به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، در حالی‌که ساخت سریال جدید «بامداد خمار» به کارگردانی نرگس آبیار به عنوان یکی از پروژه‌های پرهزینه و پرستاره شبکه نمایش خانگی در حال انجام است، انتخاب مسجد جامع قزوین به عنوان یکی از لوکیشن‌های اصلی فیلمبرداری، موجی از نگرانی‌ها در میان فعالان حوزه میراث فرهنگی، باستان‌شناسان و مردم محلی به راه انداخته است.
مسجد جامع قزوین، یکی از کهن‌ترین مساجد چهارایوانی ایران که ریشه‌های ساخت آن به قرن دوم هجری قمری بازمی‌گردد، بار دیگر با چالشی مدرن و غیرمنتظره مواجه شده و آن هم حضور دوربین‌ها و سازه‌های فیلمسازی در حریم یک اثر ثبت ملی است.
بر اساس گزارش‌های میدانی و اظهارات برخی کارشناسان، فیلمبرداری در این فضای تاریخی، بدون تمهیدات حفاظتی لازم انجام شده و همین مسئله موجب وارد آمدن صدماتی به بخش‌هایی از صحن و تزیینات ظریف این مسجد شده است. اگرچه عوامل سریال «بامداد خمار» تاکنون واکنشی رسمی به این انتقادات نشان نداده‌اند، اما فعالان حوزه میراث فرهنگی معتقدند که چنین پروژه‌هایی باید با هماهنگی دقیق‌تر با وزارت میراث فرهنگی و با نظارت تیم‌های مرمتی انجام شود.
از سوی دیگر، این اولین بار نیست که مسجد جامع قزوین در معرض آسیب قرار می‌گیرد. در سال ۱۳۹۱، آتش‌سوزی در مناره غربی این مسجد، خسارت جدی به‌بار آورد و در سال ۱۳۹۴ نیز بخشی از طاق‌نمای جنوبی آن به دلیل فرسودگی فرو ریخت، اما با وجود تلاش‌های مرمتی در سال‌های اخیر، هنوز این بنای فاخر در وضعیت شکننده‌ای به سر می‌برد.
پیشتر از این نیز نرگس آبیار با ساخت سریال «سووشون» در باغ تاریخی عفیف‌آباد شیراز حاشیه هایی را ایجاد کرد و با نقدهایی روبرو شد؛ فعالان میراث فرهنگی اعتقاد دارند که در برخی موارد، مجوزهای لازم از سوی آبیار برای استفاده از این مکان‌ها دریافت نشده است، این در حالی است که مجوز ساخت و فیلمبرداری در مسجد جامع قزوین از سوی مسئولان وقت میراث فرهنگی استان صادر شده است.
به باور بسیاری از کارشناسان، فیلمسازی در اماکن تاریخی اگرچه می‌تواند به معرفی و جذب گردشگر کمک کند، اما در صورت عدم رعایت استانداردهای حفاظتی، می‌تواند منجر به تخریب غیرقابل جبران آثار شود. مسجد جامع قزوین به عنوان یک میراث زنده، تنها بنای تاریخی نیست؛ بلکه بخشی از هویت فرهنگی شهر و نشانه‌ای از تداوم تمدن ایرانی-اسلامی در گذر قرون است.
در شرایطی که توجه به میراث فرهنگی باید در اولویت قرار گیرد، به نظر می‌رسد جذابیت‌های تصویری، گاهی مسئولیت‌پذیری فرهنگی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. آیا زمان آن نرسیده که با نگاهی دقیق‌تر، تعادلی میان هنر و حفاظت از تاریخ برقرار کنیم؟
پس از واکنش های فعالان میراث فرهنگی و عموم مردم به ساخت سریال «بامداد خمار» به کارگردانی نرگس آبیار در مسجد جامع قزوین، مسئولان میراث فرهنگی استان قزوین ضمن تأکید بر لزوم حفظ اصالت بناهای تاریخی، بر اهمیت استفاده از این آثار در قالب‌های فرهنگی و هنری تأکید کردند.
مسئولان میراث فرهنگی قزوین با اشاره به اینکه داربست‌های نصب‌شده در مسجد جامع قزوین تنها برای سهولت دسترسی به بنا و فاقد هر نوع عملکرد سازه‌ای هستند، اظهار داشتند که این داربست‌ها به‌منظور تسهیل در عملیات مرمتی و بازسازی نصب شده‌اند و هیچ‌گونه تهدیدی برای ساختار بنا ایجاد نمی‌کنند.
آن‌ها همچنین تأکید کردند که استفاده از اماکن تاریخی در پروژه‌های فرهنگی و هنری، در صورتی که با رعایت اصول مرمتی و با هماهنگی‌های لازم انجام شود، می‌تواند به معرفی و حفاظت از این آثار کمک کند.
در همین راستا، مسئولان میراث فرهنگی قزوین اعلام کردند که با استفاده از تکنولوژی‌های جدید، مانند بالابرها، به‌دنبال جمع‌آوری داربست‌ها و بازگرداندن فضای موجود مسجد به حالت اولیه خود هستند تا همزمان با ادامه عملیات مرمتی، نقش اجتماعی و فرهنگی مسجد حفظ شود.
این رویکرد نشان‌دهنده تعهد مسئولان میراث فرهنگی قزوین به حفظ اصالت و کاربری‌های تاریخی بناهای مذهبی است و نشان می‌دهد که استفاده از این آثار در پروژه‌های فرهنگی و هنری، با رعایت اصول مرمتی، می‌تواند به معرفی و حفاظت از این آثار کمک کند.
با این اوصاف حواشی ایجاد شده در روزهای اخیر نه تنها به نرگس آبیار و پروژه‌های او مرتبط است، بلکه به طور کلی به اهمیت حفاظت و مرمت بناهای تاریخی و همچنین لزوم رعایت ملاحظات فرهنگی و قانونی در پروژه‌های سینمایی اشاره دارد. بناهایی همچون مسجد جامع قزوین و باغ‌های تاریخی ایران، جزو میراث گرانبهای کشور هستند که باید با دقت و حساسیت ویژه‌ای مورد توجه قرار گیرند تا هم به تاریخ و هم در عین حال به هنر احترام گذاشته شود.
گفتنی است، خبرگزاری شبستان به منظر پیگیری اصل ماجرا و بررسی صحت و سقم اتفاقات رخ داده با مسئولان مربوطه (معاون میراث فرهنگی استان قزوین) تماس هایی داشت اما پاسخ مناسب و قانع‌کننده در این باره و چیزی جز آنچه قبلا بیان شده بود، دریافت نکرد. این رسانه همچنان پیگیر حواشی رخ داده در مسجد جامع قزوین خواهد بود و در صورت اعلام نظر جدید آمادگی انتشار و اطلاع رسانی به علاقمندان را دارد.
نظر شما