به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان؛ قرن بیست و یکم، قرن پیشرفت های چشمگیر در عرصه فن آوری و ارتباطات است که ما خود شاهد این تحول های حیرت انگیز هستیم؛ این موفقیت های رشک بر انگیز بسیار پسندیده هستند و موجبات آسایش را برای جامعه بشری فراهم آورده اند و هر کشوری که گوی سبقت را در این عرصه از رقبای خود ربود، باعث فخر مرز و بوم خود خواهد شد؛ اما در میان این همه پیشرفت های روز افزون ما هنوز خلاء برخی امور را در اجتماع انسانی احساس می کنیم؛ خلاءهایی که جایگاه خود را دارند و با وجود دنیای جدید فقدان آنها می تواند آسایش و آرامش جامعه انسانی را به مخاطره بیندازد این خلاء که می توان از آن به خرده فرهنگ های فراموش شده یاد کرد در بخش های مختلف زندگی بشری وجود دارد. با اینکه به ظاهر این خرده فرهنگ ها بسیار سطحی و بی ارزش می نمایند اما در عین سادگی تاثیرات بسزایی در آسایش جسمی و روانی ما انسانها دارند و با رعایت آنها و آموزش آن به نسل های بعد می توان محیط امن تری برای زیستن به ارمغان آورد.
لذا در این خصوص «حجت الاسلام دکتر ایمان ضرابی» پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان با اشاره به محیط زیست به عنوان یکی از این خرده فرهنگ ها گفت: یکی از این خُرده فرهنگ ها که متاسفانه مغفول مانده، رعایت نکردن نظافت در محیط زیست جانداران است؛ ما در همین دوره که جامعه انسانی مدعی پیشرفت است شاهد این موضوع هستیم که عده ی زیادی از مردم ناآگاه زباله های خود را بدون توجه به عواقب خطرناک زیست محیطی در طبیعت رها می کنند و نه تنها تاثیر بدی از نظر زیبایی شناختی به بار می آورند بلکه زندگی بسیاری از گونه های جانوری و گیاهی را با خطر نابودی مواجه می کنند؛ بنده خود شاهد فجایع بسیار دلخراش در این زمینه در جنگل ها و مراتع جاهای مختلف کشور بوده ام مثلا شاهد بودم خودرویی که چند میلیارد قیمت داشته و سرنشینانش، شیشه نوشیدنی هایشان و پلاستیک های داخل ماشین را بدون توجه به آثار برجای مانده اش از ماشین به بیرون پرتاب می کردند، حالا قضاوت با شما عزیزان؛ آیا چنین فرد یا افرادی حتی با ثروت بسیار زیاد و ای چه بسا داشتن تحصیلات، تهی از فرهنگ بهرمندی از محیط زیست نیستد؟ اینکه چنین افرادی فقط دوست دارند درون ماشین یا خانه هایشان پاکیزه باشد و اهمیتی نمی دهند که محیط زیست چه وضعیت أسفناکی پیدا می کند، آیا اینان چیزی از احترام به محیط زیست در قاموس رفتاریشان وجود دارد؟
وی اظهار کرد: بنده خود شاهد بودم حیوانات زیادی در جنگل ها بر اثر خوردن همین به دور انداخته های شهروندان بی موالات بیمار یا تلف شده اند. این همان خُرده فرهنگ هایی است که بسیاری از آن غافل هستند و محیط زیست ما را دچار چالش جدی می کنند. مساله حفظ محیط زیست آنقدر حائز اهمیت است که رسول خدا (ص) فرمودند: «تحفظوا من الارض فانها امکم»؛ (از زمین حفاظت کنید، به درستی که او مادر شماست)؛ حتی قرآن مجید در سوره مبارکه هود می فرماید: «هو انشأکم من الارض واستعمرکم»؛ (خداوند شما را در زمین خلق کرد و شما را به عمارت و آباد کردن زمین گماشت).
مسئله آلودگی، یکی از مهم ترین و حادترین مشکل تمدن انسانی
حجت الاسلام ضرابی در ادامه افزود: طبیعت و محیط زیست موهبتی خدا دادی است که از مجموعه موجودات، منابع و عوامل و شرایط هماهنگی که در اطراف هر موجود زنده وجود دارد و ادامه حیات به آن وابسته است به وجود می آید. آلودگی محیط زیست بر کیفیت و چرخه طبیعی اثر می گذارد و پی آمدهای زیان باری برای زندگی انسان، حیوان، گیاه و نباتات دارد. در جهان امروز، مسئله آلودگی، یکی از مهم ترین و حادترین مشکل تمدن انسانی است و نقش انسان در آلودگی محیط زیست بسیار چشم گیر است. طبیعت، برای بقای نسل بشر آفریده شده است و پیوندی ناگسستی میان انسان و طبیعت وجود دارد که متاسفانه از درک عده ای این موضوع خارج است.
رعایت نکردن حقوق اجتماعی شهروندان در محیط زندگی
وی به حقوق فرهنگی اشاره کرد و افزود: از دیگر خُرده فرهنگ های فراموش شده، رعایت نکردن حقوق اجتماعی شهروندان در محیط زندگی است. فرهنگ های ریزی که به چشم نمی آیند اما در حقیقت زیر پا گذاشتن حقوق هم نوعان است که در عصر کنونی به اشکال مختلف شاهد آن هستیم. به عنوان نمونه رعایت حق پارک دیگران، در عصری که آپارتمان نشینی رواج پیدا کرده و باید به حقوق همسایه احترام گذاشت؛ عده ای خود را به راه دیگر زدن و اینکه بگونه ای نشان می دهند که عمدی در کار نبوده، حق دیگران را پایمال می کنند و حال آنکه خود می دانند چه می کنند؛ بنده گاهی در کلاس های خود به این نکته اشاره می کنم که جامعه ایده آل جامعه ای است که افراد در آن تخلف را نه از ترس دوربین های کنترلی و نظارتی بلکه از روی فرهنگ درونی و ساختاری ترک کنند، ارزش های انسانی افراد زمانی بروز و ظهور می کند که ما از یک ساختار فرهنگی برخوردار باشیم که نه به جهت اینکه کسی یا دوربینی ناظر بر من است فعل بدی را ترک کنیم.
این استاد دانگاه در ادامه بیان کرد: متاسفانه الان این طور شده که عده ای در جاهایی تخلف نمی کنند که ناظری وجود دارد و اگر ناظر یا سامانه ای وجود نداشته باشد آنها تخلف می کنند؛ این موضوع خود نشان دهنده کجی اندیشه و فرهنگ این افراد است، ما باید بدانیم که خیلی از فرهنگ های خُرد فراموش شده در دایرة بسیاری از مفاهیم اخلاقی مانند ظلم، عدالت و...وارد می شود. شما وقتی در رویة فرهنگ سازی جامعه در سیرة پیشوای متقیان جهان (ع) می نگرید می بینید که آنقدر مساله ظلم را توسعه می دهد که می فرماید:(به خدا سوگند اگر تمام آنچه در زیر قبة آسمان است به من بدهند برای اینکه به یک مورچه ظلم کنم به اینکه پوست جوی را از او بگیرم، نمی کنم).
وی خاطر نشان کرد: حال ما شاهد هستم که عده ای به راحتی حقوق دیگران را نادیده می گیرند، غافل از اینکه در دایرة ظلم کنندگان وارد می شوند؛ و از آن جالب تر اینکه عده ای اینگونه پایمال کردن حقوق را زرنگی و رندی خود می دانند در حالی که حقیقت امر این است که این امور نشان دهنده نقص فرهنگی فرد است نه زیرکی او.
حجت الاسلام ضرابی ابراز کرد: اینکه ما در صف نانوایی، پمپ بنزین و...توجه داشته باشیم که به حق دیگران احترام بگذاریم، نشانه ساختار فرهنگی ما است وآنکه به گونه ای نشان می دهد که من متوجه شما نشدم و هم اکنون جلوتر از شما ایستاده ام و به قول معروف خود را به آن راه می زند او به ظاهر کسانی را گول زده ولی در حقیقت خودش را گول زده زیرا شاید امروز اینجا کارش را پیش برده باشد اما قطعا در جایی دیگر خود نیز از این عدم فرهنگ که توسط افراد مانند خودش رواج پیدا کرده لطمه خواهد خود . جامعه در حقیقت تک تک ما افراد هستیم و آنچه باعث آرامش و آسایش ما می شود رعایت همین اصول فرهنگی است اصولی که باعث می شود دنیا جای بهتری برای زیستن شود.
لزوم آموزش خُرده فرهنگ ها در مراکز آموزشی و فرهنگی
استاد حوزه تصریح کرد: مسئولیت ما این است که در مراکز آموزشی و فرهنگی خود این خُرده فرهنگ ها را به افراد جامعه مخصوصا نونهالان بیاموزیم تا بجای ترس از جریمه، تنبیه، سامانه های نظارتی و کنترلی، انتظامی و نظامی افرادِ بافرهنگی تربیت کنیم که بخاطر احترام به خُرده فرهنگ ها فِعلی را انجام یا ترک کنند.
حجت الاسلام ضرابی بیان کرد: در بسیاری از مسائل روزاجتماعی مانندمساله پوشش، حجاب، آرایش، پیرایش نیز با همین خُرده فرهنگ ها مواجه هستیم و بجای فرهنگ سازی و ساختار سازی بدنبال ضابطه سازی هستیم، به همین خاطر نتوانستیم ره بجایی ببریم؛ اگر ما این مسائل را فرهنگی بدانیم و در همان جایگاه فرهنگیش سامان دهی کنیم می توانیم در یک یا چند دهه دیگر آثار مطلوب آن را شاهد باشیم.
وی گفت: در پایان من گله ای هم می کنم از متصدیان مجوز برخی از فیلم ها و سریال ها به خصوص آنهایی که در شبکه خانگی منتشر می شوند؛ زیرا به وضوح می بینیم در اغلب این فیلم ها و سریال ها ساختار های فرهنگی اعم از خُرد وکلان شکسته می شود مانند استعمال فراگیر دخانیات، ترویج اشرافی گری، عادی سازی طلاق، آزادی روابط زن و مرد و... که این امور واقعا نگران کننده هستند و امیدوارم که فکری برای فرهنگ سازی گسترده این امور نیز بشود.
نظر شما