خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی ؛ زهرا مهرور: در سال سوم هجرت و در شب نیمه ماه رمضان که بهترین ماه‌های خداست خانه امیرالمؤمنین و فاطمه علیهماالسلام میزبان قدوم مولود مبارکی شد که شادی را با خود به خانه وحی آورد. در این شب فرخنده، سبط اکبر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم، حضرت امام حسن علیه السلام چشم به جهان گشود و شهر مدینه را غرق نور کرد.
هنگامی که امام حسن علیه السلام به دنیا آمد رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در سفر بودند و امیرالمؤمنین و فاطمه علیه السلام چشم به راه بازگشت ایشان، پیامبر پس از مراجعت از سفر، طبق معمول ابتدا به خانه فاطمه علیهاالسلام وارد شد. هنگامی که خبر تولد نوزاد را به ایشان دادند، شادمانی وجود حضرت را فرا گرفت.
هنگامی که کودک را نزد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم آوردند، حضرت رو به علی علیه السلام کرده، فرمود: آیا او را نامگذاری کرده ای؟» حضرت عرض کرد که من در نامگذاری وی بر شما پیشی نمی گیرم. پس رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود که من هم در نامگذاری بر خداوند سبقت نمی جویم. در این هنگام جبرئیل از آسمان فرود آمد و از سوی خدای متعال به وی تهنیت گفت و سپس اظهار داشت خداوند تو را فرمان داده که نامش را «حسن» بگذار و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم او را «حسن» نامید.
حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام اولین مولودی است که از نظر شرافت نسب هیچ کسی به پای او نمی رسد. جد بزرگوارش پیامبر و خاتم الانبیا، پدر گرامی اش اولین امام و سیدالاوصیا، و مادر مکرمش، صدیقه اطهر سیدة النساست. هیچ کس قبل از امام حسن علیه السلام دارای چنین شرافت نسب و خاندانی نبوده است. او در مکتب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و امیرالمؤمنین علیه السلام رشد یافت و در دامان برترین زنان عالم، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام، بزرگ شد.
حضرت امام حسن علیه السلام از نظر صورت و سیرت در بین ائمه اطهار علیه السلام شبیه‌ترین آنان به رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم است. وقتی امام حسن علیه السلام به دنیا آمد شباهت بسیاری به جد بزرگوارش داشت و این شباهت بعدها در چهره، رفتار و گفتار آن حضرت بیشتر نمایان شد. علاوه بر چهره جذاب و نورانی، راه رفتن و صحبت کردن حضرت نیز مانند پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بود. حُسنِ خلق، کرامت، جوان مردی، یتیم نوازی و دیگر سجایای اخلاقی را نیز آن حضرت از جدّ گرامی‌اش به ارث برده بود. شیخ مفید در کتاب معروف خود، ارشاد، آورده است: «و حسن علیه السلام چنان بود که از نظر خلقت و سیرت و سیادت شبیه ترین مردم به رسول خدا بود».
به مناسبت پانزدهم رمضان، سالروز ولادت کریم اهل بیت، امام مجتبی (ع) با حجت الاسلام حسن صباغیان، امام جمعه زیرکوه به گفتگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید؛
۱- یکی از سجایای اخلاقی انسان کریم بودن است. امام مجتبی (ع) هم به بخشندگی و کرامت معروف بودند. کمی درباره این ویژگی حضرت صحبت کنید. کریم از اسمای حسنای پروردگار است و ائمه هدات مهدیین به عنوان یک انسان کامل جامع صفات الهی و سجایای اخلاقی هستند، همه ائمه اطهار کریم بودند اما امام حسن مجتبی(ع) در این ویژگی مشهورتر و معروف‌تر هستند.
در کل کریم اسمی جامع ِ همۀ خیرات و فضایل و امور پسندیده است. همچنین کریم را به معنای کسی که خیر بسیار می‌رساند و چیزی که نفعش دوام دارد معنا کرده‌اند، و چون امام مجتبی(ع) در بخشندگی و کرامت در زمان خودشون بی‌بدیل بودند و کرم و بذل و بخشش حضرت هم علی الدوام بوده به همین خاطر به کریم اهل بیت(ع) معروف شدند.
امام مجتبی علیه‌السلام در طول عمر خود، دوبار تمامِ اموال و دارایی خود را در راه خدا خرج کرد و سه بار ثروت خود را به دو نیم تقسیم کرد و نصف آن را برای خود نگهداشت و نصف دیگر را در راه خدا بخشید.
۲- با این‌که قرآن فرموده که بیش از اندازه نیز انفاق نکن تا بعدها پشیمان شوی، اما امام حسن(ع) چندین بار تمام زندگی خود را در معرض انفاق قرار دادند؟ این مسئله چگونه قابل توجیه است؟ سطوح دینداری سه تاست. اول اسلام، دوم ایمان و سوم عرفان؛ خیلی از آدم‌ها مسلمان هستند و فقط اسلام شهادتینی دارند به ظواهر هم ممکن است عمل کنند اما در عمل به بواطن ضعیف هستند و ایمان ندارند. ایمان آنها به غیب، معاد، رزاقیت خدا و خیلی از مسائل دیگر قطعی نیست.
سطح دوم دینداری ایمان است این گروه علاوه بر پایبندی به واجبات و محرمات دینی و نیز عمل به آداب و مستحبات از لحاظ نگرشی اعتقاد قلبی به خدا، غیب، آخرت، ملائکه و کتب آسمانی دارند. و اما سطح سوم دینداری سطح عرفان و احسان است این گروه علاوه بر داشته‌های سطوح قبل دینداری، جهت رسیدن به اعلا مراتب و غایه القصوی بندگی عاشقانه تن به ریاضت‌های شرعی می‌دهند زبان حال اینها اینست که: «ما از تو نداریم به غیر از تو تمنا / حلوی به کسی ده که محبت نچشیده ست».
اکسیر عشق با دل آنها کاری کرده است که زبان حال و قال‌شان یکی شده است، و مجنون‌وار می‌گویند: «آن کس که تو را شناخت جان را چه کند/ فرزند و عیال و خانمان را چه کند/ دیوانه کنی هر دو جهانش بخشی/ دیوانه تو هر دو جهان را چه کند». عبادت آنها نه تاجرانه است و نه عبیدانه، آنها آزادانه تمام هستی‌شان را در سودای عشق فدا می‌کنند.
با این مقدمه باید توجه داشت اعمالی که از گروه سوم سر می‌زند ممکن است برای گروه دوم و اول خطا باشد و بالعکس برخی از اعمال خوبی که از گروه اول و دوم سر می‌زند ممکن است برای اهالی وادی عشق یعنی اهل عرفان خطا باشد آن چنان که مشهور است، حسنات الابرار سیئات المقربین، این نکته اول در توجیه و جمع بین آیه قرآن و عمل امام حسن(ع)در انفاق کل زندگی.
و اما نکته دوم از نظر فقهی باید توجه داشت که در آیه ۲۹ سوره اسراء انفاقی که ممنوع است و زیاده‌روی محسوب می‌شود مقید به دو قید شده است «ملوماً محسورا»، اگر چه امام حسن مجتبی(ع) در طول عمر شریفشان آنچنان که منقول است برای چند مرتبه تمام آنچه را که داشتند در راه خدا انفاق کردند لکن باید توجه داشت که ایشان نه ملوم شدند یعنی مورد ملامت انسان‌های خوب قرار گرفتند و نه محسور یعنی درمانده و گرفتار.
۳- امروز برای نهادینه کردن فرهنگ بخشش در زندگی روزمره چه باید کرد؟ باید انفاق را به کودکان آموزش داد، آنگونه که درسیره برخی بزرگان نقل شده است. نهادینه کردن چنین جریان و نگاهی به صورت ادامه‌دار باعث می‌شود تا بچه‌ها همیشه این منش را داشته باشند و امام حسن مجتبی(ع) در این زمینه الگو هستند و همواره اموال خود را بی‌منت و چشم‌داشتی، می‌بخشیدند.
۴- در رابطه با سیره عملی امام حسن مجتبی علیه السلام توضیح دهید. عقلانیت مهمترین ویژگی ائمه اطهار علیهم السلام بوده است و امام حسن مجتبی علیه السلام عقل مجسم هستند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به مناسبت‌های مختلف در توصیف امام حسن مجتبی علیه السلام سخن گفته‌اند؛ از جمله فرمودند: «اگر قرار بود عقل به صورت یک انسان تجسم پیدا کند به صورت امام حسن علیه السلام ظاهر می‌شد».
سیره عملی امام حسن مجتبی(ع) مبتنی بر سیره عملی پیامبر اسلام و پدر و مادر بزرگوارشان امیرالمومنین علی علیه السلام و حضرت زهرا سلام الله علیها بوده است. امام مجتبی علیه السلام به عنوان نمونه انسان کامل و الگوی بشریت، دارای امتیازات اخلاقی فراوانی مانند صبر، بردباری و گذشت، کرم و سخاوت، تواضع و فروتنی، شجاعت و شهامت، حسن خلق و حسن معاشرت، ... می‌باشند.
۵- کمی از عشق و علاقه حضرت رسول خدا به حسنین (ع) بگویید. به غیر از کرامت و کریم بودن امام مجتبی (ع)، ایشان چه ویژگی شاخص دیگری داشتند؟ رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم محبت بسیار زیادی به امام حسن داشتند البته این محبت از باب نه فقط یک انسان خوب بلکه به امر پروردگار بوده است.
پیامبر اکرم حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: «ای مردم آیا شما را به بهترین خلق خدا (در حسب و نسب) از پدر و مادر آگاه سازم؟ ای مردم آیا شما را به بهترین خلق خدا (در حسب و نسب) از جد و جدّه آگاه سازم؟ ای مردم آیا شما را به بهترین خلق خدا (در حسب و نسب) از عمو وعمه آگاه سازم؟ ای مردم آیا شما را به بهترین خلق خدا (در حسب و نسب) از دائی و خاله آگاه سازم؟ سپس فرمود: همانا حسن و حسین که پدر و مادرشان در بهشت است ... و خود آن دو نیز در بهشت هستند و هر کس آن دو را دوست بدارد در بهشت است و هرکس دوستداران آن دو را دوست بدارد در بهشت است.»
در هر صورت جایگاه امام حسن مجتبی علیه السلام در نزد رسول خدا بسیار بالا بوده است، و امام حسن(ع) به جز کریم بودن تمام ویژگی‌های یک انسان کامل را دارا بودند.
۶- کمی از ویژگی‌های دوران امام مجتبی (ع) و شخصیت رهبری ایشان بگویید. امام حسن مجتبی(ع) هم مثل همه ائمه اطهار در رهبری جامعه اسلامی یک امام و رهبر جامع و کامل بوده‌اند. آنچه که برای ایجاد یک حاکمیت الهی کامل نیاز هست دو بال امام و امت با هم است، امام حسن(ع) در امامت و رهبری خودشان به عنوان یک انسان کامل مشروعیت خودشان را از خدا گرفتند اما به جهت عدم بصیرت مردم، جامعه نتوانست از وجود امام بهره درست را ببرد.
نظر شما