به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، در بررسی گزارش کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه که روز گذشته (شنبه، ۲۹ مهرماه) انجام شد و بنابر موافقت نمایندگان مجلس شورای اسلامی با بند ث ماده ۷۵، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف شد به منظور مردمی سازی فعالیت‌های فرهنگی و استفاده از ظرفیت مساجد برنامه‌ای تهیه کند.
تکلیف وزارت فرهنگ درباره مسجدمحوری
بنابر نظر نمایندگان ملت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است با همکاری مرکز رسیدگی به امور مساجد، سازمان بسیج مستضعفین، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه، شورای عالی حوزه های علمیه و شورای سیاستگذاری ائمه جمعه و شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی طرح مسجدمحوری در محلات را ظرف سه ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون، تهیه و به تصویب هیأت وزیران برساند.
اما اینکه چرا در میان دستگاه‌ها و نهادهای مختلف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین در محوریت منظومه راهبری مساجد قرار گرفته و باید طرح و برنامه در این باره تهیه و تدوین کند، سوالی است که کوشیده ایم در این نوشتار به آن بپردازیم.
ستاد کانون های فرهنگی هنری و استفاده از ظرفیت مساجد
شاید بتوان اصلی‌ترین دلیل چنین تکلیفی را فعالیت ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور ذیل نظارت این وزارتخانه دانست، ستادی که در طول سه دهه فعالیت خود نقشی بی‌بدیل در مردمی‌سازی فرهنگ و هنر مسجدی داشته و توانسته در عرصه هایی همچون سرود، تئاتر، کارآفرینی، مقابله با آسیب های اجتماعی، فعالیت های اثرگذار قرآنی، کمک های مومنانه و حتی ورزش با اینکه چندان در دایره ماموریت هایش قرار نمی‌گیرد، اقشار مختلف مردم به ویژه نوجوانان و جوانان را جذب و همراه برنامه ها و فعالیت های مسجدی کند و تا حد بالایی مسئله مردمی سازی فعالیت های فرهنگی هنری را در بیش از ۲۶ هزار باب کانون پیش برده است. شاهد این ادعا، اساسنامه این ستاد است که در ذیل به بخش هایی از آن می پردازیم.
فلسفه تأسیس ستاد
در اساسنامه «ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور» که در جلسه ۸۰۷ مورخ ۱۸/۲/۱۳۹۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی و بنا به پیشنهاد مورخ ۲۶/۳/۱۳۹۵ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به تصویب رسیده است، رسالت این ستاد اینگونه تصریح شده است: به منظور احیای نقش واقعی مساجد در ترویج فرهنگ دینی و کادرسازی، توانمندسازی و هدایت ظرفیت‌های موجود مردمی به سمت اهداف بلند استقرار ارزش‌های دینی و استفاده بهینه از اعتبارات و امکانات وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی که امکان بهره‌وری فرهنگی در حوزه مساجد را دارند و در راستای تحقق منویات امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) و اصول و سیاست‌های فرهنگی کشور مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، «ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور» که در این اساسنامه به اختصار «ستاد» نامیده می‌شود، تأسیس می‌شود.
اهداف چهارگانه
بنابر تصریح اساسنامه، ستاد چهار هدف اصلی شامل احیای نقش واقعی فرهنگی، آموزشی، هنری و تبلیغی مساجد؛ تربیت و رشد نیروهای متعهد، انقلابی و کارآمد در حوزه فرهنگ و هنر، توسعه فرهنگ اصیل اسلامی در شهرها و روستاهای کشور؛ مقابله با تهاجم فرهنگی دشمنان را دنبال می کند.
در راستای تحقق این اهداف وظایف و اختیارات ده‌گانه‌ای به شرح ذیل نیز برای ستاد تعریف شده که عبارتند از:
۱. برنامه ریزی، نظارت، هماهنگی، انسجام و تقویت امور کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد
۲. ساماندهی و کمک به راه اندازی و تجهیز کانون‌های فرهنگی و هنری و کتابخانه‌های مساجد
۳. به روزرسانی بانک اطلاعات کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد
۴.کمک به تولید و عرضه محصولات فرهنگی و دینی
۵. کمک به راه‌اندازی و توسعه پایگاه‌های فرهنگی رقومی (دیجیتال) در حوزه فعالیت مساجد، برای استفاده بهینه از فرصت‌ها و مقابله با تهاجم فرهنگی
۶. شناسایی، جذب، آموزش و حمایت از استعدادهای برتر و نخبگان کانون‌ها و کتابخانه‌های مساجد
۷. تلاش در جهت تخصصی شدن کانون‌ها و کتابخانه‌های مساجد
۸. حمایت و هدایت فعالیت‌های فرهنگی، هنری و دینی کانون‌ها و فراهم نمودن زمینه رشد و ارتقای بینش فرهنگی و اجتماعی عوامل اجرایی و اعضا از طریق برگزاری مسابقات، دوره‌های آموزشی، اردوها و جشنواره‌های فرهنگی، هنری، علمی، دینی و برپایی نمایشگاه‌ها و پیوند دادن آنها به نهادهای فرهنگی و اجتماعی کشور
۹. تبادل فرهنگی و هنری و هماهنگی با مراکز علمی و فرهنگی داخل و خارج از کشور در چارچوب قوانین و مقررات کشور
۱۰.زمینه‌سازی برای پیوند شبکه کانون‌های مساجد با نهاد خانواده، مدارس و مراکز و نهادهای آموزشی، اجتماعی و فرهنگی
تبصره: مساجد هویت مستقل داشته و تحت نظر ائمه جماعت اداره می‌شوند و مدیر مسئول کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد برای ارائه خدمات فرهنگی، آموزشی، هنری و تبلیغی توسط امام جماعت پیشنهاد می‌شوند.
ضمانتی معتبر برای مصوبات ستاد
از وجوه امتیاز اساسنامه این ستاد تعیین شورای سیاستگذاری و نظارت متشکل از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان رئیس شورا، وزیر آموزش و پرورش یا معاون ذیربط، وزیر ورزش و جوانان یا معاون ذیربط، شهردار تهران یا معاون ذیربط، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان بسیج مستضعفین، رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی، نماینده مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، نماینده شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، یک نفر صاحب‌نظر به پیشنهاد مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور و دو نفر شخص حقیقی صاحب‌نظر به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با تصویب شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس ستاد به عنوان دبیر شورا است.
وجود شورای سیاستگذاری و نظارت با حضور چنین اعضایی، ضمانتی معتبر در پیشبرد اهداف و انجام وظیفه محوله است و به دلیل ظرفیتی که ایجاد می کند مسیر فعالیت‌های فرهنگی و استفاده از ظرفیت مساجد را که تکلیف دیروز مجلس برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، هموار می کند.
مرور وظایف و اختیارات این شورا شاهدی بر این ادعا است؛ این وظایف و اختیارات به شرح ذیل در ماده ششم از اساسنامه ستاد به شرحی که در ادامه می آید، تصریح شده است:
۱. بررسی و تصویب سیاست‌ها، راهبردها و طرح‌های کلان تقویت امور کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد
۲. برنامه‌ریزی و هماهنگی فعالیت‌های کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد
۳. نظارت بر فعالیت کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد در سطح کشور
۴.بررسی و تصویب آیین‌نامه‌های اداری، مالی و حمایتی و سایر آیین‌نامه‌ها و ضوابط مورد نیاز برای فعالیت ستاد
۵. بررسی و تصویب ساختار تشکیلاتی ستاد
۶. بررسی و تصویب گزارش عملکرد مالی ستاد
در ماده ۷ اساسنامه آمده: شورای سیاستگذاری و نظارت هر سه ماه یکبار تشکیل جلسه خواهد داد و در صورت لزوم به پیشنهاد رئیس ستاد و یا هر یک از اعضا و تأیید رئیس شورا جلسه فوق العاده برگزار می‌شود. و نیز در ماده ۸ آمده جلسات شورا با حضور اکثریت اعضاء رسمیت می‌یابد و مصوبات آن با اکثریت مطلق آراء معتبر خواهد بود.
کیفیت انتخاب رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی مساجد نیز از دیگر وجوه امتیاز این اساسنامه است که به تاثیر ستاد در مردمی سازی فعالیت های فرهنگی و استفاده از ظرفیت مساجد قوت بیشتری می بخشد چراکه در ماده ۹ اساسنامه آمده، رئیس ستاد از بین شخصیت‌های علمی و فرهنگی حوزوی کشور با پیشنهاد و حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با تأیید شورای سیاستگذاری و نظارت به مدت سه سال منصوب می‌شود.
رئیس ستاد پس از انتخاب طی چنین فرآیندی و طبق تصریح ماده ۱۰ اساسنامه وظایف و اختیارات رئیس ستاد شانزده‌گانه‌ای را عهده دار می شود که در ذیل آنها را مرور می کنیم:
۱. تهیه و تنظیم راهبردها، سیاست‌ها و طرح‌های کلان به منظور تقویت امور فرهنگی و هنری جهت تصویب در شورای سیاستگذاری و نظارت
۲. ایجاد انسجام، هماهنگی و هم‌افزایی در فعالیت کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد
۳. برنامه ریزی برای جذب، آموزش و حمایت از استعدادهای برتر و نخبگان کانون‌ها
۴. تهیه و تنظیم برنامه و بودجه سالانه جهت ارائه و تصویب به شورای سیاستگذاری و نظارت و جذب اعتبارات مصوب
۵. تهیه و تدوین ضوابط و مقررات و آیین‌نامه‌های اداری و مالی مورد نیاز ستاد و به کارگیری نیروهای مورد نیاز، جهت بررسی و تصویب در شورای سیاستگذاری و نظارت
۶. ارائه طرح‌های پیشنهادی برای اصلاح و توسعه ساختار تشکیلاتی ستاد در تهران و استان‌ها
۷. اداره امور ستاد و اجرای وظایف محوله بر طبق اساسنامه و مصوبات شورای سیاستگذاری و نظارت
۸. صدور مجوز تأسیس و فعالیت‌های کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد بر طبق اساسنامه
۹. ارائه گزارش‌های دوره‌ای از فعالیت ستاد و واحدهای تابعه به شورای سیاستگذاری و نظارت
۱۰. تنظیم و ارائه گزارش تراز مالی سالانه ستاد به شورای سیاستگذاری و نظارت
۱۱. نظارت بر حفظ و حراست از اموال ستاد و صورت دارایی اموال
۱۲. انعقاد قرارداد با اشخاص حقیقی و حقوقی با رعایت مقررات
۱۳. نمایندگی ستاد در مراجع اداری و قضایی و انتخاب وکیل با حق توکیل تا یک درجه و پایان دادن به دعاوی از طریق صلح و سازش یا ارجاع به داوری
۱۴. تحصیل وام یا اعتبار از اشخاص، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و قبول هدایا
۱۵. انتصاب مسئولان اجرایی دبیرخانه کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد استان با هماهنگی مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی
۱۶. نظارت بر حسن اجرای طرح‌ها و برنامه‌های کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد.
اساسنامه ستاد برای «احیای نقش واقعی مساجد در ترویج فرهنگ دینی و کادرسازی، توانمندسازی و هدایت ظرفیت‌های موجود مردمی به سمت اهداف بلند استقرار ارزش‌های دینی» مصرح در مقدمه، در ماده ۱۱ شورای هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد استان ها را نیز با عضویت نماینده ولی فقیه (رئیس)، استاندار (نایب رئیس)، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان، شهردار مرکز استان، فرمانده بسیج استان، مدیر کل اوقاف و امور خیریه استان، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی (دبیر شورا)، دبیر ستاد استان و نماینده مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه استان پیش بینی کرده است.
ماده ۱۱ تبصره هایی نیز دارد که عبارتند از:
تبصره ۱: احکام اعضای شورای هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری استان‌ها توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می‌گردد.
تبصره ۲: شورا حسب مورد می‌تواند در جلسات خود از سایر اشخاص حقیقی و حقوقی جهت کسب نظر یا حمایت بدون حق رأی دعوت نماید.
ماده ۱۲ـ وظایف و اختیارات شورای هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد استان بر اساس آیین نامه ای خواهد بود که به پیشنهاد رئیس ستاد به تصویب شورای سیاستگذاری و نظارت خواهد رسید.
ماده ۱۳ـ مسئولیت نظارت بر حسن اجرای برنامه‌های کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد در مرکز استان و شهرستان‌های تابعه بر عهده مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خواهد بود.
مهم آنکه اساسنامه به عنوان ضمانت تحقق اهداف و انجام وظایف محوله نیز تمهید داشته و در ماده ۱۹ امکان تغییر در اساسنامه را پیش بینی کرده است. در این ماده آمده: هر گونه تغییر در مفاد این اساسنامه مطابق راهکارهای ذیل امکان پذیر می‌باشد:
۱. بنا به پیشنهاد شورای سیاستگذاری و نظارت و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی
۲. بنا به پیشنهاد و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی
همچنین در ماده ۲۰ آن آمده: این اساسنامه مشتمل بر یک مقدمه و سه فصل و در قالب ۲۰ ماده و ۴ تبصره در جلسه ۸۰۷ مورخ ۱۸/۲/۱۳۹۷به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و سایر مصوبات مغایر با آن ازجمله مصوبه جلسه ۳۰۲ مورخ ۱۸/۱۲/۱۳۷۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی، منسوخ می‌گردد.
بنابر آنچه مرور شد، می توان دریافت از مهمترین یا شاید بتوان گفت اصلی ترین بازوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای قرار گرفتن در محوریت منظومه راهبری مساجد و انجام تکلیفی که خانه ملت به آن داده، ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد است که پیش از این نیز ریل‌گذاری این مهم را انجام داده و اکنون می تواند این هدف والا را محقق کند.
نظر شما