خبرگزاری شبستان - مهدی رحمانیان| انسان، همیشه در آینهی دیگری خودش را میجوید. گاهی در سیمای یک دوست، گاهی در سخن یک استاد، و گاهی در تماشای یک چهرهی آسمانی که سالها و قرنها از او فاصله گرفته، اما هنوز جاذبهاش خاموش نشده است. آنچه میان ما و این چهرهها پیوند میزند، صرفاً باور نیست؛ نوعی اشتیاق به بودنِ بهتر، به ساختنِ خود در سایهی حقیقتی زلالتر است.
امروز اگر کسی از ما بپرسد دین چه چیزی برای انسان معاصر دارد؟ شاید نتوان با فرمولهای کهنه جواب داد. اما کافیست نگاهی دوباره بیندازیم به کلمات مردی که همزمان در تراز دانش، فهم و اخلاق، قلهای بیبدیل در تاریخ بشر است؛ امام جعفر صادق(ع). وقتی ایمان یا در قالب شعارهای بیعمل رنگ میبازد یا در تشریفاتی بیروح محو میشود، او با کلامی روشن، مسیر را بازتعریف میکند: دین یعنی خلق نیک؛ یعنی خودسازی قبل از هر اصلاح بیرونی؛ یعنی نگاه رو به آسمان اما پای بر زمین.
نماینده ولی فقیه در فارس و امام جمعه شیراز، در سخنانی به حدیثی نورانی از امام صادق(ع) میپردازد که میتواند نسخهای کارآمد برای بازسازی اخلاقی جامعه امروز باشد.
آیتالله دژکام یادآور میشود: «امام صادق(ع) است، آن وجود مقدسی که مذهب ما و دینشناسی ما به وجود نازنینش بسیار وابسته است؛ نه فقط شیعیان، بلکه ائمه و پیشوایان دیگر مذاهب اسلامی نیز به شاگردی در محضر آن حضرت افتخار میکردند.» مسئلهای که جایگاه بیبدیل امام ششم را بهعنوان مرجع معرفتی تمام مسلمانان یادآوری میکند.
پیامبر، الگوی اخلاق؛ انسان امروز، در مسیر آزمون
نگاه کنید شما چقدر از این صفات در وجودتان هست؟ اگر هست، شکرگزار خدا باشید و اگر نیست، با زاری از خدا طلب کنید.
بیان امام صادق(ع) در حدیثی که در کتاب تحفالعقول نقل شده، فراخوانی است برای خودسنجی: «إنّ اللّه تبارکَ وتعالی خَصَّ رَسولَهُ صلی الله علیه و آله بمَکارِمِ الأخْلاقِ، فامْتَحِنوا أنفسَکُم...»
آیتالله دژکام در توضیح این بخش از حدیث میگوید: «خدای متعال به پیامبران خودش مکارم اخلاق را اختصاص داده است. نگاه کنید شما چقدر از این صفات در وجودتان هست؟ اگر هست، شکرگزار خدا باشید و اگر نیست، با زاری از خدا طلب کنید.»
در اینجا، پیام روشن است: پیامبر اسلام(ص) برای تحسین و ستایش نیامده، آمده تا اسوه باشد؛ الگویی دستیافتنی، نه افسانهای.
پانزده صفتِ پیامبرانه؛ از ورع تا جوانمردی
در ادامه حدیث، امام صادق(ع) پانزده صفت برجسته اخلاقی را برمیشمرد: ورع، قناعت، صبر، شکرگزاری، حلم، حیا، سخاوت، شجاعت، غیرت، صدق حدیث، نیکوکاری، امانتداری، یقین، حسن خلق و مروت. این صفات، به تعبیر آیتالله دژکام، رنگ و بوی نبوت دارند. هرکس که این ویژگیها را در وجود خود داشته باشد، بوی پیامبر را میدهد.
او تصریح میکند: «خوش به سعادت کسی که این صفات در او دیده شود. یعنی رنگ و بوی پیامبرانه دارد.»
اگر کسی در خود این صفات را نمیبیند، مأیوس نباشد و به درگاه خداوند پناه برد؛ همانگونه که امام صادق(ع) فرمود: «اگر نیست، با تضرع و زاری در خانه خدا بروید و از خدا بخواهید که مکارم اخلاق را به شما عنایت بفرماید.»
در شرایطی که ارزشهای اخلاقی در رسانهها، آموزشوپرورش، و حتی نهادهای فرهنگی گاه دچار کمتوجهی میشوند، فراخوان امام صادق(ع) دعوتی است برای بازگشت به بنیانهای اصیل تربیت اسلامی.
امتحان نفس؛ نخستین گام برای تغییر اجتماعی
امام صادق(ع) ما را به یک امتحان درونی دعوت میکند؛ امتحانی که نیاز به دفتر و قلم ندارد، بلکه فقط صداقت میطلبد. اگر کسی در خود این صفات را نمیبیند، مأیوس نباشد و به درگاه خداوند پناه برد؛ همانگونه که امام صادق(ع) فرمود: «اگر نیست، با تضرع و زاری در خانه خدا بروید و از خدا بخواهید که مکارم اخلاق را به شما عنایت بفرماید.»
این نگاه، از انسان موجودی مسئول میسازد؛ کسی که نه بهدنبال مقصر بیرونی، که در جستوجوی اصلاح درونی است.
اخلاق در بستر عمل؛ نیاز جامعه امروز
جامعه امروز ما، بیش از همیشه، نیازمند الگوهای رفتاری عینی است؛ الگوهایی که نه تنها در تئوری، که در عمل نیز بتوانند الهامبخش باشند. کلام امام صادق(ع) چنین منظومهای از صفات را ترسیم میکند؛ صفاتی که هر یک، بنیانی است برای شکلگیری تمدن اخلاقمحور.
از نگاه امام جمعه شیراز، بازگشت به چنین ارزشهایی، احیای رسالت پیامبران است در عصر ما.
نظر شما