به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، از بهترین مکان‌ها برای تبیین سیره معصومان(ع) و نهادینه کردن سبک زندگی آن حضرات(ع) به عنوان نسخه عملی قرآن، مسجد است مکانی که اهل بیت(ع) خود در آن جلسات درس و بحث، رسیدگی به امور مردم، قضاوت، گره گشایی و علم‌آموزی برپا می‌کردند؛ لذا بررسی سیره آن حضرات(ع) در مساجد آن هم در شرایطی که جهاد تبیین اولویتی اساسی به شمار می‌رود، ضرورت دارد. شبستان نیز در سلسله گفتگوهایی با عنوان منبر خواندنی، به بررسی ابعاد سیره و سبک زندگی اهل بیت(ع) می‌پردازد. در ادامه مشروح گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین مرتضی وافی، رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه و کارشناس مذهبی در ادامه مرور می‌شود:
حجت الاسلام وافی با بیان اینکه یکی از مشهورترین القاب امام رضا(ع) عالم آل محمد(ص) است، اظهار کرد: وقتی امامی به وصفی شهره می‌شود یعنی در بالاترین درجه و سطح از آن ویژگی و وصف قرار دارد، از این رو، شهرت امام مهربانی‌ها(ع) به عالم خاندان رسالت یعنی آن حضرت(ع) در اوج این خلصت قرار داشتند و پایه‌های علم وایمان را برای شیعیان خود در چند بعد استوار کردند؛ امام رضا(ع) می‌فرمایند: از بالاترین عبادات، تفکر است تفکر در امر خدای متعال در نعمت‌هایی که به ما ارزانی و لطفی که به ما روا داشته است.
عقل؛ حجت خدا بر مخلوقات
رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه ادامه داد: این جنس از تفکر را حضرت علی بن موسی الرضا(ع) به عنوان بالاترین عمل برمی شمارند و در جایی دیگر می‌فرمایند قلب آدمی با علم و آموزش زنده می‌شود و در جایی دیگر می‌فرمایند: آنچه بنده مؤمن دنبال آن می‌گردد تا پیدایش کند، علم است. همچنین از امام رئوف(ع) نقل است که فرمودند: حجت خدا بر مخلوقات همین عقل است و در جایی دیگر می‌فرمایند: عقل هر کسی دوست او است.
وی تأکید کرد: این‌ها نشان می‌دهد امام رضا(ع) نه تنها به عقل و تفکر توجه داشته‌اند بلکه خود نیز به رعایت و کاربست آن عامل هم بوده‌اند و در مناظرات و پرسش‌ها بر اساس استدلال‌های عقلانی ورود کرده و دلیل می‌آوردند یعنی حضرت علی بن موسی الرضا(ع) به طور خاص در این جهت ورودی ویژه داشتند و در تبیین و روشنگری، مبادی عقلی و استدلال‌های نظری را برنامه کار خود برای جهاد تبیین در عرصه معارف اسلامی قرار می‌دادند.
این کارشناس مذهبی افزود: از این رو، عقل و توجه به عقلانیت مهمترین ابزار ماموریتی حضرت علی بن موسی الرضا(ع) بوده است طبیعتاً اصحاب و شیعیان‌ایشان هم در این بعد رشدی ویژه داشته‌اند.
روایات رضوی بر مدار سلوک فردی و اجتماعی
وی در ادامه بیان کرد: در میان روایاتی که درباره عقل، علم و معرفت از امام رضا(ع) در اختیار داریم از مهمترین روایاتی که در سبک زندگی و سلوک فردی و اجتماعی مؤمنان مورد توجه باید قرار بگیرد، این روایت است که در اصول کافی از لسان حضرت ثامن الحجج(ع) نقل شده که عقل بنده مؤمن تمام نمی‌شود (به اوج خود نمی‌رسد) مگر به ۱۰ خصلت...؛ باید توجه داشت حضرت ثامن الحجج(ع) به دنیال نظم جدیدی در ساختار زندگی و سلوک اجتماعی انسان‌ها بودند از این رو، بسیاری از روایات‌ایشان به سلوک فردی و اجتماعی انسان بازمی گردد.
حجت الاسلام وافی ابراز کرد: حضرت ثامن الحجج(عج) در جزئیات ورود داشته و سلوک زندگی را با جزئیات بیان می‌کردند روایت حضرت(ع) هم که درباره خصلت‌های عقل بیان شده از مهمترین منابع تربیتی است و می‌تواند در دنیای امروز به عنوان منشور تربیتی معرفی شود و به دلیل دایره شمول می‌تواند مصداق آن روایت باشد که حضرت(ع) فرمودند: اگر مردم زیبایی کلام ما را بدانند از سخن ما تبعیت می‌کنند.
۱۰ خصلت کمال عقل
وی در ادامه گفت: حضرت امام رضا(ع) در این سخن می‌فرمایند: مؤمنی عقلش کامل است که از او همیشه امید خیر و خوبی داشته باشید و از او به شما خیر و خوبی برسد و از اذیت و آزار او درامان باشید؛ اگر کاری برای کسی انجام داد آن را کم می‌شمارد و اگر کسی برای او قدمی برداشت آن را زیاد دانسته و تشکر می‌کند؛ اگر از او درخواست و حاجتی باشد خسته و ملول نمی‌شود (آن را نعمت می‌داند و با مردم همراهی می‌کند)؛ لحظه‌ای در عمر خویش از اینکه چیزی یاد بگیرد کوتاه نمی‌آید؛ اگر در مسیر خدا فقیر شد و نتوانست از روزی دنیا بهره ببرد این فقر را به ثروتی که با خشم خدا به دست می‌آید ترجیح دهد.
رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه ادامه داد: امام رضا(ع) در ادامه این روایت و در تشریح خواص ده‌گانه اتمام عقل در انسان مؤمن آورده‌اند: اگر جایی در حمایت از مسیر خدا و اولیای او ضربه‌ای خورد و در ظاهر ذلیل شد این ذلت را بیشتر از عزت در دوستی با دشمنان خدا، دوست بدارد، این مهم امروز در ماموریت‌های حکمرانی دینی ما باید مورد توجه قرار بگیرد و مردم هم نسبت به مسئولان این اعتماد را داشته باشند که تأمین رفاه و آسایش آنها توأم با ذلت در مقابل دشمنان نباشد یعنی ذلت در راه همراهی با خدا بهتر است از عزت دوستی با دشمنان خدا!
وی تأکید کرد: همچنین است گمنامی را از شهرت برتر بداند؛ خیلی از شهرت‌ها که به هر وسیله‌ای به دست می‌آیند برای انسان نیست و انسان عاقل سراغ آن اعتبارات نمی‌رود مهم آنکه میل به گمنامی بیشتر از آنها که برای دیده شدن دست و پا می‌زنند برای آدمی محبوبیت و شهرت به ارمغان می‌آورد!
صفتی که امام رضا(ع) بر آن تأکید دارند
حجت الاسلام وافی ابراز کرد: دهمین خصلت آنکه امام رضا(ع) فارغ از مبالغه و برای نشان دادن اهمیت این وصف تأکید می‌کنند: دهمی و چه دهمی‌ای! احدی از انسان‌ها را نبیند مگر آنکه بتواند به خود بگوید او از من بهتر و باتقواتر است! این جنس از تواضع و فروتنی را حضرت ثامن الحجج(ع) از جلوه‌های بارز عقلانیت می‌دانند.
این کارشناس مذهبی درباره رهاورد چنین عقلانیتی برای سبک زندگی، گفت: اولین باب از کتاب اصول کافی مرحوم کلینی(ره) عنوان عقل و جهل دارد، در آنجا نکاتی در این باره آمده که در روایات است اگر می‌خواهید در مسیر خردورزی حرکت کنید باید به این چهار مسأله توجه کنید تا عقل به آن استعداد و فعلیت خود برسد.
وی افزود: نخست علم یعنی آموزش و بهره‌مندی از دانش؛ علم بخشی از جریان عقل است اگر کسی سطح معلومات خود را بالا برد و به نکات آموزنده دست یافت بخشی از جریان عقل را محقق کرده است؛ لذا اگر جامعه‌ای سراغ عقل و آموزش‌های خاص رفت و به معلمان اهمیت داد و کتاب را به طور ویژه در سبد زندگی دید و به نوشتن و خواندن روی آورد و عالمان و مؤلفان و صاحبان آثار در آن دارای اجر و قرب بودند و جایگاهی بالا داشتند بخشی از جریان عقلانیت را محقق کرده است.
حجت الاسلام وافی تصریح کرد: دومین جریان عزم و اراده است یعنی کسی که عقلش کامل است اهل همت و تصمیم و اراده است و اگر به تصمیمی رسید هیچ حاشیه‌ای او را از این مسیر دور نمی‌کند، جامعه عقلانی با انسان‌های ضعیف الاراده ساخته نمی‌شود. امام رضا(ع) یکی از عوامل مؤثر در تقویت اراده را محاسبه نفس می‌دانند یعنی انسان خود را رها نکند و اهل دو دو تا چهارتا باشد و دائماً نفس را به موازنه دعوت کند وگرنه روح عزم و اراده در او تضعیف و دچار خسران می‌شود! علاوه بر این، کسانی که به خدا توکل می‌کنند و در زندگی‌شان به او اعتماد دارند و کسانی که اهل توسل به اولیای دینی هستند، به روح عقلانیت نزدیک می‌شوند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: آنها که می‌خواهند میزان رشد عقلانیت را در خود محاسبه کنند چهار نوع ارتباطی را که امام سجاد(ع) در صحیفه بیان کرده‌اند، بسنجند؛ یکی صحت بدن یعنی ارتباط با خود ما معمولاً در دل‌مشغولی‌ها خود را فراموش می‌کنیم این مهم هم درباره جسم انسان صادق است هم شخصیت و روح، دوم ارتباط با خدا، اعتقادات و باورها را به آدم‌ها و نوع رفتارها گره نزنیم؛ سوم اخلاق یعنی در کنار دین اخلاق را در ارتباط با همنوع، همسایه، اعضای خانواده و حتی حیوانات و طبیعت رعایت کنیم و چهارم ارتباط انسان با خدا که سلامت معنوی او را تأمین می‌کند و دیگران را هم بهره‌مند می‌سازد.
نظر شما