به گزارش خبرگزاری شبستان، همایش «آموزش عالی و پیشرفت زنان در ایران» امروز (دوشنبه ۴ دی‌ماه) از سوی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی برگزار شد.
فخرالسادات نصیری؛ مشاور امور زنان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در این کنفرانس به سخنرانی پرداخت که در ادامه گزیده سخنان وی را می‌خوانید؛
برای بهبود وضعیت زنان در جامعه نیاز به فرهنگ‌سازی داریم و خود آقایان هم باید این را به باور و ارزش تبدیل کنند تا در نهایت زنان به جایگاه ذاتی و فطری خودشان برسند. از زمان انقلاب اسلامی، حضور زنان در عرصه اجتماعی پررنگ‌تر شده و زنان در جنگ تحمیلی هم شرکت داشته‌اند و نزدیک به پنجاه درصد خانم‌ها در عرصه‌های مختلف جنگ حضور داشته‌اند؛ مخصوصا آنها که پشت جبهه بوده‌اند از فرزندان خود مراقبت کرده‌اند که این هم نوعی مشارکت در جبهه است.
افزایش مشارکت زنان پس از انقلاب
ما اینجا جمع نشده‌ایم که به اثبات مشارکت اجتماعی زنان بپردازیم چون این اتفاق افتاده است اما وقتی آموزش عالی را نسبت به دوران قبل از انقلاب مقایسه می‌کنیم اعداد و ارقام، حضور پررنگ زنان را به لحاظ کمی ثابت می‌کند و الان ۶۱ درصد دانشجویان ما را دختران تشکیل می‌دهند و بسیاری از کارمندان خودِ وزارت علوم و ۴۸ درصد از یاوران علمی و ۳۴ درصد از اعضای هیئت علمی را خانم‌ها تشکیل می‌دهند و این جای خرسندی و خوشحالی دارد. البته شاید هنوز به جایگاه مطلوب بر اساس اسناد موجود بالادستی نرسیده‌ایم ولی در مقایسه با دهه‌های گذشته پیشرفت‌های زیادی داشته‌ایم.
البته حضور دختران در دانشگاه‌ها نباید صرفا به گرفتن مدرک منتهی شود چراکه بسیاری از خانم‌ها در شغل‌های کم درآمدی نسبت به آقایان مشغول فعالیت شده‌اند بنابراین باید محتوای دروس، نیازمحور، مهارت‌محور و مسئله‌محور باشد تا نیاز زیست بودم را برطرف کند. اینکه دانشجویی در شهر یا استانی در دانشگاهی در رشته کشاورزی یا معدن مشغول فعالیت شود که اساسا آن استان، کشاورزی یا معدن ندارد دستاورد خاصی در پی ندارد. بنابراین از لحاظ سیاستگذرای باید به تبعات چنین مسائلی توجه کرد.
دستاوردهای فردی و اجتماعی افزایش فعالیت زنان در جامعه
البته یکی از تبعات حضور بیش از حد خانم‌ها در آموزش عالی این است که شاید جلوی افزایش آمار ازدواج را گرفته است. حتی جدیداً پارلمان ژاپن مصوب کرده که درصد ورود دانشجویان دختر را کم کند چون نگران سیاه چاله جمعیتی هستند لذا صرف ارائه ارقام از افزایش حضور خانم‌ها در دانشگاه کفایت نمی‌کند و ممکن است تبعاتی هم داشته باشد اما به صورت کلان، حضور خانم‌ها در آموزش عالی دستاوردهای زیادی هم برای فرد و هم برای جامعه داشته است از جمله اینکه در سطح فردی، باعث افزایش منزلت و جایگاه فرد و از لحاظ اجتماعی نیز باعث افزایش بهره‌وری می‌شود.
سازمان‌ها عموماً دنبال منابع انسانی هستند که از تخصص و اطلاعات آنها بهره ببرند لذا حضور زنان در آموزش عالی از لحاظ اقتصادی هم آثار ارزنده‌ای در پی دارد اما نکته مهم این است که باید تعادلی هم در این زمینه وجود داشته باشد و از افراط و تفریظ پرهیز کنیم چون عدم توازن در حضور اجتماعی زنان و مردان باعث اختلال در جامعه شده و ممکن است اهدافی که ما از نگاه دینی و معارف اسلامی و قانونی و اسناد بالادستی داریم محقق نشوند.
جایگاه زن در اسلام
همچنین محمدنبی احمدی؛ رئیس دانشگاه رازی کرمانشاه، در این همایش در سخنانی گفت: با وجود اینکه در جمهوری اسلامی ایران اقدامات ارزنده‌ای در زمینه حقوق زنان صورت گرفته اما لازم است نگاهی تاریخی به این مسئله داشته باشم چون در دین مبین اسلام حقوق زیادی برای زنان در نظر گرفته شده و عرصه برای بروز و ظهور زنان از ابتدای اسلام فراهم شده است. لازم به ذکر است هیچ تعارضی بین نگاه سنتی و مدرن اسلام به زن وجود ندارد. برای مثال حضرت خدیجه(س) یک کاروان تجاری عظیم داشته‌اند که چند صد نفر برای او کار کرده‌اند و اتفاقاً یکی از افرادی که در این کاروان‌های تجاری کار کرده‌اند وجود مبارک پیامبر گرامی اسلام(ص) بوده‌اند لذا حضور زن در عرصه اجتماع از جمله در فعالیت‌های اقتصادی، قبل از مبعوث شدن پیامبر(ص) هم وجود داشته و اسلام از آن جلوگیری نکرده و شکوفا هم کرده است.
در باب شأن و منزلت زن در اسلام لازم است به وجود مبارک حضرت زهرا(س) هم اشاره کنم. معادله‌ای برای بنده تا مدت‌ها حل نشده بود. خدای متعال درباره پیامبر(ص) می‌فرماید اگر شما نبودید اساساً آسمان و زمین را خلق نمی‌کردم. خدای متعال در آیه ۱۰۷ سوره مبارکه انبیا می‌فرمایند ما شما را جز به عنوان رحمت برای عالمیان نفرستادیم. در جای دیگری می‌فرمایند شما دارای خُلق عظیم هستید. اما در احادیث آمده اگر وجود مبارک حضرت زهرا(س) نبود پیامبر(ص) و حضرت امیرالمؤمنین(ع) خلق نمی‌شد. این برای من جای سؤال بود که چگونه ممکن است یک زن چنین جایگاه و منزلتی داشته باشد؟
تفاوت جایگاه زنان در اسلام و غرب
در تاریخ می‌خوانیم پیامبر(ص) قبل از بعثت، یک ماه در غار حرا معتکف می‌شود و بعد از بعثت، وقتی می‌خواهد صاحب حضرت زهرا(س) شود جبرئیل بر وی نازل شده و از ایشان می‌خواهد که چهل روز معتکف شود لذا پیامبر(ص) چهل روز روزه گرفته و شب‌ها تهجد می‌کند و بعد صاحب حضرت زهرا(س) می‌شود. اگرچه در این حدیث، اشکالاتی هم هست اما مشاهده می‌کنیم بعد از اینکه پیامبر(ص) صاحب حضرت زهرا(س) می‌شود خدای متعال می‌فرماید ما به تو کوثر عطا کردیم لذا به پیامبر(ص) گفته می‌شود حال که از کوثر برخوردار شده‌ای به شکرانه‌اش برو نماز بخوان و قربانی کن. با مطالعه بیشتر این موارد، این معادله برای بنده حل شد چراکه اگر وجود مبارک حضرت زهرا(س) نبود امامت و ولایت معنا پیدا نمی‌کرد.
نکته دیگر اینکه آنچه باعث ماندگاری واقعه کربلا شد حضرت زینب(س) بود بنابراین باید دانست که نگاه به زن در اسلام، نگاهی ریشه‌دار و عمیق است. لازم به ذکر است اعضای هیئت علمی دانشگاه رازی، ۶۴۲ مدرک علمی در پایگاه استنادی جهان اسلام ثبت کرده‌اند که دوازده درصد آنها از طرف خانم‌ها بوده است. همچنین بیش از یک پنجم اعضای هیئت علمی ما از خانم‌ها هستند.
لازم است نگاهی هم به وضعیت زنان در جمهوری اسلامی و غرب داشته باشیم. امروزه در جمهوری اسلامی، زن به عنوان نماینده مجلس، وزیر، مشاور وزیر و ... فعالیت دارد. البته همه اینها در کنار حفظ حرمت و حریم زن است اما در غرب، با وجود بروز و ظهور زن در اجتماع، کرامت و شأن وی حفظ نمی‌شود و امروزه زنان در غرب، پشت ویترین‌های یک مغازه با وضعیت آنچنانی قرار می‌گیرند و وسیله‌ای برای بهره‌برداری مردان هستند.
نظر شما