به گزارش خبرگزاری شبستان، نخستین همایش علمی هیأت و آئین‌های مذهبی امروز (پنجشنبه، ۲۶ بهمان ماه) در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد.
امروز باید جلسات را به سبک جلسات قدیم سوق دهیم
حجت‌الاسلام شیخ حسین انصاریان، استاد حوزه علمیه در این همایش اظهار کرد: در مسأله برپا کردن هیأت‌های مذهبی، تداوم و کیفیت آن از آیات قرآن و روایات نکات مهمی را می‌توان کشف کرد. اگر به ظاهر آیات و روایات و الفاظ اکتفا نکنیم که این امر چیزی نصیب ما نخواهد کرد.
وی ادامه داد: براساس روایات کتب معتبر، موسس هیأت، حول محور سیدالشهداء(ع) خود پروردگار است. هدف‌های الهی عالمانه، حکیمانه، رحیمانه، مقدس و اثرگذار است. در جریان توبه آدم(ع) در چشم پوشیدن از یک نهی ارشادی، توسل به کار گرفته شد. جبراییل به امر پروردگار آدم را با بهترین ذریه او از نظر معنوی آشنا کرد و او اسم برد. آدم با نام بردن از حضرت امام حسین(ع) گریه کرد. این گریه طبیعتی بود که در وجود مومن قرار داد که امیرالمومنین (ع) این مسئله را اعلام کرد که مکرر با نگاه چهره اباعبدالله به او فرمود یا عبره کل مومن که شامل همه مومنان از اولین و آخرین می‌شود به این معنا که یاد تو و مصیبت تو اشک مومنین را جاری می‌کند.
استاد انصاریان تاکید کرد: آدم از جبراییل سوال کرد که این پنجمین نفر کیست که من اشک ریختم؟ جبراییل گوشه‌ای از حادثه کربلا را بیان کرد. در این حادثه هم مسأله دشمن‌شناسی و ولی‌شناسی وجود دارد. این اولین جلسه هیأت بود که سه نفر حاضر بودند. آدم، همسرش و جبراییل بودند. از متن توبه آدم می‌فهمیم که همسرش هم بوده است.
این استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: الله به معنای وجود مستجم جمیع صفات کمال است که به غلط مشهور خدا معنا شده است که مصطلح است. در این جلسه هیأت که زمینه شناخت دشمن و ولی خدا و توسل و توبه بود، ادامه پیدا کرد و در زمان تمام انبیاء الهی بوده است که در کتاب کامل الزیارات آمده است. من این کتاب را در ۷۰۰ صفحه ترجمه کردم و در مقدمه نوشتم که هیچ در قیامت امیدی به نماز، روزه، منبر، کتاب، تحصیل و ... ندارم و تمام امیدم به این کتاب است و وصیت کردم تا این کتاب را روی سینه من در قبر بگذارند.
وی افزود: در زمان موسی‌بن عمران جلسه هیأت گسترده‌تر بود. هارون زودتر از موسی دنیا رفت و او کنار پیکرش گفت برادرم را بیامرز. خطاب رسید که آمرزش را برای هرکس می‌پذیرم الی شمر که موسی عرض کرد او کیست و خداوند ماجرای عاشورا را برای او بیان کرد. این‌ها قبل از تولد سیدالشهدا(ع) بود که هیأت برپا شد و مخاطبان آن انبیاء اولی‌العظم بودند.
استاد انصاریان تصریح کرد: بعد از تولد سیدالشهداء(ع) مصیبت ایشان بارها مطرح شد. خاک کربلا به پیامبر داده شد و ایشان به ام سلمه داد و فرمود هروقت دیدی از این خاک خون چکید، بدان حسین من را کشتند. بعد از عاشورا، امام سجاد(ع) و تعدادی از یاران خاص او هیأت برپا می‌کردند و این جلسه مردمی شد.
این استاد حوزه علمیه تصریح کرد: زمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) و تا امام رضا(ع) که فرصت زمانی داشتند، در خانه خود جلسه می‌گرفتند و خود ائمه روضه عالمانه می‌خواندند که موجب جذب به دین و نفرت از دشمن می‌شد. ائمه به تعلیر تهرانی‌ها، آخوند هیأت بودند و مداحان عالم مانند کمیت دعوت می‌کردند که در اشعار خود دشمن‌شناسی و ولی‌شناسی می‌کردند. کمیت می‌گفت ۴۰ سال است که دار اعدام شدنم را به دوش می‌کشم.
وی یادآور شد: اشعار آنها ترویج علم و معرفت و ارائه حقایق بود. روزی خدمت سلطان واعظین شیرازی بودم که می‌گفت شیخ کاظم عذری شاعر معروف به دربار سلاطین عثمانی رفته بود. در آن جلسه برای گرمایش بخاری با ذغال سنگ و هیزم روشن بود. شاه از او سوال کرد شما نزدیک ایران هستید شنیدم آنها برای گرمایش کرسی می‌گذارند، آن بهتر است یا این بخاری ما. او با شعری پاسخ داد و گفت: آیت الکرسی بهتر از روایات بخاراست.
انصاریان ابراز کرد: اشعار کمیت دشمن‌شناسی و ولی‌شناسی داشت، اشعار امروز مداحان باید این‌طور داشت. پدر من خیلی آیه و روایت حفظ بود و پای منبر عالمان می‌رفت و به منبری‌های بی‌سواد انتقاد داشت. بیشتر مداحان آن زمان تا قبل از پیروزی انقلاب، اشعار خود را با آیت‌الله برهان اصلاح می‌کردند تا هم نصایح و مصائب صحیح باشد. اشعار آنها در مردم اثر داشت و تربیت کننده بود.
این استاد حوزه علمیه گفت: از میان منبری‌های گذشته که من از همه در منبر خود تاثیر گرفتم، مرحوم سیدمهدی قوام، مرحوم اسماعیل شفیعی، مرحوم میرزاعلی هسته‌ای مجتهد جامع‌الشرایط که منبر می‌رود، مرحوم خراسانی که ۲۰ سال در فهرست گرفتن از بحار به شیخ عباس قمی کمک داد، مرحوم فلسفی و ... بودند. من این روزها منبر گوش می‌دهم بعد از ۵ دقیقه زده می‌شوم زیرا پوک و بدون بار است و مانند گذشته نیست.
وی با اشاره به اینکه بعد از غیبت امام زمان(عج) علمای شیعه تشکیل جلسات دینی را ادامه دادند، گفت: منبری‌های اصفهان سیدعلی نجف‌آبادی که درس خارجش در اصفهان نمونه نداشت، منبر روضه خانگی می‌رفت و دو زار می‌گرفت و می‌گفت پول اباعبدالله(ع) و با آن زندگی می‌کرد. امروز باید جلسات را به سبک جلسات قدیم سوق دهیم.
انصاریان ابراز کرد: در جلسات دینی، اول باید فردی مسئله بگوید. در جلسه دهه عاشورا ما آقای فلاح‌زاده، پاسخ‌گوی سوالات شرعی است و این واجب است زیرا مردم زمان ما از فقه دور هستند و با گذشته تفاوت دارند. هیأت‌ها باید علمی شود و نباید مداح محور باشد. من با مداحی مشکل ندارم و این‌ها در جلسات محرم و رمضان ۱۳-۱۴ میلیون نفر را از گناه دور می‌کنند اما باید مدیر جلسه تشویق شود که جلسه علم محور شود و عالمی را دعوت کنند تا نیم ساعت سخنرانی کند.
این سخنران مذهبی افزود: دعای ندبه مضامین دشمن شناسی، ولی‌شناسی و ... دارد که یک زمان بررسی کردم و دیدم ۴۰۰ موضوع اصیل شیعی در آن وجود دارد که می‌خواهم آن را تفسیر کنم اما هنوز فرصت نکردم.
به برکت سیدالشهداء(ع) اتفاقات مبارکی رخ داده است
وی گفت: کتابخانه‌ها، دارالایتام، بیمارستان و ... که شیعیان سالها ایجاد کردند، همه به برکت مجالس سیدالشهدا و هیأت‌ها بود.
انصاریان تصریح کرد: از طریق منبر و هیأت، بیمارستان، خیریه، مدرسه و صندوق قرض الحسنه ساخته شد. از هیأت‌ها می‌توان بهره‌برداری بزرگ کرد. روز ۱۵ و ۱۶ ماه رمضان رسم شده است که به نانوایی پول می‌دهند تا نان رایگان به مردم به نام کریم اهل بیت(ع) بدهند. ما در ایران ۴ روز مهم داریم ۲۱ رمضان حول محور امیرالمومنین(ع)، ۲۸ صفر حول پیامبر(ص)، روز اربعین و روز عاشورا که من برای این روزها غصه می‌خورم که فرصت خوبی برای کار است اما استفاده نکردیم. دردهای بزرگ جامعه را با استفاده از این ۴ روز می‌توان برطرف کرد.
این استاد حوزه علمیه گفت: در کشور ما جایی بهتر و اثرگذارتر از هیأت‌ها نیست. گاهی این روزها مردم در خانه می‌نشینند سخنرانی و مداحی می‌نشینند، خوب است اما هیچ‌چیزی مانند حضور نیست که افراد بهره می‌برند. باید برای بهره از این روزها طرح ریخت. البته نباید برنامه‌ریزی طرح با بندها و تبصره‌های زیاد مثل قوانین کشور نوشت بلکه باید ساده طراحی کرد تا فراگیر شود. هیأت‌ها معدن خیر است و نیازمند مهندس است تا آن را کشف کند، در خدمت مردم قرار دهد.
ارسال بیش از ۱۰۰ مقاله به نخستین همایش علمی هیأت
محمدحسین رجبی دوانی، دبیر علمی همایش علمی هیأت و آیین‌های مذهبی نیز در ادامه بیان کرد: هیأت و آیین‌های دینی نقش مهم و اثرگذاری در حفظ فرهنگ دینی داشتند. امام خمینی(ره) زمانی که در ابتدای انقلاب عزاداری‌ها به شکل راهپیمایی سیاسی برگزار شد، برآشفتند و فرمودند که عزاداری‌ها باید به همان روش سنتی ادامه پیدا کند.
وی افزود: در دوران حاکمیت دولت ارزشمند آل بویه، عزاداری به شکل رسمی برگزار شد و این سینه‌زنی‌ها به شکل امروزی شکل گرفت. آنها گیلانی بودند مه دیلمی‌ها در مصیبت‌های خود با مشت به سینه می‌زدند که این سینه‌زنی‌ها از آنجا شکل گرفت و از شعائر بزرگ شیعه شد.
رجبی دوانی گفت: این همایش و اقداماتی این چنین می‌تواند زمینه مناسب برای نقش آفرینی هیأت‌ها و حرکت به سمت تحول و تمدن نوین اسلامی باشد.
دبیر علمی همایش علمی هیأت و آیین‌های مذهبی در پایان خاطرنشان کرد: بیش از ۱۰۰ چکیده مقاله به دبیرخانه رسید. با نظر هیأت داوران، ۷۰ مقاله پذیرفته و نگارش شد. ۱۱ پیش نشست در تهران، قم و شیراز برگزار شد که حاصل آن منتشر خواهد شد.
هیأت گنجینه فرهنگی است
بنابر این گزارش، حجت‌الاسلام مجید باباخانی، رئیس سازمان هیأت و تشکل‌های دینی در نخستین همایش علمی هیأت و آئین‌های مذهبی، اظهار کرد: هیأت گنجینه فرهنگی است که توسط اهل بیت(ع) تأسیس شد و به دست ما رسیده است و امروز در کنش‌های بسیار کشور نقش‌آفرین است. هیأت‌ها از یک مجموعه صرفاً مناسکی به یک تشکل فعال فرهنگی و اجتماعی تبدیل شده است.
وی افزود: سازمان هیأت و تشکل‌های دینی در مجموعه سازمان تبلیغات اسلامی ایجاد شد تا برای رفع مشکلات و موانع کار هیأت‌ها تسهیل‌گری داشته باشد.
باباخانی ادامه داد: در مجموعه هیأت نیازمند تولید ادبیات و گفتمان بودیم که به همین منظور با همت دکتر محمدرضا سنگری و ۱۲۰ استاد حوزه و دانشگاه، اندیشکده هیأت راه‌اندازی شد تا در ۱۰ میز تخصصی به موضوعات مرتبط با هیأت بپردازد. از اساتید و پژوهشگران دانشگاه و حوزه علمیه دعوت می‌کنم تا در این اندیشکده حضور پیدا کنند و به موضوعات مرتبط هیأت نگاه علمی داشته باشند.
رئیس سازمان هیأت و تشکل‌های دینی با تشکر از برگزار کنندگان اولین همایش علمی هیأت و آیین‌های مذهبی به خصوص دکتر رجبی دوانی دبیر علمی و دکتر حسینی دبیر اجرایی همایش خاطرنشان کرد: برگزارکنندگان این مراسم یعنی مرکز تخصصی احیای امر دانشگاه امام صادق و اندیشکده هیأت، سه همایش را پیش‌بینی کردند. همایش اول، به موضوع گذشته و تاریخ هیأت می‌پردازد. دومین همایش با رویکرد به وقت هیأت با موضوع اتفاقات روز هیأت خواهد بود و در نهایت همایش سوم، آینده پژوهی در حوزه هیأت خواهد بود.
هیأت بخش جدا افتاده از دانشگاه نیست
در بخش دیگری از این همایش اصغر افتخاری، سرپرست دانشگاه امام صادق(ع) ـ با اشاره به اینکه رجوع دانشگاه و علم به مقوله هیأت می‌تواند از دو منظر باشد، اظهار کرد: اول حضور در هیأت برای تهذیب نفس است که کافی نیست اما دوم این است که فرد برای دستیابی به علم مفید باید با هیأت مرتبط باشد. با این نگاه، هیأت بخش جدا افتاده از دانشگاه نیست بلکه محلی برای تربیت و پرورش اسلامی و دینی است. مسجد و هیأت سازوکار تمدنی است که به ما رسیده است.
در بخش پایانی مراسم افتتاحیه از کتاب چکیده مقالات اولین همایش علمی هیأت و آیین‌های دینی رونمایی شد.
نظر شما