به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از خراسان جنوبی، جواد اشرفی صبح امروز (۲۰ آبان) در جمع خبرنگاران اظهار کرد: شهرستان خوسف شهر ملی «مله‌بافی» است و سال ۹۸ شهر خوسف به عنوان شهر ملی «مله» ثبت شد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان جنوبی گفت: هفته فرهنگی فرصتی برای برگزاری جشنواره مله و معرفی و عرضه قابلیت‌های حوزه مله‌بافی است که در ۲۵ آبان‌ماه در شهر خوسف برگزار خواهد شد.
تاریخچه پنبه «مله»
آوازه «مله بافی» خوسف به خاطر پنبه قهوه‌ای رنگی است که در میان مردم به مَله شهرت یافته و قدمت بافت آن به حدود ۵۰۰ سال پیش بر می‌گردد. پنبه مله به عنوان گیاه ویژه منطقه خوسف از زمان‌های گذشته کاشت می‌شده است. اعتقاد به خوش ُیمنی گیاه پنبه مله تا حدی بوده که هر کشاورز در حد توان خود کشت این نمونه پنبه را در کنار پنبه سفید انجام می‌داده است و اعتقاد داشته‌اند که اگر آب با عبور از این پنبه به دیگر محصولات (پنبه سفید) برسد در باردهی و برکت زمین مؤثر خواهد بود.
ناگفته نماند در گذشته ارتباط و تعامل بین شهرستان‌های خوسف، نهبندان و سربیشه سبب شد به ویژه مناطق غربی این شهرستان‌ها که دارای مرز مشترک با بخش شرقی خوسف هستند به صورت پراکنده به کاشت و تولید پنبه ملّه و همچنین بافت این پارچه در گذشته اقدام کنند که هم اکنون نیز شواهد این فعالیت‌ها قابل مشاهده است.
می‌توان تاریخچه این نوع پنبه را همزمان با پنبه سفید دانست. با توجه به اظهارات و شواهد موجود صنعت پنبه در خوسف در گذشته ارزش بالایی داشته است و با قرار داشتن منطقه در مسیر داد و ستدهای بین منطقه‌ای، تجارت پنبه نیز مطرح بوده است.
پنبه «مله» یا «سرخچه»
پنبه‌ای که به رنگ قهوه‌ای در خراسان جنوبی برداشت می‌شود روش‌های کاشت، داشت و برداشت آن مانند پنبه معمولی است اما به لحاظ کوتاهی الیاف آن را با کمان حلاجی نمی‌کنند بلکه تمامی فرایند تبدیل آن به نخ با دست انجام می‌شود. در گذشته از این نوع پنبه به دلیل اعتقاد مردم به آن، به منظور تولید پارچه‌های معنوی مانند جانماز، پرده مسجد، سفره نان، شال سر و از این قبیل استفاده می‌شد سرخچه‌هایی که هنوز در صندوقچه مادران و مادربزرگان این سرزمین به یادگار مانده است.
ملّه در فرهنگ فارسی عمید به نوعی پنبه زرد رنگ و نوعی پارچه خاکی رنگ ترجمه شده و در زبان محلی به سُرخچه (به دلیل رنگ مایل به سرخ این نوع پنبه) شهرت یافته است. سه دهه اخیر از طرفی با روی آوردن کشاورزان به کشت ارقام اصلاح شده و وارداتی که دارای الیاف بلند است و از طرفی خشکسالی‌های پیاپی، پنبه ملّه به خاطرات پیوست و تا حدودی به فراموشی سپرده شد حتی بذر این گیاه محلی در حال فرسایش و نابودی بود.
سال‌های اخیر با توجه به اهمیت فوق‌العاده حفاظت از ذخایر ژنتیکی گیاهی کشور به عنوان یکی از برنامه‌های مهم راهبردی توسعه کشاورزی، احیا و خالص‌سازی این محصول محلی، گام مهمی در تحقق اهدف عالیه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی برداشته شد.
شاخص‌های پنبه «مله»
شاخص‌هایی از جمله خوش رنگ بودن، طیف رنگی از کرم روشن تا قهوه‌ای آجری، نرمتر بودن این گونه پنبه نسبت به پنبه معمولی، موارد درمانی پارچه‌های ملّه، استفاده از آن همراه با سایر گیاهان دارویی و چربی گوسفند برای تولید سرمه چشم به دلیل تقدس، احترام و قداست پنبه مله بین بومیان منطقه، اعتقادات و باورهای مترتب بر آن، ویژگی‌های ساختاری و فیزیکی پنبه مله که به نسبت گرم‌تر بوده و برای فصول سرد سال نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و خاصیت آن به پشم شتر نزدیک است، موجب تمایز و ویژه ساختن این پنبه شده است.
قابل احترام بودن و نگاه همراه با تقدس به پنبه ملّه در کاربردهای آن از قبیل جانماز، سجاده، سفره، پرده، قطیفه(قدیفه)، چادر، گردن پیچ (یلومله) و سایر تأثیرگذار بوده است.
نظر شما