدند، حدود ۱۰ الی ۱۲ جلد کتاب می شد و نزدیک به ۱۰۰ هزار جمله جدید داشتیم که کاملا وجهه ادبی داشتند. ما در کجای ادبیات خود اینها را لحاظ کردیم.
واژه ادبیات حدود ۱۲۰ سال پیش از ترکیه وارد کشور ما شده است
وی تصریح کرد: واژه ادبیات حدود ۱۲۰ سال پیش از ترکیه وارد کشور ما شده است ولی ما هنوز یک واژه جدیدی برای ادبیات پیدا نکردیم.
سنگری در ادامه افزود: قطعا این تعاریفی که ما الان در خصوص مفاهیم مختلف داریم در آینده تغییر خواهد کرد و مقرر شده است یکی از کارگروه های همایش به تعریف ادبیات پایداری اختصاص یابد تا بتوانیم به یک تعریف واحدی از ادبیات پایداری برسیم.
نظر شما