خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم- بیست و پنجم شوال سالروز شهادت بزرگ مردی است که تجسم اخلاص و صبر و دریای عمیق علوم لدنی است کسی که رئیس مذهب شیعه شناخته می شود.
امروز سالروز شهادت ششمین اختر آسمان امامت و ولایت، صادق آل محمد (ص) است که نامش را با افتخار به دل‌های غریبمان می‌سپاریم تا یادش آرام بخش سینه‌های بی تابمان باشد. در این روز اشک عاشقان خاندان علی علیه السلام از ابرهای غمگین آسمان بقیع می‌بارد.
*مروری بر سیره شیخ الائمه(ع)
جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام، ششمین امام شیعیان، و پنجمین امام از نسل امیر المؤمنین (ع) کنیه او ابو عبد الله و لقب مشهورش «صادق» است؛ لقب های دیگری نیز دارد، از آن جمله صابر، طاهر، و فاضل. اما چون فقیهان و محدثان معاصر او که شیعه وی هم نبوده اند، حضرتش را به درستی حدیث و راستگویی در نقل روایت بدین لقب ستوده اند، لقب صادق شهرت یافته است.
امام صادق(ع) از اعاظم عباد و اکابر زهاد بود و از سه حال خارج نبود: یا روزه داشت، یا نماز می خواند و یا ذکر می گفت؛ چون روزه می گرفت بوی خوش به کار می برد و بعد از ماه رمضان بی درنگ زکات فطره روزه خود، خانواده و خدمتکارانش را می پرداخت.
از جمله فعالیت های اجتماعی امام صادق(ع) همانند همه معصومان(ع) بر اساس آموزه های وحیانی قرآن، رسیدگی به نیازمندان بود.
احسان و اکرام به دیگران در دستور کار آن حضرت(ع) بود. این بخشش چنان گسترده می بود که حتی به ایثار می رسید و ایشان نیز چون پیشوایان معصوم(ع) دیگر، خود را به رنج می افکند و ایثار می کرد؛ چنانکه در آیات ۵ تا ۱۲ سوره انسان درباره اهل بیت عصمت و طهارت(ع) آمده است.
به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت امام جعفر صادق علیه السلام به سراغ یکی از کارشناسان حوزه دین رفتیم. گفتگوی اختصاصی شبستان با حجت الاسلام کاظم لطفیان-دبیر شورای برنامه‌ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت کشور- را به شرح زیر می خوانید؛
۱-دوران امام صادق علیه السلام چه ویژگی هایی داشت و با چه گروه هایی مواجه بودند؟ دوران امام باقر و امام صادق علیه السلام دوران طلایی برای هویت یابی مجدد و بازیابی مکتب اهل بیت علیهم السلام بود.
به خاطر گذری که جامعه اسلامی از بنی امیه به بنی عباس داشت و جنایت عباسی های کمتر از اموی ها در برابر اهل بیت علیهم السلام نبود اما این دوران انتقال، فرصت طلایی را به امام باقر و امام صادق علیهم السلام داد تا بتوانند مدرسه اهل بیت علیهم السلام را با رونق جدی تری به جامعه اسلامی معرفی کنند.
از طرفی در دوران گذشته، نقش دولت های جور در کمرنگ شدن توجه مردم به اهل بیت علیهم السلام زیاد بود که مردم مناسک طبیعی خود را طبق مکتب اهل بیت علیهم السلام فراموش کرده بودند.
دوران امام باقر و امام صادق علیهم السلام دوران اوج گیری علمی مکتب اهل بیت علیهم السلام و اوج جذابیت این مکتب برای پیروان سایر مذاهب اسلامی بود به این دلیل که شمار زیادی از پیروان مذاهب اسلامی در مدرسه امام صادق علیه السلام نام نویسی کردند و پای درس ایشان زانو زدند.
نکته دیگر جامعیت علمی دوران امام صادق علیه السلام بود. در دوران ایشان همه علوم به نحو شایسته و مطلوب در سطح جامعه رونق پیدا کرد و امام صادق علیه السلام، ابواب مختلف علوم را به روی جامعه گشود و جزئیات معارف را در سطح جامعه منتشر کرد و شاگردانی را تربیت کردند که در هر یک از بخش های جامعه مهارت داشتند.
۲- موضع امام صادق (ع) در برابر جریان های فکری و انحرافی چه بود؟ امام صادق علیه السلام یک منطق قرآنی داشت. ایشان با اجبار و اکراه جلوی معارف غیرالهی را نمی گرفت بلکه با منطق و استدلال در برابر انحرافات می ایستاد.
مهمترین رویکرد امام صادق علیه السلام یک رویکرد عقلانی و منطقی با بهره‌گیری از معارف الهی و اسلامی بود. منطق ایشان همان منطقی بود که در قرآن کریم آمده است بنابراین قوت علمی امام صادق علیه السلام جریانات فکری نامیمون را به حاشیه می برد.
قله این موضع گیری، موضع گیری علمی بود و هیچ کس نمی توانست در برابر اقتدار علمی امام صادق علیه السلام قد علم کند.
۳-امام صادق علیه السلام چه روشی را جهت هدایت تشریعی، احیای تفکر اسلامی و فرهنگ غنی اسلامی پیش گرفتند؟ امام صادق علیه السلام روش کلاس داری و تبلیغی را برای احیای تفکر اسلامی و فرهنگ غنی اسلامی پیش گرفتند.
امام صادق علیه السلام به عنوان مبین و مفسر قرآن کریم، منطق تبیین علمی را در جامعه نهادینه کردند و از هر فرصتی برای تبیین مکتب علمی و عملی پیامبر اسلام(ص) پیش گرفتند.
روش امام صادق هم روش علمی و هم روش تبلیغی و هم روش احتجاج بود که این احتجاج توانست قدرت علمی و فکری مدرسه اهل بیت علیهم السلام را در جامعه به رخ بکشاند.
۴-در مورد پیامدها و نتایج مهندسی فرهنگی امام صادق (علیه اسلام) بفرمایید؟ شیعه در دوران امام صادق علیه السلام جان جدیدی گرفت و این مکتب که توسط حکام جرم به حاشیه رانده شده بود که مجددا در متن رویداد تاریخی قرار گرفت.
امتداد فکری مدرسه اهل بیت علیهم السلام مهم ترین نتیجه مهندسی فرهنگی امام صادق علیه السلام بود و در مدار توجه همه عالمان از همه فرق و از همه ادیان قرار گرفت.
مکتبی که بر اثر منع تبلیغ معارف آن توسط حکام جرم به فراموشی سپرده شده بود با اقدام امام باقر و امام صادق علیهم السلام در مدار توجه جامعه اسلامی و ادیان دیگر قرار گرفت و از آن پس به عنوان یکی از مهم ترین مذاهب نقش آفرین در سیر تاریخ اسلام به حساب آمد.
منظومه فکری مدرسه اهل بیت علیهم السلام در دوران امام صادق علیه السلام تکمیل شد و تکامل منظومه فکری مدرسه اهل بیت علیهم السلام از جمله اقدام آن امام همام بود.
۵-دلیل نامگذاری مکتب تشیع به مذهب جعفری چیست؟ امام صادق علیه السلام موسس مکتب شیعه نیست بلکه موسس مکتب شیعه، وجود پیامبر گرامی اسلام(ص) است.
بهتر است به امام صادق علیه السلام اطلاق احیاگر مکتب اهل بیت السلام شود البته به خاطر شرایط سختی که در بازفراموشی امت اسلامی از مدرسه اهل بیت علیهم السلام بود به هنگام ظهور امام صادق علیه السلام به عنوان یک قدرت علمی و معنوی آن قدر جذابیت مکتب اهل بیت علیهم السلام برای مردم شیرین بود که امام علیه السلام را موسس مکتب قلمداد می کردند.
برخی از مذاهب اسلامی دوران تکمیل فقه آنان را در زمان امام باقر و امام صادق علیه السلام شاهد بودیم و در حال تکوین فقه خود بودند، فقه اهل بیت علیهم السلام با مدیریت امام صادق علیه السلام به تکوین رسید.
در پرتو تلاش ایشان به گونه ای بود که این مکتب به نام امام صادق علیه السلام از سایر مذاهب اسلامی تفکیک می شد و این حد فاصلی که بین مکتب علمی امام صادق علیه السلام و مذاهب فکری دیگر تبلور پیدا می کرد به گونه ای قلمداد می شد که این مذهب را مذهب جعفری می نامیدند.
نظر شما