حجت الاسلام حسین آبادی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در مشهد، اظهار کرد: مدرسه علمیه فخریه سبزوار، یکی از قدیمی ترین مدارس علمیه ایران در قرون نخست اسلامی است که نیازمند بازسازی بود و پس از یک مرحله مرمت مجددا در دست بازسازی قرار گرفته است.
رییس اداره اوقاف و امور خیریه سبزوار با بیان اینکه این اقدام در راستای حفظ عین موقوفه و نگهداری از میراث فرهنگی کشور تصریح کرد: این پروژه با هزینه بالغ بر ۸ میلیارد ریال با پیگیری اداره اوقاف سبزوار از محل موقوفات این مدرسه و با نظارت اداره میراث فرهنگی این شهرستان اجرا شده است.
وی خاطر نشان کرد: مرمت این بنا شامل تعویض درب ها، تعویض پنجره ها، مرمت و بهسازی و بند کشی ساختمان می باشد و مرمت کف پوش حیاط مدرسه و نمای شمالی این مدرسه نیز در دستور کار است.
گفتنی است، مدرسه فخریه که عمری نزدیک به ۱۱۰۰ سال دارد، در قرن۴ هجری قمری و در دوره دولت دیلمیان ساخته شده است. قدمت این بنا حتی از مدارس نظامیه که در شهرهای مختلف ایران در قرن ۵ هجری و در دوره سلجوقیان تاسیس گردیده نیز بیشتر است.
مدرسه فخریه زمانی محل تدریس علوم دینی در شهر شیعه‌نشین سبزوار بوده و نام خود را از نام "فخر الدوله دیلمی" حاکم شیعی مذهب دیلمی گرفته است. این بنا اکنون کاربری اولیه خود را حفظ کرده و هم‌چنان یکی از چند حوزه علمیه فعال شهر سبزوار محسوب می‌شود.
این مدرسه در کنار خیابان اصلی شهر سبزوار به نام بیهق و حد فاصل بین میدان دروازه عراق و چهار راه بیهق واقع شده‌است. بنایی در سه طبقه که در دوران پهلوی دوم مرمت شده و در حال حاضر از بنای قدیمی و اصلی آن، دو حجره و یک راهرو، دست نخورده باقی مانده است.
استاد پیرنیا پدر معماری سنتی ایران در پژوهشی که درباره مدارس سنتی ایران انجام داده است، مدرسه فخریه سبزوار را به شرح زیر توصیف کرده‌است: «اصل مدرسه از زمان فخر الدوله دیلمی است و با وجود این که بازسازی شده ولی شکل کلی اولیه خود را حفظ کرده است. اتاق‌های مدرسه که در حال حاضر دراز هستند، تناسب منطقی ندارند. ابعاد آن چیزی در حدود ۱ متر در ۵/۲ متر است که نشان می‌دهد پستو یا ایوانچه یا هر دو را داشته است.»
وجود مدارس تاریخی فراوان مانند مدرسه فخریه نشان دهنده ارزش و قدمت کسب دانش در ایران است. بررسی و بازدید از مدارس قدیمی ایران نه تنها ما را با سیر تاریخی و نحوه تاثیر آن‌ها بر جامعه و حوادث و اتفاقات تاریخی آشنا میکند، بلکه از جنبه هنر معماری نیز قابل توجه و تامل است.
نظر شما