به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام «رضا غلامی» در افتتاحیه هفتمین کنگره بین المللی علوم انسانی و اسلامی و ششمین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی که در فرهنگستان علوم برگزار شد، گفت: درباره نسبت متقابل علوم انسانی اسلامی و جامعه دینی می توان بسیار سخن گفت چرا که دین مانند یک امر جهان شمول در همه گروه های اجتماعی یافت می شود.
رییس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی افزود: دین نیروی قدرتمندی است که باورها، آیین ها و ارزش ها را دربر می گیرد و در جوامعی که در آنها ریشه گرفته است، تاثیر می گذارد.
وی با بیان اینکه دین جزء لاینفک جوامع بشری است که در خوشبختی انسان ها نقش مهمی ایفا می کند، خاطرنشان کرد: دین به افراد مجموعه ای از باورها و ارزش های مشترک می دهد و به افراد جامعه کمک می کند که بیاموزند چگونه انسان خوب و موثر و نیک ورزی در جامعه باشند.
رییس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی اجتماعی و تمدنی وزارت علوم با بیان اینکه دین و جامعه تعامل و هم افزایی پویایی دارند، تصریح کرد: فرهنگ ها، ارزش ها و قواعد زندگی فردی و اجتماعی در قالب این تعامل و هم افزایی بین دین و جامعه شکل می گیرد.
حجت الاسلام غلامی با اشاره به مزایای دین گفت: معنا بخشیدن به زندگی و ساماندهی نظام اعتقادی، تقویت وحدت و ثبات اجتماعی، نقش آفرینی در قالب مدیریت اجتماعی و قرار دادن انسان در مسیر سعادت و خوشبختی از جمله مزایای دین می باشد.
وی با بیان اینکه دین نقش مهمی در شکل دهی تجربیات اجتماعی انسان و تفسیرهای وی از واقعیت دارد، خاطرنشان کرد: دین و مطالعه دین از بسیاری مرزهای رشته های علوم انسانی عبور می کند؛ همان طور که در ادبیات، تاریخ، هنر، جامعه شناسی، علوم سیاسی، فلسفه، حقوق، روان شناسی و سایر علوم گنجانده شده است.
حجت الاسلام غلامی در ادامه به نقش بی بدیل دین در زندگی افراد اشاره کرد و گفت: دین چهارچوب هایی را برای زندگی افراد ایجاد می کند و رفتار انسانی با ارایه طرحی برای درک سوالات عمیق که علم و عقل در پاسخ به آنها ناتوان هستند در قالب دین به این مباحث پاسخ می دهد.
رییس شورای سیاستگزاری مجمع عالی علوم انسانی و اسلامی تصریح کرد: هدف دیدگاه های جامعه شناختی درباره دین آن است که کارکردهای دین را قابل درک کنند. این دیدگاه های جامعه شناختی تاثیرات مثبت و منفی دارد که جامعه و معادلات غیر دینی حاکم بر آن می تواند بر دین داشته باشد.
وی افزود: ابزارها و روش های جامعه شناختی مانند نظرسنجی، نگرش سنجی، مصاحبه و تحلیل داده های تاریخی را می توان برای مطالعه دین در یک فرهنگ به کار گرفت تا به ما کمک کند نقش دین در زندگی مردم و نحوه تاثیرگذاری آن بر جامعه را بهتر درک کنیم.
حجت الاسلام غلامی تصریح کرد: یکی از پرسش های کلیدی در سال های گذشته مربوط به نسبت علوم انسانی اسلامی با جامعه باز می گردد. پرسش دقیق این است که آیا علوم انسانی اسلامی تنها زاییده جامعه دینی است؟ آیا در صورت فقدان یک جامعه دینی به معنای عینی و نه تئوریک آن صحبت از تولد، شکوفایی و اثربخشی آن بیهوده است؟ واقعیت آن است که دین و جامعه یک رابطه پیچیده و چند وجهی دارند که در طول تاریخ، تمدن ها، فرهنگ ها و زندگی فردی را شکل داده اند.
رییس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم خاطرنشان کرد: در علوم انسانی تمرکز روی توصیف، تبیین و پیش بینی تلقی شده است با اینکه علوم انسانی ماهیت و ساخت علمی خود را حفظ می کند اما هر علمی در گام اول بر اساس پیش فرض های فکری فلسفی حاکم که حتما بخشی از آن از عقلانیت اسلامی متاثر است و دیگری بر مبنای شرایط فردی و اجتماعی و مسایل و ظرفیت های مواجهه با مسایل در جامعه دینی عینکی را برای چشم علوم انسانی در محیط جامعه دینی می زند که این رویکرد در جامعه غیر دینی وجود ندارد.
وی با اشاره به ویژگی های جامعه دینی و فرصت های شکل گیری علوم انسانی اسلامی در آن خاطرنشان کرد: به رغم انتقال وسیع فکر، فرهنگ و سبک زندگی غربی به ایران و تاثیرات انکارناپذیری که این رویکرد داشته است اما تحقیقات میدانی نشان می دهد که جامعه ایرانی جامعه دینی است و بخش مهمی از مردم نه فقط به برقراری نظام اسلامی در جامعه قلبا تمایل دارند بلکه به آن امیدوارند.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی در ادامه با اشاره به نظرسنجی مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما در مرداد ماه سال ۱۴۰۲ گفت: در این نظرسنجی که با حجم نمونه چهار هزار و ۹۴۹ نفر از افراد ۱۸ سال به بالای شهر تهران و ۳۱ شهر بزرگ کشور انجام شده است، نتایج بسیار جالبی به دست آمده است؛ به عنوان مثال ۷۵/۹ درصد در حد خیلی زیاد و زیاد گفته اند که عمل به تعالیم اسلام می تواند جهانی با نشاط و امید برای انسان ها مهیا کند. همچنین ۷۲/۱ درصد در حد خیلی زیاد و زیاد گفته اند عمل به دستورات دین باعث توسعه و پیشرفت کشور می شود. در این تحقیق ۷۶ درصد در حد خیلی زیاد و زیاد گفته اند دستورات دینی باعث وحدت و انسجام اجتماعی می شود. همچنین ۷۹ درصد در حد خیلی زیاد و زیاد گفته اند دین اسلام، برای پیشرفت عقل، علم و معنویت را به کار می گیرد و ۵۵ درصد نیز دین را ضامن آبادانی دنیا و آخرت اعلام کرده اند.
رییس شورای سیاستگزاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی گفت: علوم انسانی اسلامی به ویژه در مقام عینیت ثمره یک پروسه طبیعی در جامعه دینی است و تا زمانی که جامعه دینی با شاخص های مطلوب وجود نداشته باشد، نمی توان انتظار بروز و ظهور علوم انسانی اسلامی را در آن جامعه داشت.
حجت الاسلام غلامی با بیان اینکه تلاش های زیادی برای تقویت ایمان و به تبع آن سبک زندگی اسلامی در مسیر تقرب به جامعه مطلوب اسلامی انجام شده است، خاطرنشان کرد: علوم انسانی اسلامی برای جوامع غیر دینی یا جوامع دینی ای که به اندیشه اسلامی اجتماعی تمایلی نشان نمی دهند، کارایی زیادی ندارد و موفق نخواهد بود.
وی افزود: دینی که با ایمان وارد قلمرو حیات فردی و اجتماعی افراد شده، فراتر از آزادی است و از طرفی باید بدانیم که ایمان افراد با هم برابر نیست؛ بنابراین کاهش سطح ایمان، گرایش به نظم مدنی دینی را کاهش می دهد؛ از طرفی همه افراد جامعه را افراد دین دار تشکیل نمی دهند؛ بنابراین طبیعی است که نظم دینی باید آزادی های فردی آنها را تا زمانی که به حقوق سایرین لطمه نمی زند، تضمین کند.
رییس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم تصریح کرد: تا زمانی که علمی کارآمد به کمک مسلمانان در مسیر جامعه پردازی نیاید، تلاش برای رسیدن به جامعه اسلامی مطلوب مقرون به نتیجه نیست؛ بنابراین در چنین شرایطی نباید وجود علم دینی را مشروط به وجود جامعه دینی آن هم از نوع مطلوب آن بنماییم.
نظر شما