به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان: بیست و هشتمین روز از ماه صفر مصادف با شهادت جانگداز امام حسن مجتبی (ع) است. آن امام همام که بنابر شرایط جامعه و مصلحت وقت با معاویه صلح کرد، در نهایت مظلومیت زندگی کرد و به شهادت رسید با این وجود در طول عُمر مبارک‌شان منشاء برکات فراوانی در جامعه اسلامی بود و سبک زندگی نبوی را به طرق مختلف ترویج داد به ویژه با احادیث گهرباری که هرکدام چراغ راهی برای زندگی محسوب می شوند. از جمله این روایات و احادیث می‌توان به موردی اشاره کرد که امام حسن (ع) در آن در مورد فواید حضور در مسجد سخن گفته و هشت فایده این حضور را بر شمرده است. به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت امام حسن مجتبی (ع) با حجت الاسلام دکتر «سید علی غضنفری»، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه، گفت وگویی پیرامون همین روایت داشته‌ایم که در ادامه مشروح آن را می خوانید:
حجت‌الاسلام غضنفری در گفت وگو با خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان با اشاره به روایتی از امام حسن (ع) پیرامون فواید حضور در مسجد اظهار کرد: آن امام همام فرمودند: «مَنْ أَدامَ الاْخْتِلافَ إِلَی الْمَسْجِدِ أَصابَ إِحْدی ثَمان: آیةً مُحْکَمَةً وَ أَخًا مُسْتَفادًا وَ عِلْمًا مُسْتَطْرَفًا وَ رَحْمَةً مُنْتَظِرَةً وَ کَلِمَةً تَدُلُّهُ عَلَی الهُدی أَوْ تَرُدُّهُ عَنْ رَدًی وَ تَرْکَ الذُّنُوبِ حَیاءً أَوْ خَشْیة»؛ بر اساس این حدیث هر فردی که پیوسته در مسجد حضور داشته باشد به هشت فایده می رسد که شامل مواردی چون «نشانه‌ای محکم و استوار، دوستی قابل استفاده، علمی کمیاب، رحمتی مورد انتظار، سخنی که به راه راستش کشد یا سخنی که او را از پستی برهاند، ترک گناهان به خاطر شرم از خدا، ترک گناهان به خاطر خوف از خدا» می شود.
عضو هیات علمی جامعه المصطفی (ص) العالمیه ادامه داد: این روایت در منابع مختلفی مطرح شده است چه به صورت مستقیم از امام حسن (ع)، چه نقل آن امام همام از پیامبر اکرم (ص) و البته در برخی منابع نیز از حضرت امیر (ع) به شکل مستقل روایت شده است. روایت مذکور که اشاره کردم از مرحوم «ابن شعبه حرانی» از علمای قرن چهارم هجری در کتاب «تحف العقول» مطرح کرده و مرحوم علامه مجلسی نیز در بحارالانوار این روایت را نقل می کند. همچنین در کتاب «خصال» شیخ صدوق نیز مشابه این روایت هست؛ همچنین در کتاب «اعلام الدین» از حضرت امیر (ع) همین روایت نقل شده که ایشان نیز از پیامبر (ص) آن را نقل کرده است. اما در هر صورت در روایتی که ما در اینجا اشاره کردیم به هشت مورد اشاره شده است.
وی تصریح کرد: نخستین فایده ای که از آمدن و حضور در مسجد در روایت مذکور بیان می شود «آیةً مُحْکَمَةً» است، یعنی فرد با این رفت و آمد به مسجد نشانه ای استوار را درک خواهد کرد. البته در مورد آیة محکمه، تفاسیر مختلفی ارائه شده است از جمله در کتاب «روضة المتقین» و «لوامع صاحبقرانی» هر دو از علامه محمدتقی مجلسی اول و کتاب شریف «وافی» مرحوم فیض کاشانی، این تعبیر به آیات محکمه قرآن تفسیر شده است، به این مفهوم که مراد از آیة محکمه آیات محکمه قرآن (در برابر آیات متشابه) است که اهل مسجد از برکات این آیات استفاده می‌کنند.
حجت الاسلام غضنفری افزود: همچنین مرحوم علامه مصباح یزدی در مقاله ای با عنوان «مسجد یا زمینه تکامل» که اوایل دهه هفتاد در مجله مسجد به انتشار رسید با اشاره به این روایت به صورت مفصل مبادرت به بررسی آن می کند، ایشان در این مقاله مراد از آیة محکمه را مطالب محکم از اصول عقاید مطرح می کند، البته به این قرینه که در کتاب شریف کافی مرحوم کلینی نیز از حضرت رسول (ص) روایتی نقل شده که فرمود: «همانا علم سه چیز است: آیه محکمه ، فریضه عادله، سنت قائمه». آیه محکمة به اصول عقاید تفسیر شده است. فریضه عادله به اخلاقیات و سنت قائمه به فقه.
عضو هیات علمی جامعه المصطفی (ص) العالمیه گفت: دومین مورد «أَخًا مُسْتَفادًا» است، در برخی روایات که در منابع مختلف آمده است قید «فی الله» نیز مطرح شده که شاید بر اساس آن معنا کامل تر شود. مرحوم مجلسی در شرح این روایت نوشته است: منظور فردی است که رفاقت با آنها خدایی است نه برای غرض های باطل. ایشان همچنین اضافه می کند: چنین برادری، در علم و عمل و کمالات، انسان را به خدا می رساند.
همچنین سومین مورد بر اساس این روایت «عِلْمًا مُسْتَطْرَفًا» بیان شده یعنی دانش نفیس و ارزشمند که نصیب فردی می شود که به مسجد برود. منظور از علم در این روایت علم دم دستی نیست بلکه مقصود جرقه ای از دانش است که در دل فرد جوانه می زند.
وی تصریح کرد: اما چهارمین مورد به « رَحْمَةً مُنْتَظِرَةً» توصیف شده است، یعنی رحمتی که مورد انتظار است، چرا که در نماز و عبادات خود بارها و بارها خداوند را به صفت رحمانیت و رحیمیت می خواند. این رحمت از جانب خداوند برای فردی است که به مسجد رفت و آمد دارد، پنجمین مورد « کَلِمَةً تَدُلُّهُ عَلَی الهُدی» است به این معنا که چنین فردی با حضور خود در مسجد واژه یا سخنی را خواهد شنید که منجر به هدایتش خواهد شد، چراکه گاهی انسان ممکن است به واسطه یک کلام مسیر زندگی اش تغییر کند.
حجت الاسلام غضنفری ادامه داد: در ادامه این روایت و ششمین فایده آمده است: « أَوْ تَرُدُّهُ عَنْ رَدًی» این بدان معنا است که حضور در مسجد گمراهی یا ضلالتی را از شخص دور کرده و به همان هدایت می رساند. در واقع کلامی که در مسجد به فرد می‌رسد جلوی انحراف او را گرفته و یا انحراف او را برطرف می‌کند.
اما در هفتمین و هشتمین مورد نیز می‌فرماید: « وَ تَرْکَ الذُّنُوبِ حَیاءً أَوْ خَشْیة»؛ یعنی دوری و ترک گناه به سبب حیا و یا ترس، در واقع حضور در مسجد منجر به توفیق ترک معصیت می شود که گاهی از باب حیا است که شخص شرم از گناه می کند به دلیل همجواری با افراد مومن و گاهی نیز به سبب ترس از خداوند که در هر دو صورت فرد رستگار خواهد شد.
عضو هیات علمی جامعه المصطفی (ص) العالمیه تصریح کرد: بنابراین چنین فوایدی از حضور در مسجد برای مسلمین حاصل می‌شود؛ حال تصور کنید که جامعه ایمانی از مسجد فاصله بگیرند یا آنچنان که باید برای مسجد اهمیت قائل نشوند، در واقع این مساله منجر به این می شود که یک سیره که قرن ها بین مسلمین وجود داشت از بین برود چراکه همان طور که می دانیم مسجد از جایگاه رفیعی در دین اسلام برخوردار است تا جایی که پیامبر (ص) در بدو ورود به مدینه در اولین اقدام مبادرت به ساخت مسجد کردند.
این محقق حوزوی در پایان خاطرنشان کرد: از سوی دیگر مسجد همواره در تاریخ اسلام نقش آفرینی های گسترده ای را در امور عبادی، عقیدتی، سیاسی، اجتماعی ایفا کرده و تاثیر شگرفی را داشته است؛ بنابراین فاصله گرفتن از مسجد یک آسیب است به ویژه برای نسل جوان به ویژه آنکه بدانیم مسجد در قیاس با سایر مراکز عبادی در ادیان دیگر صرفاً بحث عبادت را مورد توجه قرار نداده است بلکه محل تجمع روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه خیل عظیمی از مسلمانان است که این حضور و همنشینی ها برکات فراوانی را به همراه خواهد داشت.
نظر شما