خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم- وقف یکی از سنت های حسنه ای است که از دیرباز نه تنها در ایران اسلامی بلکه در سراسر جهان رواج داشته است از جمله می توان به دانشگاه هاروارد اشاره کرد که یک مکان آموزشی وقفی است.
در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نیز وقف در جامعه رواج داشته است اما متاسفانه رژیم پهلوی به تاراج این موقوفات روی آورده بود و انقلاب اسلامی جلوی این تاراج را گرفت و موقوفات و فرهنگ وقف را احیا کرد.
در خصوص تاثیرات وقف بر جامعه و اهمیت توجه به این صدقه جاریه، آیات وروایات بسیاری وجود دارد و چه خوب است که انسان قبل از مرگ و ترک کردن این دنیای فانی برای آخرت خود توشه ای بر جا بگذارد که آیندگان از آن بهره ببرند.
مردمان خراسان جنوبی نیز همچون سایر مردم ایران زمین توجه خاصی به موضوع و فرهنگ وقف داشته اند و در این استان کویری موقوفات بسیاری وجود دارد که ریشه در تاریخ دارد و از قدمت طولانی برخوردار هستند و با گذشت هزاران سال از عمر آنان، مردم از این موقوفات بهره می برند.
یکی از راه های ترویج فرهنگ سنت حسنه وقف که از نیاکان برای ما به جا مانده است پرداختن و معرفی موقوفات تاریخی است که از آنان به یادگار مانده و باقیات صالحاتی برای نیاکان ما است.
*مدرسه حبیبیه تون؛ موقوفه ای به قدمت تاریخ
شهرستان فردوس یا همان شهر تون یکی از شهرهای خراسان جنوبی است که موقوفات بسیاری در دل خود جا داده است و یکی از قدیمی ترین موقوفات این شهرستان «مدرسه حبیبیه» است. «مدرسه حبیبیه» به همت میرزا حبیب الله ابن علاءالدین تونی در سال ۹۱۱ هجری قمری وقف شده است و این موقوفه دارای هشت واحد تجاری، ۵۹ واحد مسکونی و یک هزار و ۱۲۹ رقبه زراعی است.
میرزا حبیب الله ابن علاءالدین تونی این موقوفه را با نیت صرف مدرسه علمیه و هزینه های روزانه مسجد به ثبت رسانده و مدرسه علمیه «حبیبه» قدیمی ترین مدرسه علمیه استان خراسان جنوبی است. این مدرسه قدیمی در شهر قدیمی تون (فردوس امروزی) در کنار مدرسه علمیه علیا واقع شده و از مدارس دو ایوانی دوره صفوی محسوب می شود که دارای دو مدرس، هشتی، پیش خوان، میان سرا، مسجد و حجره هایی در اطراف است.
*موقوفه ای برای اطعام فقرا در خضری
از جمله دیگر موقوفات قدیمی و تاریخی که در سرزمین خاوران وجود دارد می توان به موقوفه «امیررفیع الدین حسین» اشاره کرد که در شهرستان خضری دشت بیاض به ثبت رسیده است. این موقوفه قدیمی به همت این خیر نیک اندیش در سال ۹۲۰ هجری قمری به ثبت رسیده است که ۳۱ رقبه زراعی دارد و دارای هفت واحد مسکونی است و بیش از پنج قرن قدمت دارد و برای آیندگان به یادگار مانده است.
امیررفیع الدین حسین این موقوفه را با نیت تعمیر و بازسازی مسجد جامع قدیم خضری دشت بیاض وقف کرده است و از جمله نیات دیگر واقف می توان به اطعام فقرا در عیدهای مختلف، تامین هزینه های فرش و روشنایی مسجد جامع قدیم این شهرستان اشاره کرد.
* تعزیه داری نیت قدیمی ترین موقفه شهرستان خوسف
شهرستان خوسف دیار گل های نرگس که در ۳۶ کیاومتری غرب بیرجند مرکز خراسان جنوبی قرار دارد نیز یکی از دیگر شهرهای این استان کویرنشین است که در آن توجه قابل توجهی به موضوع «وقف» شده است. در این شهرستان یک هزار و ۳۰ موقوفه تاکنون به ثبت رسیده و قدیمی ترین وقف شهرستان کویری خوسف در سال ۱۰۲۲ هجری قمری توسط کربلایی محمد ثبت شده است که نشان از توجه این مردمان به دین مبین اسلام و فرهنگ وقف و انفاق دارد.
رقبات قدیمی ترین موقوفه شهرستان خوسف یک طاس آب و اراضی است و از جمله نیات این واقف خیراندیش می توان به تعزیه‌داری، کمک به زیارت عتبات عالیات، رد مظالم، ختم و قرائت قرآن و قربانی کردن گوسفند اشاره کرد و با گذشت سال ها از ثبت این موقوفه هنوز برکاتش جاری است.
*مدرسه جعفریه قاین موقوفه ای با نیت تحصیل طلاب
یکی دیگر از موقوفات قدیمی و تاریخی که در خراسان جنوبی به ثبت رسیده، مدرسه جعفریه شهرستان قاین است که در سال ۱۱۳۷ هجری قمری به ثبت می رسد که دارای ۱۶۹ رقبه شامل تجاری، زراعی و مسکونی است. نیت این موقوفه مربوط به تامین هزینه طلاب و محصلان حوزه علمیه جعفریه قاین است و این شهرستان دارای پیشینه ای طولانی در تحصیلات علوم حوزوی است و هم اینک نیز در شهر و آبادی های آن، اشتغالات علمی رونق دارد.
با گذشت بیش از ۳۰۰ سال از ثبت این موقوفه در شهرستان قاین هر سال افراد بسیاری در این مدرسه تاریخی به کسب علم و دانش در حوزه دین می پردازند و در جهت ترویج و توسعه دین مبین اسلام قدم بر می دارند.
این مدرسه، در قرن های متمادی در جنوب خراسان از مراکز مهم علمی و آموزشی بوده است به خصوص با مرکزیتی که شهر قاین در قهستان داشته، رجال علمی و سیاسی زیادی در خود پرورش داده است.
*موقوفه ای به قدمت ۳قرن در طبس
از قدیمی ترین موقوفات خاوران می توان به موقوفه حاج لطفعلی نادمی اشاره کرد که در سال ۱۱۵۳ هجری قمری در طبس به ثبت رسیده است و شهرستان طبس خیرین و واقفین بزرگی از گذشته تاکنون داشته‌است که با ایثار و گذشت از اموال خود در راستای خدمت به دین و مردم گام‌های بزرگی برداشته‌اند.
این موقوفه دارای ۱۳ رقبه است که می توان به ۱۰ رقبه مسکونی، ۲ رقبه مزروعی و یک رقبه آموزشی اشاره کرد و «لطفعلی نادمی» ۶۰ فنجان آب نهرین طبس را وقف کرده است. موقوفه حاج لطفعلی نادمی با نیت اطعام فقرا در شب جمعه و اطعام در ماه مبارک رمضان به ثبت رسیده است و این موقوفه نشان می دهد که بحث کمک به نیازمندان و فقرا و رفع مشکلات مردم از دیرباز میان مردمان خون گرم طبس رواج داشته است.
نظر شما