خبرگزاری شبستان-استان فارس؛ مهدی رحمانیان| صدقه دادن یکی از کارهای مهم و پر برکت است که در اسلام تأکید زیادی بر آن شده است. صدقه به معنای دادن یک مال یا کمک به نیازمندان بوده و صدقه دادن نشان از بخشندگی و عشق و محبت نسبت به دیگران است.
صدقه امری بسیار ارزشمند و موثر برای کمک به افراد نیازمند است و اسلام تأکید دارد که ما باید از دارایی‌های خود به کسانی که به آن نیاز دارند کمک کنیم و این عمل تواضع و تقوا را در انسان تقویت می‌کند.
صدقه دادن می‌تواند در تقویت ارتباط انسان با خداوند نیز موثر باشد، زیرا این عمل نه تنها نشان از اتحاد و همبستگی انسان‌هاست، بلکه نشان از تقویت روح اجتماعی و ارتباط عمیق با رب العالمین است.
انتخاب مقدار و زمان صدقه دادن به دست انسان است و هر چه بیشتر این عمل را در زندگی خود گنجانده، بهره بیشتری از برکات و ثواب آسمانی خواهد برد.
صدقه اثرات بسیاری بر زندگی انسان‌ها دارد؛ این عمل باعث افزایش روحیه و احساس رضایت و خوشبختی در دل انسان می‌شود. هنگامی که فردی به یک نیازمند کمک می‌کند، احساس ارزشمندی و انگیزه برای ادامه دادن این عمل خیر در او تقویت می‌شود.
فرصتی برای رشد فردی
صدقه دادن همچنین به انسان احساس قدرت بهره‌وری و اثربخشی می‌دهد زیرا هنگامی که کمکی به دیگران ارائه می‌دهیم، این احساس را در خود تجربه می‌کنیم که عمل کوچکی می‌تواند تأثیر بزرگی در زندگی دیگران داشته باشد. به علاوه، صدقه دادن می‌تواند در بهبود شرایط اجتماعی کمک مؤثری باشد. با انجام این فعل نیکو، می‌توان فرهنگ کمک به نیازمندان را ترویج و برای حمایت از افراد ضعیف و نیازمند اقدام کرد.
در نهایت، صدقه دادن یک فرصت برتر برای رشد فردی و روحیه سازی است؛ این اقدام نه تنها به دیگران کمک می‌کند بلکه به خود فرد احساس پرورش و پیشرفت می‌دهد و او را به سمت یک انسان مهربان و بخشنده تبدیل می‌کند.
با انجام فعل زیبای صدقه، می‌توان فرهنگ کمک به نیازمندان را ترویج و برای حمایت از افراد ضعیف و نیازمند اقدام کرد.
مهمتر از کمک به نیازمند
یک کارشناس حوزه دین با اشاره به روایتی از پیامبر مهربانی ها(ص) می گوید: شخصی خدمت رسول خدا رسید. از پیامبر(ص) در برخوردِ با سائل سؤال کرد که: وقتی نیازمندان به ما مراجعه می‌کنند، ما چگونه با این فردِ نیازمند رفتار کنیم؟
پیامبر(ص) فرمودند: «بَذلٍ یَسِیرٍ أَوْ رَدٍّ جَمِیلٍ» (تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۵۰). وقتی کسی به شما مراجعه می‌کند و تقاضای مساعدتی دارد، یا می‌توانی کمک کنی، به زیبایی و شایستگی، کمک کن؛ حالا در حد امکاناتت؛ یا قصد کمک نداری یا توانایی کمک نداری.
حجت الاسلام علیرضا حدائق با ذکر حکایتی با اشاره به حفظ عزت و کرامت فقرا تاکید کرده و می گوید: یک وقت پول داری و نمی‌خواهی بدهی. وقتی من دوران نوجوانی بودم در قبل از انقلاب یکی از میلیاردرهای شیراز را یادم نمی‌رود... روز عید فطر بود. در همین مسجدالنبی(ص)، مرحوم آیت الله والد نماز عید فطر را خوانده بودند. این آقا هم به مسجد آمده بود. یک فقیری آمد سراغش و گفت آقای حاجی، به ما یک کمکی بکنید. این صحنه را من دیدم، دست کرد در جیب کت خودش و پول خورد آن موقع خیلی قرب و ارزش داشت، صدای برخورد پول‌ها بلند شد، گفت: می‌شنوی؟ پول دارم ولی به تو نمی‌دهم. این همان چیزی است که رسول‌الله نهی کرد! نمی‌خواهی بدهی، دل نشکن. بگو: معذرت می‌خواهم. حفظ آبروی نیازمند، از پر کردنِ شکم او مهمتر است. اول آبرو را حفظ کن؛ «قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَمَغْفِرَةٌ خَیْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ یَتْبَعُهَا أَذًی» (سوره بقره/ آیه ۲۶۳). این بهتر از آن پول دادنی است که یک وقتی شخصیت او را خراب کنی.
رسول‌الله(ص) در همان روایت می‌فرماید یک وقت می‌بینید فقیری که به شما مراجعه کرده، فرشته‌ای است به سیمای فقیر و خدا می‌خواهد شما را امتحان کند.
یک وقت فرشته به این هیکل آمده جلوی شما، فرمودند: شما چگونه عمل می‌کنید در مقابل این نعمت‌هایی که خدا به شما داده، شما با بندگانِ خدا چگونه رفتار می‌کنید؟
صدقه دادن را پنهان کنید
در روایات آمده بهترین نوع صدقه، صدقه‌ای است که گیرنده آن نفهمد صدقه دهنده کیست.
بهترین نوع صدقه، صدقه‌ای است که گیرنده آن نفهمد صدقه دهنده کیست.
حتی در روایت داریم بهترین صدقه، صدقه‌ای است که اگر دست راستتان صدقه می‌دهد دست چپتان نفهمد. یعنی این‌قدر باظرافت و مخفیانه صدقه بدهید که دست چپتان نفهمد دست راستت چه کرد.
حالا گاهی اوقات چنان سروصدا می‌کنیم و با آب‌وتاب و شدت و هدت که همه بفهمند.
رییس بنیاد مهدی موعود(عج) شیراز با تاکیدبر عدم بر ملا کردن صدقات، عنوان می کند: هرچه صدقه، پنهانی‌تر اتفاق بیفتد، پاداش و ثوابی بیشتر دارد. حتی در روایات آمده صدقه‌گیرنده، نفهمد که صدقه‌دهنده کیست. یا اگر صدقه‌دهنده با دست راست می‌دهد، دستِ چپ او متوجه نشود. یعنی این‌قدر مخفی. همچنین صدقه در شبِ تاریک خیلی تأکید شده است.
آیه ۲۷۴ سوره مبارکه بقره، با محوریت انفاق در قرآن است. در روایات آمده این آیه، از آیاتی است که در باب حضرت علی(ع) نزول یافته و از مصادیق «یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ» وجودِ مقدس این امام همام است.
تا فرصت باقی است...
روحیه انفاق و دستگیری از نیازمندان را، تا فرصتِ زندگی برای انسان باقی است، انسان استفاده کنید.
روایت را علامه مجلسی در جلد ۹۶ بحار نقل می‌کند که علی علیه‌السلام فرمود: «اِنَّ الْعَبْدَ إِذَا مَاتَ قَالَتِ الْمَلَائِکَةُ مَا قَدَّمَ وَ قَالَ النَّاسُ مَا أَخَّرَ؟ فَقَدِّمُوا فَضْلًا یَکُنْ لَکُمْ وَ لَا تُؤَخِّرُوا کَیْلَا یَکُونَ حَسْرَةً عَلَیْکُمْ». علی علیه‌السلام می‌فرماید وقتی انسانی از دنیا می‌رود و روحش از کالبد خارج می‌شود، ملائکه‌ها سخنی می‌گویند. فرشته‌ها می‌گویند: «مَا قَدَّمَ؟» چه چیزی را برای خود پیش فرستاد؟ «وَ قَالَ النَّاسُ مَا أَخَّرَ؟» مردم، جمله دیگری می‌گویند. این‌ها زمزمه‌شان این است که «مَا أَخَّرَ؟» از او چه مانده؟ دارایی او چه اندازه است؟ اموال او چه حد است؟ بعد حضرت می‌فرماید: «فَقَدِّمُوا فَضْلًا یَکُنْ لَکُمْ» پس چیزی را برای خود پیش فرستید تا از آنِ شما باشد.
حجت الاسلام حدائق با تاکید بر اینکه امام می‌فرماید جلو جلو، برای خودتان بفرستید و انفاق کنید تا این‌ها برای شما بماند، ادامه می دهد: حضرت می‌فرماید آنچه خدا به شما ارزانی داشته، همه را مگذارید و بروید که پاسخ و سؤالش را در آن عالم از شما طلب کنند و در اختیارِ بازماندگان شما قرار بگیرد.
از این حدیث نورانی استفاده می‌شود که این روحیه انفاق و دستگیری از نیازمندان را، تا فرصتِ زندگی برای انسان باقی است، استفاده کنید.
حقیقت ایمان
در سخن دیگری، در جلد ۷۷ مرحوم علامه مجلسی در بحار، روایتی را نقل می‌کند که پیامبر(ص) می‌فرماید: سه چیز از حقایق ایمان انسان‌هاست یعنی ایمان‌ها سه جا، حقیقتاً خودشان را نشان می‌دهند و واقعیت ایمان و هویّت حقیقی ایمان، مشهود و آشکار می‌شود. یکی از این سه مورد را رسول‌الله(ص) می‌فرماید: «الْإِنْفَاقُ مِنْ الْإِقْتَارِ» انفاق کردن و پر کردن مشکلات مالیِ مردم و رفع گرفتاریِ انسان‌ها در تهیدستی.
در آیه ۲۷۴ سوره‌ی مبارکه البقره هم، خداوند می‌فرماید «یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِیَةً» این‌ها شب و روز، در خلوت و آشکارا، انفاق را رها نمی‌کنند. این‌ها در هر حالی که هستند، اهل انفاق‌اند.
انفاق، تنها به ثروتمندان اختصاص ندارد. افراد تهیدست هم به نسبتِ آن ظرفیت و توانمندیِ خودشان باید اهل انفاق باشند.
تهیدستان هم صدقه بدهند!
به گفته حجت الاسلام حدائق، انفاق، تنها به ثروتمندان اختصاص ندارد. افراد تهیدست هم به نسبتِ آن ظرفیت و توانمندیِ خودشان باید اهل انفاق باشند در همان اقطار و تنگدستی، در همان وضعیت سختی که هست، آن‌ها هم بهره ببرند.
شخصی آمد خدمت رسول خدا(ص) و عرض کرد: یا رسول‌الله! وضعم سخت است و تلخ است از نظر معیشت و اقتصاد. پیغمبر(ص) فرمودند: برو صدقه بده. عرض کرد: یا رسول‌الله! چیزی ندارم. پیغمبر فرمودند: برو صدقه بده. مرتبه سوم، دوباره خواسته‌اش را تکرار کرد: یا رسول‌الله دستم خالی است، چه چیزی را صدقه بدهم؟ حضرت فرمودند: برو قرض بگیر صدقه بده، خداوند به ازای این صدقه و انفاقی که کردی، ۱۰ برابر می‌دهد. «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا» (انعام/ ۱۶۰) یکی از این ده لطفی که خدا به تو کرده، ده برابری که رسیده، بابت بدهکاری بپرداز و آن ۹ قسمتِ دیگر را صرفِ زندگی کن.
قطعاً وعده الهی همین است و اگر کسی با ایمان و با اخلاص صدقه بدهد، محال است که خداوند، پاسخ و پاداش او را ندهد چرا که انفاقِ در تنگدستی، از نشانه‌های حقیقت ایمان است.
انفاق هم در مال، هم در علم و هم در آبرو و هم در مقام، موضوعیت دارد.
انفاق در علم
حجت الاسلام حدائق با یادآوری حدیثی از پیغمبر(ص) اسلام، می گوید: رسول خدا می‌فرماید از جاهایی که ایمان، خودش را نشان می‌دهد، بذل کردنِ علم به شخصِ متعلّم است. انفاق هم در مال، هم در علم و هم در آبرو و هم در مقام، موضوعیت دارد. بعضاً متأسفانه می‌بینیم که افرادی که دارای دانش، معلومات و تخصص هستند، اما بخلِ در انفاق دارند.
از مصادیق انفاق، در این روایت، انفاقِ در علم است. پیغمبر می‌فرماید در کنارِ آن انفاق در ثروت «وَ إِنْصَافُکَ النَّاسَ مِنْ نَفْسِکَ»، انفاق در روابط اجتماعی و ارتباط با دیگران است.امساک نکنیم آنچه که خدا به ما لطف کرده است، از بازگو کردنِ آن‌ها به نیازمندان خود را محروم نسازیم.
تفاوت بین مال و رزق
آنگونه که حجت الاسلام حدائق می گوید: بخشی از مردم، دارای اموال هستند اما رزقشان نیست؛ چون استفاده نمی‌کنند. نه خود می‌خورند و نه به دیگران می‌خورانند. علی علیه‌السلام می‌فرماید آن مالی که انفاق در آن صورت نگیرد، رزقِ شما نیست. لذا اگر انفاق کردید، دلیلِ بر این است که شما، رزقتان در این بوده. چون این انفاق بازگشتش به خودِ شماست و نتیجه آن را خودتان خواهید دید.
شکرانه آرامش و آسایش
شکرانه آرامش و آسایش و اینکه زندگی شما در مشکلات آسیب‌ندیده این است که دست آسیب‌دیده‌ها را بگیرید.بنا نیست انسان میلیاردر باشد تا انفاق کند بلکه در حد توان خودش این کار را انجام دهد.
امام سجاد (ع) می‌فرماید: مؤمن در درآمد کم نیز صدقه می‌دهد.
عبادت مضاعف
به گفته حجت الاسلام حدائق، صدقه دادن برای سلامتی امام زمان(عج) یک عبادت مضاعف است؛ چرا که گویا دو عبادت در یک عمل واحد جمع شده است. عزیزترین فرد عالم امام عصر(عج) است و ما نسبت به ایشان مسئولیت داریم. همان‌طور که برای خود صدقه می‌دهیم بسیار به جاست که بخشی از صدقاتمان را به نیت سلامتی امام زمان(عج) بپردازیم.
نظر شما