خبرگزاری شبستان_ گروه زنان و خانواده: زنان در دوره های مختلف تاریخی همواره در سیر تحولات مختلف نقش بی بدیلی ایفا کرده اند همچنان که در دوران دفاع مقدس در حمایت و پشتیبانی از جبهه ها و حتی خط مقدم و امداد و کمک رسانی پزشکی کارنامه درخشانی از خود برجای گذاشتند. مقام معظم رهبری بارها در سخنان خود همواره به جایگاه والای زنان در جامعه اشاره کرده اند؛ رهبر انقلاب بویژه ضمن تاکید بر تحقق مولفه الگوی سوم زن بیان کردند: شیرزنان انقلاب و دفاع مقدس نشان دادند که الگوی سوم، «زن نه شرقی، نه غربی» است. زن مسلمان ایرانی، تاریخ جدیدی را پیش چشم زنان جهان، گشود و ثابت کرد که می‌توان زن بود، عفیف بود، محجبه و شریف بود، و درعین حال، در متن و مرکز بود. می‌توان سنگر خانواده را پاکیزه نگاه داشت و در عرصه‌ی سیاسی و اجتماعی نیز، سنگرسازی‌های جدید کرد و فتوحات بزرگ به ارمغان آورد.»
در این بین در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری در حوزه زنان، نهادها و مراکز مختلفی وارد میدان شدند از جمله کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور که با تمرکز بر فعالیت های مسجدی و با پر رنگ کردن نقش زنان سعی کردند تا الگوی سوم زن را به نوجوان و جوانان معرفی کرده و از این مسیر اقدام به تربیت نسل زنان مومن انقلابی کنند. در همین رابطه گفتگویی با «مینا بیابانی» رییس بسیج جامعه زنان کشور در مورد تحقق الگوی سوم زن در کانون های فرهنگی هنری مساجد به شرح زیر انجام شده است.
نقش مساجد در حوزه آسیب های اجتماعی را چگونه ارزیابی می کنید؟
مساجد از همان ابتدای تشکیل، ورود جدی به بحث مسایل مردم در آن فضا و محیطی که در واقع ایجاد شده بودند، دارند و در همان ابتدا مساجد در واقع محور حل مسایل مردم در آن زیست بوم موجود و مستقر انجام می داد و اگر به صدر اسلام برگردیم می بینیم که عملکرد رسول مکرم اسلام بر همین مبنا بود، حتی مردم پیرامون مسجد یا ساکنین می آمدند و مسایل خود را با حضرت رسول(ص) مطرح می کردند و از این طریق ایشان با استناد به ظرفیت های شکل گرفته در مسجد استفاده می کردند، به طور مثال مسایل حقوقی مردم در مسجد حل و فصل می شد و بحث تعلیم و تربیت پایه و مبنای آن در مسجد شکل گرفت و با تغییرات سبک زندگی و ایجاد یک سری نهادها در جامعه این وظایف به دوش نهادهای دیگر گذاشته شد اما هنوز هم آن مساجدی که فعال هستند، همین کارکردهای خودشان را حفظ کرده است. این کارکردها درست است که محوریت کارکردی مسجد همان عبادت و ستایش و فضایی برای ایجاد ارتباط و بندگی خدا و نیایش و عبادت است اما علاوه بر این، کارکردهای بسیار زیادی دارد که همین کارکردها موجب می شود محلات به لحاظ معنوی و مادی رشد کنند.
پیامبر گرامی اسلام در مواجهه های نظامی و برای آماده سازی مردم برای رزم نظامی و مقابله با دشمن مسجد محل تجمع، آموزش و آگاهی بخشی به مردم بود و در دفاع مقدس هم ما این کارکرد مسجد را هنوز داریم
در دورانی که حضرت پیامبر (ص) حکومت اسلامی را در دست داشتند، می دیدیم که در مواجهه های نظامی و برای آماده سازی مردم برای رزم نظامی و مقابله با دشمن مسجد محل تجمع، آموزش و آگاهی بخشی به مردم بود و در دفاع مقدس هم ما این کارکرد مسجد را هنوز داریم و مشاهده می کنیم. در دفاع مقدس هم زمانی که دشمن بعثی به کشور ما حمله ور شد، مردم به مساجد روی می آورند و در آنجا افرادی که در حوزه آموزش، جذب، اعزام و بکارگیری مردم نقش آفرین بودند از طریق مسجد این کار را می کردند. پس ما می توانیم بگوییم مسجد می تواند پایگاهی برای حل بسیاری از مشکلات مردم در سطح محلات باشد و این قابلیت را در طول تاریخ از صدر اسلام تاکنون نشان داده است.
در حال حاضر به نظر شما مساجد تا چه اندازه در بحث آسیب های اجتماعی موفق هستند و راهکار شما در خصوص پررنگ کردن نقش مساجد در کاهش این آسیب ها چیست؟
آن چیزی که ما در سطح محلاتی که مساجد تراز دارند، می بینیم مساجد فعال و امام جماعت فعال با انگیزه و با دغدغه و آگاه و همین طور هیئت امنای آگاه، بسیج فعال است آنها توانستند تحول خوبی را در محله ایجاد کنند نه تنها در بحث آسیب های اجتماعی که مترتب به مباحث خاص اجتماعی است در حوزه اشتغال و اقتصاد هم توانستند موثر باشند. این مساجد توانستند در حوزه آگاهی بخشی و بصیرت افزایی و ارتقای توان تحلیل مردم از واقعیت ها و رخدادهای جامعه ، در حل مسایل اقتصادی مردم ، در محرومیت زدایی و در عرصه آموزش توانستند موفق باشند و یک محله اسلامی را به مفهوم واقعی خود ایجاد کنند اما اینکه بگوییم تا چه اندازه مساجد موفق بوده اند، این این امر به توان و ظرفیتی که منابع انسانی اداره کننده و متولیان مساجد دارند ارتباط مستقیم دارد. اگر این منابع انسانی اعم از امام جماعت، بسیج مسجد و هیئت امنای مسجد افرادی باشند که توانمند و با انگیزه هستند، می توانند در حل مسایل و آسیب های اجتماعی پیشرو و موفق باشند اما برعکس اگر امام جماعت فرد با انگیزه ای نباشد و ورودی به این مسایل نداشته باشند و مسجد پایگاه بسیج فعالی نداشته باشند، نمی تواند پاسخگو باشد و قطعا توقعی هم از چنین مسجدی نیست بنابراین منابع انسانی در هر پایگاه و سازمانی حرف اول را می زند و اگر مسجد را به عنوان یک سازمان مردمی قلمداد کنیم این امر فارغ از آن نیست که ما بگوییم بدون نیروی انسانی توانمند و باانگیزه می تواند تحول ایجاد کند.
کانون های فرهنگی هنری مساجد تا چه اندازه در جذب کودکان و نوجوانان به مسجد موثر هستند؟
کانون ها در زمانی که بتوانند خود را بخشی از مسجد ببینند و در کنار تشکل های دیگر و افراد تاثیرگذار در مسجد بتوانند همسوی با آنها و همراه با آنها بخشی از مسایل محله را مورد هدف قرار دهند، می توانند موفق باشند
در خصوص کانون های فرهنگی هنری مساجد باید بگویم این کانون ها در زمانی که بتوانند خود را بخشی از مسجد ببینند و در کنار تشکل های دیگر و افراد تاثیرگذار در مسجد بتوانند همسوی با آنها و همراه با آنها بخشی از مسایل محله را مورد هدف قرار دهند، می توانند موفق باشند ولی اگر بخواهند خود به تنهایی و بدون توجه به بخش های ذکر شده کار کنند نمی توانند به آن اهداف دست یابند بنابراین مسجد همانند یک خانواده می ماند، مادامی که اعضای این خانواده که عناصر فعال و نقش آفرین در کنار هم و هم راستا با هم و در یک هدف و جهت قدم بردارند، می توانند موفق باشند و اگر این شکل از کار را در نظر نگیرند طبیعتا نمی توانند توفیقی به دست بیاورند. اعضای تشکیل دهنده کانون های فرهنگی هنری مساجد همان اعضای بسیج هستند، همان اعضای فعال در مسجد هستند و باید برای آنکه بتوانند خروجی بهتری داشته باشند با گروه های فعال و نقش آفرین در مسجد همراه و همراستا باشند و بتواند بخشی از این پازلی که در مسجد شکل گرفته، عهده دار بشوند و بتوانند برای حل مسئله و رفع مشکلات در آن زمینه ای که عهده دار شدند، تلاش کنند و رفع مسئله کنند.
کانون های مساجد برای نقش آفرینی بانوان در فرهنگ و هنر ارزشی چه رویکردی باید اتخاذ کنند؟
مهندسی مخاطب ، مهندسی تولید محتوا و مهندسی توزیع یا عرضه محصول سه مولفه عملیات فرهنگی
هر کنشگری که در حوزه هنری و فرهنگی قصد فعالیت داشته باشند می بایست واقعیت های جامعه را کاملا درک کند، مخاطبان خود را کاملا بشناسد و برای این مخاطبان با احصای مسایل واقعی در حوزه فرهنگ و هنر برنامه ریزی کند، برای اینکه محتواهای تولید شده برای عملیات فرهنگی قابل احصا باشد به سه موضوع باید توجه جدی داشت، یکی اینکه ما مهندسی مخاطب، مهندسی تولید محتوا و مهندسی توزیع یا عرضه محصول داشته باشیم. در حوزه مخاطب شناسی ما معمولا مخاطب شناسی دقیقی را صورت نمی دهیم، مخاطب شناسی اجمالی و کلی است.
تحقق الگوی سوم زن با استفاده از ظرفیت کانون ها را چگونه ارزیابی می کنید؟
الگوی سوم به خودی خود الگوی سوم نمی شود. شما باید از مخاطب کودک شروع کنید تا نونهال، نوجوان، جوان و میانسال و مسن چون تمامی این کنشگران برای شما می توانند حائز اهمیت باشند
در بحث الگوی سوم و ترویج آن ما اگر بخواهیم کار موثری انجام دهیم باید طیف مخاطبان خود را به طور کلی مشخص کنیم، ما باید بحث را از ابتدا تا انتها نگاه کنیم، این الگوی سوم به خودی خود الگوی سوم نمی شود. شما باید از مخاطب کودک شروع کنید تا نونهال، نوجوان، جوان و میانسال و مسن چون تمامی این کنشگران برای شما می توانند حائز اهمیت باشند. در اینجا سوالی که پرسیده می شود این است که افراد مسن چه نقشی می توانند ایفا کنند، اتفاقا ما نقش زنان را در جایگاه مادربزرگی و شانیت مادربزرگی باید صیانت و مراقبت کنیم، مادربزرگ ها چقدر ارتباط عاطفی می توانند با دختران و نوه های خود داشته باشند. وقتی می خواهیم مخاطب شناسی کنیم همه جهات را باید مورد بررسی قرار دهیم، مباحث ریز را باید مورد بررسی قرار دهیم چون در بحث تربیت موضوع الگو و الگوسازی و نهادینه کردن الگوها یک بحث تربیتی است و برای بحث های تربیتی باید به نکات ریز و ظریف توجه کنیم، حتی این نونهالان از طیف سنی کودک تا نوجوان دارای گروه های مختلفی است؛ کودک، نونهال، نونگاه و بعد به نوجوان می رسیم که هر کدام از این عناوین محتواهای خاص خود را می خواهند.
باید ببینیم این مخاطبان چه نیازهایی دارند، این نیازها به دقت بررسی و احصا شود و بعد به سراغ مهندسی تولید محتوا برای هر کدام از این سنین برویم، این تولید محتوا باید چگونه و در چه قالبی باشد، با چه پردازش هایی صورت بگیرد، ممکن است همین الگوی سوم برای یک کودک یا نونهال در بسته پُرزرق و برق و شکیل متناسب با آن نوع نگاه و علاقه مندی دختر ۷-۸ ساله یا در قالب انیمیشن یا قصه باید تدبیر کنیم. برای مربی کودک باید محتوا در نظر بگیریم، برای مادر کودک باید محتوا در نظر بگیریم، حتی برای مادربزرگ یا برادر بزرگ کودک هم باید محتوا در نظر بگیریم و این به اصطلاح تولید محتوا متناسب با مخاطب و کنشگر باید مهندسی دقیقی شود. در موضوع توزیع یا عرضه محتوا ما تمام این دو مرحله را به خوبی انجام می دهیم هم مخاطب شناسی خوبی داریم و هم تولید محتوای خوب داریم اما در توزیع محتوا ناتوانیم، ما نتواتسیم در توزیع محتوا این قالب کودکانه را در اختیار کودک قرار دهیم به طور مثال قالب کودکانه در دست یک جوان قرار گرفته و در خیلی از عملیات های فرهنگی ما این اشتباهات فاحش صورت می گیرد.
ما تولیدات و محصولات خود را به درستی در اختیار مخاطب خود قرار نمی دهیم، مثلا تولید آموزشی را به فردی می دهیم که اصلا کار آموزشی نکرده است، تولید آموزشی باید در اختیار استاد و مربی قرار بگیرد و ما می رویم آن را در اختیار کنشگر قرار می دهیم. این توزیع محتوا باید رصد بشود تا مطمئن شویم به دست خود فرد رسیده است. اگر توزیع محتوا هم درست صورت گیرد آن وقت می توانیم بگوییم ما اطمینان داریم این عملیات فرهنگی خروجی ای دارد که ما انتظار داشتیم و مطلوب ما بوده است. این امر از بحث های مهمی است که باید در نظر بگیریم که تمامی کنشگران چه در کانون های فرهنگی هنری مساجد و هم مابقی کنشگران فرهنگی و متولیان امور فرهنگی باید به آن توجه کنند تا بتوانیم یک اقدام فرهنگی موثر بر مخاطب داشته باشیم.
نظر شما