دکتر «محمدرضا روحانی» در گفت وگو با خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، از راه‌اندازی کرسی «مسجدپژوهی» در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات خبر داد و اظهار کرد: راه‌اندازی این کرسی به ویژه از دو منظر از اهمیت برخوردار است؛ نخست آنکه با توجه به راهبرد «نهضت بازگشت به مسجد» به‌عنوان محور اصلی برنامه تحولی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اهتمام در برگزاری نشست‌ها و گفت‌وگوهای علمی در سطوح مختلف می تواند به لحاظ اجتماعی و فرهنگی راهگشا باشد؛ از سوی دیگر و در وهله دوم کرسی مسجدپژوهی با بررسی و تحلیل نمونه‌های مهم، مؤثر و موفق مساجد کشور و جهان اسلام، می‌تواند امکانی را در راستای سیاست‌گذاری فرهنگی مطلوب و حکمرانی خوب فراهم آورد؛ بنابراین کرسی مسجدپژوهی صرفاً هدف تولید محتوا و متن ندارد بلکه می‌خواهد در ساحت سیاست و فرهنگ گام بردارد.
رئیس کرسی مسجدپژوهی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ادامه داد: این کرسی با رصد فرهنگی و اجتماعی کشور، امکان همگرایی نهادهای اجتماعی را به ویژه در نسبت با خانواده، مدرسه و مسجد مدنظر قرار داده است؛ چه اینکه ما با دوگانه مهمی در این حوزه مواجه هستیم؛ از طرفی آسیب‌های اجتماعی به واسطه عوامل درونی و بیرونی، کشور را متأثر کرده است و از سوی دیگر ظرفیت‌های فرهنگی ـ هویتی بسیاری در کشور وجود دارد که می‌تواند در این زمینه ایفای نقش کند؛ لذا اینجا نقش سیاست‌گذاری و حکمرانی دانش‌بنیان حائز اهمیت خواهد بود.
مهمترین فعالیت کرسی مسجدپژوهی، برگزاری اولین «همایش ملی مسجد و نظم اجتماعی در ایران» محسوب می‌شود که طی دو روز ۱۹ و ۲۰ اسفند ماه یعنی نزدیک ایام سالگرد تأسیس کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور با همکاری مراکز علمی و دستگاه‌های فرهنگی در سطح ملی برگزار خواهد شد.
وی در مورد فعالیت‌های انجام شده در مسیر راه‌اندازی کرسی مسجدپژوهی، گفت: بیش از یک سال است که این کرسی تخصصی، مبتنی بر فرآیندی پژوهشی پیرامون مساله مسجد در ایران و جهان اسلام شروع به فعالیت کرده است؛ در این راستا نشست‌ها و گفت‌وگوهای علمی متنوعی برنامه‌ریزی و اجرایی شده است که غالباً سویه ترویجی داشته و به دنبال معرفی مساجد نمونه در تهران بوده است؛ مساجدی که نمایانگر غلبه رویکرد همگرا بین نهادهای اجتماعی بوده و توانسته‌اند به‌عنوان یک نهاد دینی- مردمی در محله و شهر اثرگذار باشند؛ اما علاوه بر این نشست‌ها و گفت‌وگوهای علمی در حوزه‌های مسأله‌شناسی، سیاست‌گذاری، حکمرانی، تجربه‌نگاری و ... که تاکنون در این کرسی به ثمر رسیده است؛ به نظرم مهمترین فعالیت کرسی مسجدپژوهی، برگزاری اولین «همایش ملی مسجد و نظم اجتماعی در ایران» محسوب می‌شود که طی دو روز ۱۹ و ۲۰ اسفند ماه یعنی نزدیک ایام سالگرد تأسیس کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور با همکاری مراکز علمی و دستگاه‌های فرهنگی در سطح ملی برگزار می شود.
رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی فرهنگ ادامه داد: تبعاً معطوف به همایش مسجد و نظم اجتماعی در ایران، فعالیت‌های متعددی صورت پذیرفته و همچنان نیز در حال انجام است؛ دریافت چکیده‌ها و تألیف مقالات متعدد در پنج محور موضوعی مسجد، سیاست‌گذاری و حکمرانی فرهنگی، مسجد، نوجوانان و سبک زندگی، مسجد، اداره امور داخلی و امام جماعت، مسجد، اقتصاد و وقف، تجربه‌نگاری مساجد تراز و موفق در ایران و جهان، زمینه‌سازی جهت چاپ پایان‌نامه‌ها و رساله‌های مرتبط با مسجد اجتماعی، برگزاری بیش از ۳۰ نشست علمی ـ تخصصی، برگزاری جلسه شورای سیاست‌گذاری همایش ملی مسجد و نظم اجتماعی در ایران، برگزاری نشست‌های تخصصی با برخی اعضای شورای سیاست‌گذاری همایش نظیر حجت‌الاسلام و المسلمین «کمال‌الدین خداداده»، داده‌پژوهی در حوزه مسجد(اینستاگرام، توییتر، تلگرام)؛ به منظور دستیابی به تصویر و جایگاه مسجد در فضای مجازی، سفارش ۳۰ مقاله علمی ـ پژوهشی ناظر به مسائل مهم حوزه مسجد (با نگاه کاربردی و عملیاتی) و بیش از ۲۰ مقاله استانی و تفکیک آنها متناسب با حوزه تخصصی اساتید(با تمرکز بر مسجد اجتماعی و روش علوم اجتماعی)، ترجمه کتاب و مقالات پیرامون مسجد اجتماعی در جهان اسلام (حدود ۳ کتاب لاتین، ۷ مقاله انگلیسی ـ ۸ مقاله اندونزیایی) و... از جمله برخی اقداماتی محسوب می‌شود که در سیر برپایی همایش مسجد و نظم اجتماعی در ایران صورت پذیرفته است.
عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه نشست‌های متعددی که در پژوهشگاه برگزار شدند حتی قابلیت بازتعریف در کرسی‌های آزاداندیشی شورای عالی انقلاب فرهنگی را نیز دارند، افزود: تجربه‌نگاری از مساجد موفق، بررسی نظام مسائل مسجد و نهادهای مربوطه، نقد و تحلیل سیاست‌گذاری مسجد در ایران به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی از جمله دستاوردهای محتوایی کرسی مسجدپژوهی بوده است؛ به عنوان مثال در تهران مساجدی فعالیت دارند که صرفا کارکرد عبادی نداشته و قویاً نسبت به جامعه و فرهنگ، نسبت به محله و شهر مؤثر بوده و هستند.
وی ادامه داد: در زمانه‌ای که برخی ساده‌انگارانه سخن از دین‌گریزی نسل جوان و نوجوان بر زبان می‌آورند، مساجدی به‌واسطه فعالیت‌های فرهنگی هنری و با وجود امام جماعت جهادی، منشأ اثر بوده و توانستند کودک، نوجوان و حتی خانواده را به مسجد جذب کنند؛ مثلاً مسجد ثامن، مسجد امام حسین(ع)، مسجد امیرالمومنین(ع) کَهنز یا مسجد صفا در نظام‌آباد و... که نمونه‌های موفقی از مساجد اجتماعی محسوب می‌شوند که متعلق به دوران کهن نیستند! مسجد صفا با حضور یک سری جوان پای کار و هیات امنای پویا و مهمتر از همه امام جماعت جهادی به مرکزی فرهنگی مبدل شده است که فقط برای نماز خواندن نیست بلکه فعالیت‌هایش گستره یک فضای اجتماعی را در بر می‌گیرد که مصداق بارزی از جهاد تبیین بصورت علمی است.
روحانی با بیان اینکه مسجد به‌واسطه باطن نورانی خود، قابلیت تاثیرگذاری بر منش افراد جامعه را دارد، ابراز کرد: نشست و برخاست کردن در چنین فضایی فقط فعل و کنش را شکل نمی‌دهد بلکه منش و هویت را می‌سازد؛ «السدیر مک‌اینتایر» تعبیری دارد و می‌گوید: «فضلیت‌گرایی به انسان نمی‌گوید چه کاری خوب است و چه کاری بد است بلکه به او می‌گوید چگونه انسانی باید باشد».
عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) تأکید کرد: فضای معنادار معنابخش مسجد چنین منظری را ایجاد می کند؛ البته که در نگاه تاریخی نیز مسجد چنین نقشی را ایفا کرده است؛ سه گانه مسجد، مدرسه و بازار یک سویه هویتی را نمایان می‌سازد که تا قرن‌ها در ممالک اسلامی وجود داشته است؛ مثلاً در اصفهان، بازار بین مسجد جامع و مسجد جمعه قرار دارد، تو گویی روح توحید در بازار جریان دارد؛ «روژه گارودی» فیلسوف فرانسوی در کتاب «مسجد آیینه اسلام» می‌نویسد: «مسجد در تمام شهر جریان دارد چراکه چیزی جز امر قدسی وجود ندارد».
ئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی فرهنگ، در پایان با اشاره به همکاری همایش مسجد و نظم اجتماعی در ایران با ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور خاطرنشان کرد: ذیل این همکاری تلاش کردیم تا از جامعه مخاطب کانون‌ها و همچنین گستره فعالیتی این مراکز در راستای یک پژوهش اجتماعی مؤثر استفاده کنیم؛ گو اینکه همایش وقتی مؤثر است که ناظر به میدان و فضای اجتماعی سخن گفته و معطوف به حکمرانی فرهنگی، راه حل کارا و موثر را ارائه دهد.
نظر شما