به گزارش گروه زنان و خانواده خبرگزاری شبستان: زمزمه دوچرخه سواری و موتورسیکلت‌رانی دختران و زنان، سال هاست که به گوش می‌رسد و همواره نیز موافقان و مخالفانی داشته است؛ برخی معتقدند اگر سخن از حقوق برابر میان زن و مرد به میان آورده‌ایم؛ اکنون هنگام اثبات این مدعاست آن هم به طریق قانونی کردن حق دوچرخه و موتورسواری بانوان در محیط‌ها و انظار عمومی همانگونه که این امکان برای رانندگی آنها فراهم شده است!
اما واقعیت آن است که مساله فوق را نمی‌توان صرفا به عنوان یک شعار تبلیغاتی برای انتخابات به حساب آورد و پس از مدتی به قول معروف حاجی حاجی مکه! این وعده را نمی‌شود و اصلا نمی‌توان فراموش کرد. امروز، دیروز نیست. جامعه امروز با متولدین دهه هشتادی و نودی سر و کار دارد که دوست دارند هرگونه هیجانی را تجربه کنند. روی دیگر سکه بانوان علاقه‌مند به این رشته‌های ورزشی هستند؛ بنابراین باید قبل از مطرح کردن و قول دادن، درباره همه جوانب امر تأمل داشته باشیم که از بد ماجرا چنین رویکردی اتفاق نیفتاده و حالا وسط این گود مسئولان باقی ماندند و فوج جمعیتی از دختران و زنان که به این رشته‌ها علاقه دارند و در صف انتظار هستند تا بتوانند هرچه زودتر با دوچرخه و موتور در خیابان‌ها آن هم به شکل قانونی حضور بیابند.
البته که این مسایل تنها یک سوی ماجراست؛ سوالات مهمتری از مسئولان طرح‌کننده این مساله وجود دارد؛ چراکه حتی صرفا با طرح مساله آن هم بدون کارشناسی‌های لازم، این موج را در جامعه زنان انداخته‌اند و همهمه بابت تحقق یا عدم تحقق این امکان وجود دارد؛ در حالی که شایسته بود مسئول مربوط نخست به این مساله فکر می‌کرد که کشور یک کشور اسلامی است؛ به فرض موافقت مدیران بالادستی، پیش از هر چیز باید نظر مراجع تقلید را جویا شویم که در این مورد نیز نظرات با تکثر و تنوع مواجه‌اند. در اینجا برای هرچه ملموس‌تر شدن ابعاد این قضیه از منظر احکام و فقه به گلچینی که نظرات آیات عظام اشاره می کنیم:
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
دوچرخه‌سواری برای دختران و بانوان در مجامع عمومی و در منظر نامحرم موجب جلب نظر مردان و در معرض فتنه و به فساد کشیده شدن اجتماع و منافی با عفت بانوان است و لازم است ترک شود و در صورتی که در منظر نامحرم نباشد فی نفسه اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
این کارها در محیط های مخصوص بانوان اشکالی ندارد. مشروط بر اینکه سبب ضرر و زیانی نگردد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اگر عادتاً تحریک آمیز باشد جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در فرض سوال، باید طبق مقررات کشور عمل شود.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
دوچرخه سواری برای بانوان در منظر نامحرم حتی اگر با حجاب شرعی باشد دور از شخصیت زن مسلمان و متدینه است.
حضرت آیت الله سبحانی تبریزی:
«باسمه تعالی، این قبیل کارها زمینه ساز گسترش گناه در جامعه است، از آن اجتناب شود. والله العالم».
از سوی دیگر با توجه به حساسیت موضوع و مطالبه‌ای که وجود داشت، دو سال بعد نیز یعنی در سال ۱۳۹۵ دفتر مقام معظم رهبری نسبت به مساله دوچرخه‌سواری بانوان، چنین پاسخی ارایه کرد: «دوچرخه‌سواری بانوان در مجامع عمومی و نیز در جایی که در معرض دید نامحرم باشد، حرام است».
حال «تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل» که برخی شاید از سَر فراموشیِ این فتاوا و یا به هر دلیل دیگر، امروز این مشکل را حل شده می‌دانند و به راحتی مساله‌ای را طرح می‌کنند که هنوز در ماهیت تحقق آن اما و اگر وجود دارد؛ هرچند که قابل انکار نیست که اکنون نیز در سطح خیابان‌ها و معابر، بعضا با دختران و بانوان موتورسوار مواجهیم و مشخص نیست که حتی اگر این افراد نسبت به راندن این وسیله نقلیه مهارت داشته باشند، آیا گواهینامه دارند یا خیر؟ پس اگر ابعاد شرعی را نیز در نظر نگرفته باشیم، مساله از جنبه ایمنی تضمین‌شده نیست.
وقتی فدراسیون اتومبیلرانی هم به میدان آمد
در همان اثنا و تب فراگیر امکان دوچرخه‌سواری و موتورسواری بانوان در سطح معابر و خیابان‌ها بود که «مازیار ناظمی» رئیس فعلی فدراسیون موتورسواری و اتومبیلرانی نیز با حضور در دفتر فرماندهی انتظامی تهران بزرگ با سردار رحیمی دیدار و گفتگو کرد؛ در این دیدار سردار حمایت ۱۰۰ در صدی نیروی انتظامی تهران بزرگ از رشته موتورسواری و اتومبیلرانی را اعلام کرد و گفت: قانون فعلا اجازه صدور گواهینامه موتورسواری به بانوان را نمی دهد و در این مورد تابع قوانین هستیم.
قانون فصل‌الخطاب است
از سوی دیگر در مهر ماه سال ۱۴۰۰ نیز رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ در پاسخ به چرایی عدم صدور گواهینامه موتور سیکلت برای بانوان اظهار داشت: «برای ما زن و مرد فرقی نمی‌کند، ما طبق قانون رفتار می‌کنیم و سلیقه شخصی را در این کار دخیل نمی‌کنیم».
با همه این سخنان و احوالات، هنوز وحدت رویه شرعی و قانونی را که به شکل رسمی درباره دوچرخه‌سواری و موتورسواری دختران و زنان در جامعه اظهار نظر کرده باشد شاهد نیستیم یا شاید هم هستیم و عُرفِ قالبِ فرهنگی و مذهبی، هنوز به تحقق این مساله جامه عمل نپوشانده است؛ با این وجود از گوشه و کنار اخباری نسبت به پیگیری ایجاد این حق برای بانوان به گوش می‌رسد؛ از جمله اینکه «انسیه خزعلی» معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده ۲۰ دی ماه در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران، درباره گواهینامه موتورسیکلت برای بانوان، گفته است: «در مورد موتورسواری بانوان چون قانون است باید از مسیر لایحه و یا طرح پیش برویم». البته خانم خزعلی شاید در آن لحظه شلوغ و در حالی که در حلقه محاصره اصحاب رسانه قرار گرفته بود به یاد نداشت که از منظر قانونی تاکنون در این مورد صحبت‌هایی شده اما هرگز پیگیری کافی و وافی در کار نبوده است؛ مثلا سال ۱۴۰۰ بود که «جلال رشیدی کوچی»، نماینده مردم مرودشت در مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی خود در توئیتر، نوشته بود: «جدیدا اخباری مبنی بر ممنوعیت موتورسواری بانوان به دلیل نداشتن گواهینامه منتشر شده است.
استناد نیروی محترم انتظامی به تبصره ماده ۲ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب ۱۳۷۵ مجلس است(صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای مردان برعهده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است).
با توجه به صدور حکم یکی از شعب دیوان عدالت اداری در سال ۹۸ مبنی بر اجازه صدور گواهینامه برای بانوان ایرانی و اینکه برای موتور سواری و دوچرخه سواری بانوان اصلا منع قانونی وجود ندارد و قید مقرر در ماده ۲۰ نافی صلاحیت آن مرجع مبنی بر اختیارات و وظایف صدور گواهینامه برای زنان نیست.
به عبارت دیگر اثبات شی نفی ماعدا نمی‌کند. به نظر می‌رسد مشکلی از لحاظ قانونی جهت صدور گواهینامه برای بانوان ایرانی نیست. این موضوع را از دو جهت در مجلس پیگیری خواهم کرد:
الف_ نظارتی با طرح سوال از وزیر محترم کشور.
ب_ تقنینی با ثبت طرح اصلاحیه قانون و اضافه کردن کلمه زنان.»
اکنون با در نظر گرفتن همه آنچه که مقام معظم رهبری در کسوت شخص اول مملکت و یک مرجع تقلید بیان کردند و همچنین دیدگاه سایر مراجع نسبت به موضوع یاد شده و از سوی دیگر نظرات معاون رئیس جمهور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی؛ سوال اساسی این خواهد بود که آیا اصلا در شرایط کنونی و پس از گذراندن مشکلات مختلف اجتماعی به ویژه در چندسال اخیر، صدور گواهینامه موتور برای بانوان ضرورت دارد؟ آیا تمامی امکانات و اسباب تحقق این اتفاق را فراهم کردیم که به شکل عمومی در موردش سخن می‌گوییم و برایش در جامعه مطالبه‌گری ایجاد می‌کنیم؟
بماند که با وجود همه این کاستی‌ها عده معدودی از بانوان در خیابان‌های مختلف دوچرخه‌سواری و موتورسواری می‌کنند اما نکته مهم آن است که این رویکرد هنوز تبدیل به فرهنگِ آشنا نشده است، به عبارت بهتر حتی هنوز دیدگان مردم به مشاهده موتور و دوچرخه‌ای که راننده‌اش یک زن باشد عادت ندارد، بعد آیا می‌توان انتظار داشت که با ارایه این گواهینامه به موتورسواران بانو، با این قشر آنگونه که شایسته است برخورد شود؟ به هر صورت نمی توانیم این واقعیت را نادیده بگیریم که بعضا احترام و ارج قشر زنان در کشور ذیل ورود انواع و اقسام فرهنگ وارداتی، دستخوش برخی نابه‌هنجاری‌ها شده است، اما گویا فارغ از همه این موارد و صرف وسط انداختن یک بحث سر سفره کفایت می‌کند تا جَوّ جامعه را به سمت شاید و اما و اگر پیش ببریم بدون اینکه نتیجه قابل قبول یا بهتر بگوییم قطعی از پیشنهاد یا سخن خود در دست داشته باشیم.
خبرگزاری شبستان به بهانه بررسی کم و کیف این اخبار متنوع و همچنین نگاه شرع به این مساله با حجج‌الاسلام «ابراهیم بهاری» استاد اخلاق و «سید محمدباقر علم‌الهدی» رئیس حوزه علمیه قاسم بن الحسن(ع) گفت وگو کرده است که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:
حجت الاسلام «ابراهیم بهاری» در گفت وگو با خبرنگار گروه زنان و خانواده خبرگزاری شبستان، با بیان اینکه در مورد مسایل شرعی مسامحه و کوتاهی وجود ندارد، اظهار کرد: با این وجود برخی از راه می‌رسند و حتی در مورد این احکام اظهار نظر می‌کنند یا می‌گویند فلان دیدگاه خلاف جریان آب و جامعه حرکت کردن است حال آنکه خداوند بعدها عقوبت این قبیل رفتارها را ازچنین افرادی خواهد گرفت.
این استاد اخلاق در پاسخ به پرسشی در مورد دوچرخه‌سواری و موتورسواری بانوان در معابر و انظار عمومی و دیدگاه احکام و فقه به این مساله گفت: حداقل این است که تحقق این مساله کراهت شدیده دارد؛ از سوی دیگر اکنون در سطح شهر برخی رفتارها و رویکردها را می‌بینیم که حتی اَقَل رعایت شرعیات را ندارند، بعد تصور کنید که بحث دوچرخه سواری و موتورسواری عم به میان بیاید، در این صورت امر برای برخی مشتبه خواهد شد که اگر هیچ چیز به آنها گفته نمی شود، به این معناست که از نظر قانونی نیز مشکلی در کار نیست.
حجت الاسلام بهاری افزود: از سوی دیگر جنبه ابعاد شرعیه باید به مساله توجه داشت که به هرحال در شرع مقدس بحث رعایت حجاب و عفاف مهم است؛ بیشترین موضوع حجاب، عفاف است و اساسا این پوشش به این دلیل برای بانوان آمده است که حیا و پاکدامنی را داشته باشند؛ وقتی شخص هر رفتاری را از خود صادر می کند، طبیعی است که کراهت شدیدی دارد و همه حضرات و حتی کسانی که به قول امروزی‌ها نگاه مدرن نسبت به مسایل دارند، این رویکرد را با کراهت شدیده همراه می دادند.
وی با اشاره به اینکه هنوز قانونی برای دوچرخه سواری و موتورسواری بانوان به تصویب نرسیده است، خاطر نشان کرد: هرچند که با این وجود بسیاری از دختران و زنان هستند که در معابر پشت دوچرخه و موتور می‌نشینند؛ حال آنکه این اتفاق باید همراه با گواهینامه باشد و خود گواهینامه نیازمند فرآیند تصویب در مجلس و شورای نگهبان است تا مخالف قانون و شرع نباشد؛ بنابراین از هر سو نگاه کنیم مساله مذکور هنوز مشکلات حل نشده فراوانی دارد.
همچنین در ادامه سراغ حجت‌الاسلام «سید محمدباقر علم‌الهدی» رئیس حوزه علمیه قاسم بن الحسن (ع) رفتیم.
حجت الاسلام علم الهدی با بیان اینکه از نظر احکام شرعی، دوچرخه‌سواری و موتورسواری برای بانوان از نظر احکام شرعی ایرادی ندارد، اظهار کرد: اما یک سری عرف‌های اجتماعی، رفتارها و عملکردهایی داریم که می تواند در مسیر انحراف نگاه‌ها و رفتارهای انسان‌ها شکل بگیرد، به همین جهت بانویی که می خواهد موتور یا دوچرخه سوار شود به لحاظ شرعی ایرادی ندارد مثل اینکه خانم‌ها اتومبیل و اسب سوار می شوند.
رئیس حوزه علمیه قاسم بن الحسن (ع) ادامه داد: اما در این بین یک سری محرمات اخلاقی و اجتماعی داریم و کارهایی که بانوان نباید انجام دهند، البته به این معنا نیست که انجام دادن برخی کارها گناه است بلکه ما با یک سری تکالیف اخلاقی مواجهیم. دوچرخه یا موتور سوار شدن بانوان از جمله مسایلی است که عرف جامعه ما هنوز از جنبه اخلاقی و اجتماعی پذیرای آن نیست؛ همین بس که بانوان در ترددهای خود با این وسایط نقلیه آسیب‌پذیر هستند، اگر لباس شان حین نش ست روی موتور یا دوچرخه به زنجیر گیر کند خطر جانی تهدیدشان می کند، اگر باد روسری آنها را ببرد یا لباس‌هایشان بالا برود، همه این موارد از جنبه اخلاقی مفسده برانگیز است واگرنه محرمات الهی که مشخص است.
وی افزود: البته می‌توان تدابیری را اتخاذ کرد که بانوان در پیست‌های اختصاصی دوچرخه سواری یا موتورسواری کنند، اما حضور در معابر و انظار عمومی، همراه با مسایلی است که اشاره کردم؛ البته در این مجال برای ملموس‌تر شدن ماجرا مثال دیگری را می زنم؛ در رابطه با ورود بانوان به استادیوم تلاش‌های فراوانی شد اما بپذیر یم که ما فرهنگ رعایت حضور بانوان در جمع را نداریم. به همین دلیل است که می گوییم بانوان به استادیوم نروند چراکه برخی افراد هنجارشکن با یک سری الفاظ رکیک آنها را خطاب قرار می‌دهند.
حجت الاسلام علم‌الهدی با بیان اینکه بانوان از نگاه ما مسلمانان از حریم خاصی برخوردارند، خاطر نشان کرد: ما مسلمانان برای بانوان جایگاهی اخلاقی، ظریف و لطیف قائلیم، به همین جهت است که حضور آنها را در برخی مجامع درست نمی دانیم؛ البته همان طور که اشاره شد اگر محیط زنانه باشد اشکالی ندارد؛ آنچه که به عنوان ایراد مطرح می شود ناظر بر حضور در جمع و انظار عمومی است که مصادیق آن اشاره شد.
سیاست یک بام و دو هوا علاج کار نیست
اینکه گاهی مطلبی بیان شود و پس از مدتی به دست فراموشی سپرده شود، شاید از نظر گوینده سخنی باشد که در لحظه مطرح شده است اما شنونده تا مدتها فراموش نخواهد کرد. این قبیل وعده‌ها از آن دست مواردی است که باید به شکل جدی و کارشناسی مورد توجه مسئولان قرار بگیرد. قرار نیست جامعه را دچار دوقطبی شدن کنیم. هدف دین یکپارچگی و وحدت جامعه مسلمان است، پس چه بهتر که با وضع قوانین و مقررات مشخص، شرایط را برای تعالی هرچه بیشتر امت اسلام فراهم آوریم. طرح مباحثی که حتی از منظر قانونی به نقطه مشخصی نرسیده است به جز اینکه در جامعه موج ایجاد کدن هیچ سودی ندارد.
نظر شما