خبرگزاری شبستان-آران و بیدگل؛
امروزه بالاترین هدف هر کشوری توسعه فرهنگ است و برای پیشرفت باید هدفی متعالی داشت. بنابراین دغدغه متفکران یک جامعه بالا بردن فرهنگ جامعه و درنتیجه میزان باور مردم به ارزش‌هاست. تجمع اربعین می‌تواند مباحث اخلاقی شیعه را به دنیا صادر کند. این سرمایه بزرگ مکتب شیعی در ارتقاء فرهنگ جهانی بسیار مؤثر است. همان‌گونه که مقام معظم رهبری در این زمینه می‌فرمایند: چرا ما باید از صادر کردن توحید و اخلاق انبیا و روح فداکاری و اخلاص و تزکیه اخلاقی به کشورهای دیگر خجالت بکشیم؟ چرا باید شرم کنیم از اینکه غیرت و حمیت صحیح و ایستادگی در مقابل قدرت‌های باطل را به صورت درس عملی به ملت‌های دیگر ارائه و تعلیم بدهیم؟
-اربعین:
اربعین به معنای چهل و چله است. شیعیان چهل روز پس از عاشورا (بیستم صفر) را اربعین گویند (دهخدا، ۱۳۳۶، ص ۱۶۳۶). واژه اربعین از اصطلاحاتی است که در متون دینی، حدیثی و تاریخی کاربرد زیادی دارد و بسیاری از امور، با این عدد و واژه، تعریف شده‌اند (آیتی، ۱۳۸۹، ص ۵۶). مثلاً در قرآن درباره جایگاه عدد چهل آمده است «میقات» موسی با پروردگارش، طی چهل روز حاصل شده است. در نقل است که، حضرت آدم، چهل شبانه‌روز بر روی کوه صفا در حال سجده بود. درباره بنی‌اسرائیل هم چنین آمده که برای استجابت دعای خود، چهل شبانه‌روز ناله می‌کردند (محدث نوری، ۱۳۹۵: ۲۳۹).
یکی از مهم‌ترین دلایل بزرگداشت اربعین سیدالشهدا، روایت مرسله‌ای از امام حسن عسکری(ع) است که نشانه‌های مؤمن را پنج چیز دانسته که یکی از آنها زیارت اربعین است.
امام صادق(ع)، محبوب‌ترین وسیله تقرب بنده به خداوند را زیارت خانه او با پای پیاده و آن را برابر با هفتاد حج می‌داند (شیخ صدوق، ۱۴۱۳:۵۳).
- پیاده‌روی:
پیاده‌روی رسم و فرهنگ جدیدی نیست. در روایات می‌خوانیم که حضرت آدم بارها پیاده به زیارت خانه خدا رفته است (حر عاملی، ۱۳۹۱:۱۳۲). همچنین به دین و فرهنگ خاصی هم اختصاص ندارد (موسوی بجنوردی، ۱۳۵۴ :۳۹). همان‌گونه که قیصر، پادشاه روم با خدا پیمان بسته بود به شکرانه پیروزی در نبرد با امپراتوری ایران، از مقر حکومت خود (قسطنطنیه)، پیاده به زیارت بیت‌المقدس برود (سبحانی، ۱۳۴۹: ۶۹۶).
اهل بیت نیز کوشیده‌اند این سنت نیکو را به فرهنگ عمومی تبدیل کنند. چنین نقل شده است که امام حسن ۷ بیست و پنج مرتبه از مدینه با پای پیاده به زیارت خانه خدا رفتند و حتی تمام کاروان نیز به تأسی از ایشان از مرکب پیاده شدند؛ به گونه‌ای که دیگر سواره‌ای در کاروان وجود نداشت.
حاکمان حکومت‌های شیعی مانند حکومت آل بویه و صفویه، این سنت حسنه را بین شیعیان تبلیغ کرده‌اند.
جلال‌الدوله، یکی از نوادگان عضدالدوله، در سال ۴۳۱ق، با فرزندان و جمعی از یاران خود برای زیارت، رهسپار نجف شده و از خندق شهر کوفه تا مشهد امیرالمؤمنین(ع) را با پای برهنه پیمود (ابن الجوزی،۱۰۵).
شاه عباس صفوی و علمای بزرگ عصر ایشان همچون مرحوم شیخ بهایی، برای رواج فرهنگ زیارت، در سال ۱۰۰۹ق، از اصفهان با پای پیاده به زیارت امام علی بن موسی الرضا ۸ رفتند (راجر سیوری، ص۹۷).
پیاده‌روی به قصد زیارت کربلا، از زمان مرحوم شیخ انصاری مرسوم بود. سنت پیاده‌روی از نجف برای زیارت امام حسین ۷ از نوآوری‌های ایشان است (نوری، ۱۳۷۵ :۲۵). مرحوم آخوند خراسانی نیز به همراه اصحابشان با پای پیاده به زیارت کربلا مشرف می‌شدند (طهرانی، ١٣٨٩ :۵۵۳). پس از دوره شیخ انصاری، این سنت فراموش شده بود تا اینکه محدث نوری، آن را احیا کرد (مظاهری، ١٣٩۵: ۱۰۰).
نقش پیاده روی اربعین در زمینه سازی ظهور حضرت قائم(عج) :
انقلاب اسلامی ایران، عیار معنویّت و اخلاق را در فضای عمومی جامعه به گونه‌ای چشمگیر افزایش داد. این پدیده‌ی مبارک را رفتار و منش حضرت امام خمینی (ره) در طول دوران مبارزه و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بیش ازهر چیز رواج داد؛ آن انسان معنوی و عارف و وارسته از پیرایه‌های مادّی، در رأس کشوری قرار گرفت که مایه‌های ایمان مردمش بسی ریشه‌دار و عمیق بود.
پیاده روی اربعین حسینی قطعاً جلوه ای از اعلام آمادگی شیعیان برای ظهور و حرکت به سمت امام زمان(عج) و از معجزات جدید آن است
صف نوبت برای اعتکاف از هزاران جوان و استاد و دانشجو و زن و مرد و صف نوبت برای اردوهای جهادی و جهاد سازندگی و بسیج سازندگی از هزاران جوان داوطلب و فداکار آکنده شد. نماز و حج و روزه‌داری و پیاده‌روی زیارت و مراسم گوناگون دینی و انفاقات و صدقات واجب و مستحب در همه‌جا به ویژه میان جوانان رونق یافت و تا امروز، روز به روز بیشتر و با کیفیّت‌تر شده است و این ها همه در دورانی اتّفاق افتاده که سقوط اخلاقی روزافزون غرب و پیروانش و تبلیغات پُرحجم آنان برای کشاندن مرد و زن به لجن زارهای فساد، اخلاق و معنویّت را در بخش های عمده‌ی عالم منزوی کرده است و این معجزه انقلاب اسلامی است.
پیاده روی اربعین حسینی قطعاً جلوه ای از اعلام آمادگی شیعیان برای ظهور و حرکت به سمت امام زمان(عج) و از معجزات جدید آن است، زیرا زمانی که ایشان ظهور می کنند، شیعه فوج فوج با شیفتگی و اشتیاق به سمت حضرت حجت(عج) می روند.
بنابر روایات، امام زمان (عج) زمان ظهور تکیه به خانه کعبه نموده و در معرفی خود می فرمایند: «بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ؛ اگر مؤمن باشید، آنچه خدا باقی گذاشته، برای شما بهتر است» و در ادامه می فرمایند: «ای مردم من بقیة الله در زمین هستم و خلیفه خداوند و حجت او بر شما»
این حرکت عظیم مردمی در اربعین حسینی که به تاکید معصومان(ع) انجام می شود، نشان دهنده اجتماع مردم در حمایت از حق و امام حق است، چنان که در روایت داریم در روز ظهور، پیروان و یاران حضرت بقیه الله الاعظم (عج) از هر نقطه زمین شبانه خود را به مکّه می رسانند و با امام زمان (عج) بیعت می کنند.
بنابر روایات، بعد از آغاز حرکت توسط امام عصر(عج) تعداد زیادی در کنار ایشان حاضر می شوند، از این رو، پیاده روی عظیم اربعین مانوری از سیل جمعیتی است که در روز ظهور انشاءالله به سمت مکّه مکرمه حرکت می کند، بنابراین هرچه عظمت این پیاده روی افزایش یابد، امیدها برای نزدیک شدن زمان ظهور هم بیشتر می شود.
البتّه نکته روشن در این بین، ویژگی های تبیین شده در روایات از یاران حضرت صاحب الزّمان (عج) است.
درباره ویژگی های یاران امام زمان (عج) در روایت آمده است: «إِذَا نَادَی مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَنَّ اَلْحَقَّ فِی آلِ مُحَمَّدٍ، فَعِنْدَ ذَلِکَ یَظْهَرُ اَلْمَهْدِیُّ عَلَی أَفْوَاهِ اَلنَّاسِ، وَ یُشْرَبُونَ حُبَّهُ، فَلاَ یَکُونُ لَهُمْ ذِکْرُ غَیْرِهِ؛ هر گاه ندادهنده ای از آسمان ندا برآوردکه: «همانا حق در میان خاندان محمّد است» آن هنگام نام مهدی بر سر زبان های مردم می افتد و جام محبّت او را سر می کشند و جز یاد و نام او بر زبان نمی آورند».
از ویژگی‌های دیگر دوران ظهور، همدلی و کمک به یکدیگر، حتّی برداشتن وَجه نقد از جیب یکدیگر و نمونه هایی از این گونه رفتار ایثارگرانه است.
همدلی و کمک به یکدیگر یکی از جلوهای مهدوی باوری اربعین حسینی است چنان که امام عصر(عج) می فرمایند: «اگر شیعیان ما که خداوند آنان را در راه اطاعتش کمک بفرماید، در وفای به آن عهدی که از آنان گرفته شده، یکدل و مصمّم باشند، نعمت دیدار ما از آنان به تاخیرنمی افتد» لذاهر سالی که عظمت اربعین حسینی دیده می شود، امید به نزدیک شدن ظهور افزایش می یابد.
از دیگر ویژگی های یاران اِمام زمان(عج) دوستی و دُشمنی به خاطر خدا و در راه خداست که در اربعین حسینی بروز و ظهور دارد؛ امام باقر(ع) به نقل از پیامبر(ص) می فرماید: «خوشا به حال آنان که قائم خاندان من را درک می کنند، در حالی که پیش از قیام همراهی کرده باشند و با دوستان ایشان دوستی و با دشمنانش، دشمنی کرده باشند و آنان رفیقان من، اهل دوستی ومحبّت من و گرامی ترین امّت نزد من در قیامت هستند.» که جلوه بارزاین دوستی با دوستان و دشمنی بادشمنان اهل بیت(ع) در پیاده روی اربعین مشاهده می شود.
در روز اربعین و جریان نزدیک به یک ماه قبل و بعد از آن، ذکر «یاحسین(ع)» و «لبیک یاحسین(ع)»بر لبان شیعیان جاری می شود و این سرمایه روز به روز به برکت انقلاب اسلامی، حرکت مردم عراق و مرجعیت شیعه در حال افزایش است و نشان می دهد که کم کم قلب های مردم در حال آماده شدن برای ظهور است.
امروز مردم عراق با وجود تمام مشکلات امنیتی، سیاسی و اقتصادی، همه دارایی خود را برای زائران اربعین در طَبق اخلاص قرار می دهند و به مساوات میان مردم تقسیم می کنند و در این فضا زن و مرد، فقیر وغنی، پیر و جوان به یک اندازه و یک نوع غذا می خورند و همگان یک مسیر را طی می کنند.
از لحاظ اُلگویی نیز، حرکت ایثارگرانه مردم شریف عراق نیز می تواند بیانگر و ترسیم کُننده شِماتیک مردمان دوران ظهور باشد. در واقع عمل میزبانان اربعین در ایثار تمام دارایی شان برای کمک به زائران در جهت وصال به امام و یا کنار گذاشتن تمامی امور توسط زائران برای حضور در این پیاده روی در راستای رسیدن به امام حسین(ع) می توانداُلگویی ناب برای زمینه سازی ظهور باشد.
امام باقر(ع) می فرمایند: «إِذَا قَامَ قَائِمُ أَهْلِ اَلْبَیْتِ قَسَمَ بِالسَّوِیَّةِ وَعَدَلَ فِی اَلرَّعِیَّةِ؛ هنگامیکه قائم اهل بیت(عج) قیام کند اموال را به صورت مساوی تقسیم می نماید و عدالت را در بین مردم برقرار می سازد» یعنی در زمان ظهور این جلوه های عدالت محور اربعین و برخورداری همه از نعمات و برکات مشاهده خواهد شد.
امروز مردم عراق با وجود تمام مشکلات امنیتی، سیاسی و اقتصادی، همه دارایی خود را برای زائران اربعین در طَبق اخلاص قرار می دهند و به مساوات میان مردم تقسیم می کنند و در این فضا زن و مرد، فقیر وغنی، پیر و جوان به یک اندازه و یک نوع غذا می خورند و همگان یک مسیر را طی می کنند.
برقراری موکب توسط مردم عراق و حتّی روستاییان در مسیر پیاده روی و قرار دادن امکانات لازم در اختیار زائران جِلوه و اُلگوی ناب برای دوران ظهور است که، حتی این فرهنگ ناب به سایر فِرق و مذاهب صادر شده و اهل سنت ایران در سیستان و بلوچستان و ترکمن صحرا و جاهایی دیگر ایستگاه صلواتی برای پذیرایی زائران برپا می کنند.
امنیت در سطح بالا یکی از جلوه های بارز پیاده روی اربعین حسینی است، با وجود تمام ناامنی های موجود در کشور عراق و بعضاً در مرز ایران، مردم در این مسیر برای یکدیگر امنیت ایجاد می کنند که جلوه بارز و اکمل این امنیت در حکومت مهدوی مشاهده خواهد شد، چنان که امیرالمومنین امام علی(ع) در روایت می فرماید: «در دوران ظهور یک زن با تمام زیور و زیبایی خود، می تواند با امنیت کامل از عراق به شام برود و هیچ ترسی نداشته باشد».
همانطور که پیام حکومت امام زمان (عج) جهان شمول است، پیاده روی اربعین نیز امروز جهانی شده و زائرانی از عراق، پاکستان، آفریقا، اروپا و ...در این مسیر حاضر می شوند. علاوه بر این، شجاعت و شهادت طلبی از ویژگی یاران امام حسین(ع) بود و امروز جلوه هایی از آن با وجود تمام ناامنی ها در زائران اربعین نیزبروز و ظهور دارد.
راهپیمایی اَربعین حسینی در حال تبدیل شدن به یک حرکت جَهانی و اُلگویی ناب برای «تمدّن‌سازی» در دوران معاصر است. عصری که لیبرالیسم با تمام توان و ابزار خود می کوشد انسان ها را از اخلاق و معنویّت تُهی کرده و زوال بشریّت را در دستور کار خود دارد.
زائران و میزبانان اربعین حسینی در این ایام تمام هستی خود را وقف امام حسین(ع) می کنند و امروز اگربالاترین خطرها وجود داشته باشد، باز هم مردم در این پیاده روی برای بیعت با اهل بیت (ع) شرکت خواهند کرد.
شیعه در اربعین حسینی در حال تمرین ظهور است و مردم عراق در این راه هر آنچه در توان دارند به میدان می آورند و با اخلاق حسنه و روی گشاده پذیرای زائران هستند که در روایتی از امام باقر(ع) داریم: «إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللَّهُ یَدَهُ عَلَی رُئُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَکَمَلَتْ بِهِ أَخْلاَقَهُمْ؛ وقتی قائم ما قیام کند، خداوند، دست او را بر سر بندگان قرار می‌دهد و از این طریق عقل آنان را جمع می‌کند و اخلاقشان به کمال می‌رسد.»
نتیجه اینکه، راهپیمایی اَربعین حسینی در حال تبدیل شدن به یک حرکت جَهانی و اُلگویی ناب برای «تمدّن‌سازی» در دوران معاصر است. عصری که لیبرالیسم با تمام توان و ابزار خود می کوشد انسان ها را از اخلاق و معنویّت تُهی کرده و زوال بشریّت را در دستور کار خود دارد.
امیدواریم با استفاده صحیح و علمی از برکات پیاده روی اربعین، زمینه ساز ظهور منجی عالم بشریت باشیم.
*محمد کارکنان نصرآبادی (دکتری رفاه اجتماعی)
نظر شما