فضای اجتماعی باید به گونه‌ای باشد که استقلال قاضی در رأی حفظ شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از فارس، آیت الله لطف الله دژکام در نخستین همایش ملی اندیشه های قضایی مقام معظم رهبری گفت:  به نظر بنده رسیده است ضمن اینکه دقت های علمی و موشکافی های خاصی در ابعادی از نظریات مقام معظم رهبری لازم است اما یک مرور کلی روی محورهای مختلف بیانات مقام معظم رهبری نسبت به دستگاه قضایی و امر قضا کار لازمی است که انجام شود و در این زمینه باید فرهنگ سازی شود یعنی نگاه جامعه ما نسبت به دستگاه قضایی در این چهارچوب ها قرار گیرد، چه چهره های علمی در اوج نگرش علمی خود و چه مردم کف جامعه که درگیر با کار دادگستری می شوند.

وی افزود: حقیقتا به نظر می رسد در مواردی فاصله زیادی داریم با آنچه ایشان فرموده اند و در جاهایی هم کارهای خوبی شده است و آنجایی که کار خوب شده است به خاطر اینکه برای مردم ملموس شود به یک کار ترویجی و تبلیغی نیاز دارد که این قسمت هم کمتر رخ می دهد یعنی دادگستری همیشه زیر یک علامت سوال قرار می گیرد و هر دو نفری که وارد دادگاه می شوند یکی شاد برمیگردد و دیگری ناراحت و آنکه ناراحت است قاعدتا کار را زیر سوال می برد و باید خیلی منصف باشد که قبول کند. 

امام جمعه شیراز بیان کرد: این همایش ها گرچه جنبه علمی به آن می دهیم ولی به نظرم می آید همان طور که مجله پژوهشی را از ترویجی جدا می کنید نشست های ترویجی را هم باید رواج دهیم.نمی شود که فقط بیاییم صرفا حرف های پژوهشی بزنیم در حالیکه مسائل مسلمی در دستگاه قضایی داریم که همه باید بدانند و توجیه باشند و امیدوار هستم این قسمت را هم عزیزان پیگیری کنند که به نظر شدنی هست یعنی ما اندیشه های مقام معظم رهبری را ترویج کنیم و نگاه ها، توقعات و رفتارها را از درون و برون دستگاه قضایی طبق این چهارچوب بچینیم و این یک کار ویژه است.سابقا عموم این کار تبلیغی را روحانیت انجام می داد که نقدی که امروز وارد است روحانیت درگیر این مسئله نیست و این آسیب را باید حل کنیم. 

وی با اشاره به تاکید رهبری انقلاب مبنی بر اینکه که دستگاه قضا باید کارآمد شود، خاطرنشان کرد: رهبری کارآمدی دستگاه قضایی را اینگونه فرموده اند که «دستگاه قضایی اسلام یکی از کارآمدترین دستگاه ها است. ما احتیاجی نداریم که برای مواد قضایی یا قوانین لازم برای اداره دستگاه قضایی یا نحوه اجرای عدالت از هیچ نظام هیچ کشور و هیچ تمدن دیگری چیزی وام بگیریم.»

به گفته آیت الله دژکام، در مقام نظریه اگر کسی غیر از این را بگوید از نظر عقیدتی مشکل دارد، مسلما اسلام در بحث نظری کارآمدترین سازمان، دستگاه و دستورالعمل ها را ارائه کرده است.ما باورمان باید این باشد که دستگاه قضایی اسلام از بُعد نظری کارآمد است و این باور در کلاس به وسیله استاد باید به دانشجو منتقل شود الا اینکه در مقام اجرا نقاط ضعفی داریم که برای رفع آنها باید به فکر راه حل فکر باشیم و این وظیفه دانشکده ها است. 

وی گفت: نکته دوم ممکن است در مقام اجرا و عمل وقتی می خواهیم مطلب خودمان را بگوییم در بحث های بین المللی با یک نظر مقابل مواجه شویم و رهبری تصریحا فرموده اند که «فرهنگ غربی شیوه قضایی اسلامی را قبول ندارد.ما هم شیوه قضایی آنها را قبول نداریم».

آیت الله دژکام گفت: چون آنها ما را قبول ندارند که ما نباید دست برداریم.این استقلال در مقام علم را دانشگاه باید بتواند دفاع کند یعنی مبانی ما طوری در دانشگاه توضیح داده شود که اگر آنها ما را قبول ندارند حاضر به بحث باشیم نه اینکه سکوت کنیم.گاهی در خصوص مسائلی مثل حقوق زن انفعالی پیدا شده است که هر چه جلو می رویم کم می آوریم و رهبری فرموده باید طور دیگری عمل کنیم. 

وی بیان کرد: مسئله سوم هیبت قضاوت است، ببینید قاضی قاعدتا باید هیبتی داشته باشد یعنی حکمش روا باشد.حالا برای اینکه این قضیه را تأمین کنیم باید چه مقدماتی داشته باشیم؟رهبری می فرمایند "هیبت لازم است اما یکسری کارهایی که حاکی از تکبر و رفتارهای غلط است نباید وجود داشته باشد."، دانشگاه باید روی این تحقیق کند.آداب مجلس قضاوت در کتب فقها مفصل است.در آیین دادرسی خود تا چه اندازه این آداب را مورد توجه قرار داده ایم؟ 

امام جمعه شیراز ادامه داد: رهبری می فرماید "در اسلام، قاضی به جز هیبت قضاوت، هیبت دیگری ندارد، و مسلمانی مثل بقیه‌ی مسلمانهاست؛ روی خاک می‌نشیند، با مردم برادرانه برخورد می‌کند و ترتیب و آداب خاصی برای خود قائل نیست؛ اما در دنیا شکل و آداب دیگری برای قاضی و محکمه و کار قضایی قائلند. ما در مقابل دنیا منفعل نیستیم. ما به معیارهای قضایی متقنی که در اسلام وجود دارد، افتخار می‌کنیم و براساس همان معیارها نیز حرکت می‌کنیم و معتقدیم عدالت در جامعه‌ی اسلامی از طریق قضای اسلامی می‌تواند تأمین شود." 

به گفته وی، واقعیت این است امروز در جامعه اسلامی ما با مردم می نشینیم اما گله هایی وجود دارد و برخی احساس می کنند تحقیر شده اند؛ اگر کسی به محکمه رفت و این احساس به وجود آمد چه باید کرد؟ مسئله چهارم رهبری می فرماید "برخورد با ظلم و ظالم باید جدی گرفته شود. با ظلم هر کسی، در هر حدی و در هر مرتبه‌ای، برخورد کنید." 

آیت الله دژکام گفت: در خصوص بحث مبارزه با فساد کار خوبی است که توسط دستگاه قضایی از یک طرف و قوه مجریه از طرف دیگر دنبال می شود و رییس جمهور نیز اخیرا فرمود که ما ثابت کردیم هیچ کس برای ما خط قرمز نیست و با هر کس که ظلم و خلاف قانون کرده باید برخورد شود، هر کس که باشد. کسی نباید به دیگری ظلم کند و در پناه عنوانی که دارد خیال کند کسی جرأت برخورد با او را ندارد، این قدرتمندی دستگاه قضایی است و الحمدالله در این جهت حرکت خوبی شروع شده است. 

به اذعان وی، شاید از نظر رفتارها سلیقه متفاوت باشد اما اگر این حرکت را کسی بخواهد زیر سوال ببرد در تشکیل تمدن نوین اسلامی تاخیر می اندازد.در تمدن نوین اسلامی ظالم هر کس باشد باید با آن برخورد شود و این باور را باید در دستگاه قضایی بیاوریم. 

خطیب نماز جمعه شیراز عنوان کرد: پنجم امنیت قضایی است که رهبر معظم انقلاب می فرمایند "مسئله امنیت قضایی هم که در برخورد و مراجعه و مواجهه با دستگاه قضا مردم احساس امنیت کنند بسیار مهم است. این نگاهِ بسیار دقیق و حسّاس و جستجوگر را در درون قوّه قضاییّه می‌طلبد. بحمداللَّه ما در قوّه قضاییّه، قضات پاکدامن، شریف، دانا، مسلّط بر کار و باوجدان خیلی داریم. الحمدللَّه بدنه قوّه قضاییّه، بدنه بسیار خوبی است؛ منتها در هر مجموعه‌ای باید همیشه انسان این بیم را داشته باشد که آدمهای سست بنیاد، سست عقیده و سست عمل حضور دارند. از این احتمال نباید صرف‌نظر کرد؛ باید دائم مثل دوربینی که با نورافکن محوطه‌ای را جستجو می‌کند، چشمهای جستجوگرِ مسؤولان عالی‌قوّه، به‌طور دائم در داخل قوه قضاییّه جستجو کند؛ آن‌گاه امنیت قضایی به معنای واقعی کلمه به‌وجود آید.". 

وی گفت: اگر هر کدام از این مطالب را به عنوان هدف یک مطالعه قرار دهیم صدها کار مطالعاتی می توانیم استخراج کنیم چون ایشان هدف گذاری کرده و ما باید به این هدف برسیم و برای مشخص کردن موانع، آسیب ها و عوامل آن باید کار علمی شود. 

آیت الله دژکام عنوان کرد: شما در دستگاه قسمتی دارید که نظارت را انجام می دهد و باید مراقب باشد که به این هدف می رسیم یا خیر؟اگر امنیت قضایی به وجود آمد، امنیت سیاسی، امنیت اجتماعی، امنیت اقتصادی، امنیت اخلاقی و امنیت فرهنگی هم به وجود خواهد آمد یعنی در هر بخشی از این حوزه ها اگر دیدیم لطمه ای می خوریم باید دلمان گرم باشد به امنیت قضایی که می دانیم حق ما را پس می گیرد.امنیت قضایی ضامن امنیت در همه ابعاد جامعه است.این موضوع را چقدر ما محقق می کنیم؟در دیدار امسال رهبری با مسئولین دستگاه قضایی همه شنیدیم که رهبری فرمودند که آنچه گزارش شد خوب است و تشکر می کنم اما آنچه که ما خواسته ایم هنوز نشده است.ما ولایت ایشان را قبول داریم یا خیر؟باید تلاش کنیم تا محقق شود.

وی گفت: مسئله ششم؛ قدرت و اقتدار همراه با اعتماد است که رهبری می فرماید "برای اینکه قوه‌ی قضائیه در این هدف والا موفق بشود، به دو چیز احتیاج دارد: یکی قدرت و اقتدار - که باید قوی باشد - دوم، اعتماد؛ یعنی مردم باید به او اعتماد داشته باشند. قوه‌ی قضائیه این دو چیز را نیاز دارد."  قدرت در دستگاه قضایی نسبت به یک شهروند عادی مسلما وجود دارد و قدرت و اقتدار دستگاه قضایی وقتی روشن می شود که بتواند مقابل کسی که زیاده خواهی می کند یا کار اشتباه انجام می دهد و از جایی است که دارای قدرت است بایستد و او را کنترل کند، اینجا قدرت دستگاه قضایی ثابت می شود و مردم به آرامش می رسند. 

امام جمعه شیراز عنوان کرد: وقتی یک شهروند عادی مقابل میز قاضی می نشیند و طرف مقابلش یکی است که خیلی نفوذ دارد شهروند عادی باید احساس کند که اگر حق با من است حق من را از طرف مقابل که زور دارد خواهد گرفت و این اقتدار دستگاه قضایی است. دوم اعتماد است، اگر اعتماد مردم سلب شود هر کاری کنیم شکست می خوریم و دشمن به دنبال این است که این اعتماد را سلب کند.خیلی وقت ها ممکن است یک انتقاد حتی صحیح جا نداشته باشد در مجامع عمومی مطرح شود برای اینکه به دشمن کمک می دهد و رهبری فرموده با دشمن وجه مشترک پیدا نکنید برای اینکه اعتماد به دستگاه قضایی را سلب می کند در حالیکه اعتماد به دستگاه قضا باید روزافزون باشد و همه باید به این قضیه کمک دهند و عزیزان دستگاه قضا هم باید تلاش کنند. 

وی خاطرنشان کرد: هفتم افشای اسرار است؛ بنده جملات رهبر معظم انقلاب را می خوانم تا تکلیف ما واضح و روشن باشد.متاسفانه برخی به اسم انقلابی بودن مخالف نظر رهبری در فضای مجازی مطالبی را منتشر می کنند که خلاف بیانات ایشان است و این اشتباه است. رهبری می فرماید "بعضی اوقات انسان می‌بیند روی قوه‌ی قضائیه فشار می‌آورند که آقا افشاء کنید. نه آقا، هیچ لزومی ندارد افشاء کردن. در موارد خاصی، بله، شارع مقدس مشخصاً و معیناً خواسته است که مردم مجازات را ببینند، یا مجازات شونده را بشناسند؛ اینها موارد خاصی است، مال همه جا نیست. بخصوص وقتی که در فضای جامعه روحیه‌ی تعمیم وجود دارد که یک چیزی را به غیر مورد خودش تعمیم میدهند، اینجا انسان خیلی باید احتیاط کند. تا وقتی جرمی ثابت نشده است، قطعاً نبایستی کسی را در معرض قرار داد؛ در معرض اتهام هم نباید قرار داد؛ چون وقتی گفتید متهم است، افکار عمومی تفکیک نمیکند بین متهمی که هیچ گناهی نکرده است، با آن کسی که شواهدی بر گناه او وجود دارد. حتّی بعد از اثبات جرم هم چه لزومی دارد؟" 

امام جمعه شیراز ادامه داد: این نظر شخص ولی فقیه است و به نظر ما واجب الاطاعه است.گاهی در مسئله ای جو درست می کنند و مطابق جو جلو می روند و بعد از مدتی کسی نمی تواند در جامعه کار کند. 

وی گفت: بارها در جلسات با عزیزان دادگستری گفته ایم که در حدیث داریم "لَو تَکاشَفتُم ما تَدافَنتُم" فرمود اگر از همدیگر باخبر می شدید مرده هم را دفن هم نمی کردید.آیا جامعه باید اینگونه شود؟می دانیم خطا کرده، بد کرده و مستحق مجازات است و باید آبروی او را ببریم؟کجای قانون ما نوشته است الا موارد خاص که رهبری فرموده اند. این کارها را نکنیم و بازی بعضی از این سیاسیون را نخوریم که با این طور مسائلی به دنبال دوخت کلاه برای خود هستند و در ادامه این رفتارها چه بر سر جامعه می آید؟مردم به شما اعتماد دارند و به دنبال حق خود هستند و باید مراقب این موارد باشید. 

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: نهایتا مورد هشتم عدم دخالت حب و بغض در درون قوه قضاییه است که رهبر انقلاب می فرماید "یکی از چیزهائی که در مجموعه‌ی قوه‌ی قضائیه لازم است، عبارت است از عدم دخالت حب و بغضها و جریان‌سازی‌های سیاسی در درون قوه‌ی قضائیه. یکی از خطرات بزرگ همین است که جوسازی‌های سیاسی اثر بگذارد بر روی مجرای صحیح قضاوت، و بر روی ذهن قاضی، و بر روی ذهن بازپرس، و مجموعه‌ی چرخه‌ی رسیدگی به پرونده‌ها. خوب، جوسازی سیاسی میشود، روزنامه مینویسد، رادیوهای بیگانه میگویند، دشمن میگوید، جناحهای مختلف حرف میزنند؛ اینها نباید اثر بگذارند. یکی از مشکل‌ترین کارهای قوه‌ی قضائیه این است که تحت‌تأثیر جریان‌سازی‌ها قرار نگیرد؛"

وی اظهار کرد: فضای اجتماعی باید به گونه ای باشد که استقلال قاضی در رأی حفظ شود و جایگاه قاضی از این حیث که احترام شود و هر جریان سازی نتواند به شکلی این جایگاه را زیر سوال ببرد و جوی نسازند که نتواند مستقل رأی دهد. دشمن و آدم های جوساز اینگونه هستند و کاری می کنند قاضی نتواند کار خود را انجام دهد و همه مجموعه های دیگر باید کمک دهند که قضات در جایگاه خودشان با اقتدار، با عزت و با عظمت وظیفه خود را به خوبی انجام دهند و انشاالله که خدای متعال هم توفیق می دهد. 

آیت الله دژکام گفت: از هرکدام ازاین ۸ مورد مطالب بسیاری جهت تحقیق و مقالات علمی استخراج می شود .عزیزان در دانشگاه ها باید در این زمینه ها تلاش بسیار کنند برای اینکه یک پایه تمدن اسلامی بر روی دستگاه قضا است و شما باید برای تمدن نوین اسلامی مسیری با استفاده از این ۸ محور ترسیم کنید که در جهان برای ما آبرو باشد و ما تمدن نوین را شکل دهیم. باید توجه داشته باشید که خیلی کار بر گردن ما هست و امیدواریم که خداوند متعال برای عملیاتی کردن آن به همه عزت، قوت و قدرت دهد.