به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از ایلام، نیروی بدنی انسانها بستگی به مزاج آنها دارد، مزاج ها نیز بستگی به هوا دارد که در جاهای مختلف و تغییرات آب و هوایی مزاج‌ها نیز تغییر میکنند؛ که یک مرتبه هوا سرد می شود و یک باره گرم میشود به سبب این تغییرات مزاج بدن نیز تغییر میکند که در هنگام سردی هوا مزاج سرد و در هنگام گرمی مزاج گرم میشود و اثر این تغییرات در ظاهر بدن آشکار می شود؛ پس اگر هوا معتدل باشد مزاج ها هم معتدل میگردد.
مزاج ها در حرکات طبیعی بدن مانند هضم غذا، جماع کردن، خواب، حرکت اعضا بدن و سایر کارها آماده میشود زیرا که خداوند متعال بدنها را بر روی چهار طبیعت بنا نهاده است که عبارتند از صفرا، سودا، خون و بلغم که دو تای آنها گرم و دو دوتا دیگرش سرد است که بین دو به دوی آنها اختلاف وجود دارد که دو تای آنها گرم نرم و خشک هستند و دو تای دیگر آنها سرد تر و خشک است، سپس خداوند آن چهار طبیعت را بر چهار قسمت بدن که سر سینه، قسمت های میانی بدن و نیز پائین شکم تقسیم کرده است.
سر، گوشها، چشم ها، بینی و دهان در منطقه ی خون قرار دارند؛ سینه در منطقه ی بلغم و بادها؛ و منطقه ی میانی بدن برای صفر و قسمت پائین شکم نیز برای سودا است.
مزاج چیست؟
بدن انسان دارای چهار خلط است که به ترتیب سبکی به سنگینی به قرار ذیل هستند: ۱ - صفرا که مانند آتش است گرم و خشک. ۲ ـ خون که مانند هواست و گرم و تر است. ۳ - بلغم که مانند آب سرد و تر است ۴ - سودا که مانند خاک سرد و خشک است.
ترکیب و امتزاج این اخلاط به نسبت معینی سبب اعتدال مزاج؛ و غلبه یکی از آنها بر دیگری سبب پیدایش بیماری یا سوء مزاج می شود.
مردم از نظر ساختمان بدنی و درونی خویش کم و بیش دچار غلبه طبیعی یکی از این اخلاط هستند که آن را به اصطلاح مزاج شخص میگویند یعنی شخص دارای مزاج صفراوی است یا بلغمی یا دمی (خونی) یا سوداوی.
غلبه هر کدام از اخلاط چهارگانه فوق نشانه هایی در بدن پدید می آورد که ساده ترین راه تشخیص آنها از مزه دهان شخص صبح موقع بیدار شدن از خواب است.
اگر طعم دهان فرد شیرین باشد علامت غلبه خون است، اگر تلخ باشد علامت غلبه صفر است، اگر شور باشد علامت غلبه سوداست، اگر ترش باشد علامت غلبه بلغم است.
همینطور است از نظر روحیه اشخاص که در مزاجهای مختلف فرق میکند کسی که دائما با همه به جنگ و ستیز است و طبیعت تند و تیز دارد او را آتشین مزاج یا صفراوی مزاج میگویند و اگر ملایم و معتدل باشد، او را دموی مزاج و اگر خونسرد و به اصطلاح خوش برخورد و سازگار باشد بلغمی مزاج و اگر خیالاتی و وسواسی و درونگرا باشد سوداوی مزاج می‌نامند.
درمان غلبه اخلاط را با تجویز داروهایی که ضد آنها هستند انجام میدهند و آن را از روی صفات آنها تشخیص میدهند زیرا هر کدام از اخلاط دو به دو دارای یک صفت مشترک و یک صفت ضد هستند مانند صفرا و سودا که در خشکی با هم مشترکند اما یکی از آنها (صفرا) گرم و دیگری (سودا) سرد است یا بلغم و سودا که در سردی باهم مشترک‌اند اما بلغم (تر) است و سودا (خشک).
بنابراین باید صفراوی را با داروهای تر و رطوبتی (ضد خشکی) و سرد (ضد گرمی) درمان کرد و خون را با داروهای خشک (ضد تری) و سرد (ضد گرمی) معالجه کرد و بلغم را با داروهای خشک (ضد تری و گرم (ضد سردی) و سودا را با داروهای تر (ضد خشکی) و گرم (ضد سردی) درمان کرد که آن را علاج به ضد گویند و اساس فلسفه درمانهای سنتی را تشکیل میدهد.
نه فقط انسانها دارای مزاجهای چهارگانه ی فوق هستند بلکه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و هواها و اقلیم‌ها و گیاهان و گوشت حیوانات و داروها و خلاصه هر چه وارد بدن انسان میشود نیز دارای همین چهار نوع مزاج هستند که در موقع استفاده از آنها باید خواصشان را در نظر گرفت و این اختلاف در دوره های سنی مختلف و در اثر خورشید و ماه و دیگر ستارگان و حوادث طبیعی و قسمتهای مختلف زمین و ... و هر چیزی که در طبیعت با انسان سر و کار دارد نیز صادق است. گاه ممکن است در انسان چند خلط غلبه کند که باید در مداوای آنها اول به علاج آن خلط که غلبه اش بیشتر است پرداخت.
نشانه‌های غلبه صفرا
سید محمدرضا موسوی کارشناس طب اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در ایلام گفت: نشانه های غلبه صفرا عبارت‌اند از تشنگی و سوزش جگر، زبری پوست صورت، زردی چشم، کدورت ادرار، عصبی شدن، ناراحتی معده، تلخی دهان، کم اشتهایی، حالت تهوع، سر درد و درد شقیقه، سیاهی رفتن چشم سرگیجه خشکی پوست، ترک خوردن پوست دست و پا گرمی بدن یا داشتن تب، دیدن خواب‌های هولناک مانند جنگ و ستیز، شوره سر، نمایان شدن لکه های سفید یا قهوه ای در صورت و یا دیگر اعضای بدن، ریزش مو، ابتلا به بیماری آلوپسی (ریزش موضعی مو)، علاقه به نوشیدن آب یخ و خوردن آب یخ، یبوست مزاج، بهانه جویی و تندخویی که این گونه افراد را صفرایی مزاج گویند.
وی افزود: همه و یا اکثر نشانه های یاد شده در بیشتر افراد صفراوی مزاج دیده میشود؛ البته میزان بروز این نشانه‌ها به مقدار غلبه ی صفرا بستگی دارد.
غذاهای مضر برای افراد صفراوی مزاج
این کارشناس طب اسلامی گفت: چای، قهوه، نسکافه، لبنیات، تخم مرغ و غذاهای فریزر شده، زودپز شده و سرخ شده، سس و رب، غذاهای چرب و پرحجم، ماکارونی، آش رشته، سیر و کلیه ی غذاهای گرم، ادویه جات تند، آب یخ، نوشابه، نوشیدن مایعات همراه با غذا یا بلافاصله بعد از آن، شیرینی جات قنادی و مصنوعی، آجیل شور، گوشت قرمز، بریده بریده غذا خوردن؛ یعنی انسان مدام در حال خوردن باشد، مانند تخمه شکستن و خوردن تنقلات، خوردن بادمجان، موز کلیه غذاهای ساندویچی مانند سوسیس، کالباس، کوکتل، سمبوسه، فلافل، پیتزا، همبرگر و خوردن خربزه، آناناس و طالبی علت ممنوع بودن این غذاها برای افراد صفراوی مزاج این است که استفاده از این مواد باعث افزایش دمای کبد و ترشح زیاد صفرا و در نتیجه ایجاد راه بندان در مجاری کبد میشود.
وی ادامه داد: این حالت موجب تشکیل سنگ‌های صفراوی در کیسه صفرا می شود و علائمی نظیر یبوست، زرد شدن چهره، دردهای شدید در ناحیه ی سمت راست بدن، در زیر دنده ی راست را در پی دارد.
غذاهای مفید برای افراد صفراوی مزاج
موسوی افزود: همه ی انواع مرکبات، انار، شاه توت، خیار، سیب، گلابی، آلبالو، گیلاس، آلو گوجه سبز و زرشک برای افراد صفراوی مزاج مفید هستند.
این کارشناس طب اسلامی تصریح کرد: بهترین دارو برای این افراد هندوانه، گرمک، کدو خورشتی، هویج فرنگی، روغن زیتون، سوپ جو، پاچه ی گوسفند و همراه با تعدادی آلو بخارا و سبزی جات مانند اسفناج و گشنیز و لیمو ترش تازه و روغن زیتون است؛ همچنین سیب زمینی بخارپز، قارچ، بامیه ی خورشتی، پیاز برگه ی، هلو، برگه ی زردآلو، مغز بادام خام، برنج سفید با روغن زیتون، کدو حلوایی، نخود فرنگی، عدس، ماش، جوی دو سر، لیمو عمانی برای افراد صفراوی مزاج بسیار مفید است.
وی ادامه داد: نوشیدن روزانه یک تا سه لیوان اب زرشک نیم ساعت قبل از غذا دو ساعت و نیم بعد از آن نیز فوق العاده مفید است.
موسوی افزود: بذرهای ملین مانند، خاکشیر، اسفرزه، تخم ریحان، تخم مرو، بارهنگ و بالنگ، ترشی جات طبیعی مغز فلوس، شیر خشت، ترنجبین، عسل به مقدار کم و همراه با لیمو ترش تازه و به صورت شربت شده که به آرامی میل شود، انگور، کاهو، مغز خیار، تخم کدوی خام، تخم خیار، مغز تخم هنداونه، تخم کاهو، از هر کدام به مقدار مساوی مخلوط کرده آسیاب شود و روزی دو بار و هر بار یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب مخلوط گردیده و میل شود.
نشانه‌های غلبه خون
این کارشناس طب اسلامی افزود: اگر در بدن فردی خون غلبه کند و خون کثیف شود و یا بهتر بگوییم سوخته شود علامت آن سنگینی سر، خمیازه کشیدن، چرت زدن، کندی حواس، شیرین شدن دهان لزج بودن آب دهان، سرخی رنگ بدن، قرمزی زبان، خارش بدن، بروز دمل و جوش‌های ریز در بدن به خصوص در پیشانی و پشت سر و قسمت کتف و شانه ها و گاه خون آمدن از بین دندان‌ها و در نهایت کسالت و خمودگی مداوم است.
وی گفت: افرادی را که خون در آنان غلبه کند دموی مزاج میگویند؛ مهمترین علت غلبه خون پرخوری و زیاده روی در مصرف انواع غذاهای سرخ شده و تند و تیز است؛ افراد دموی مزاج اغلب از آرامش نسبی برخودار نیستند.
غذاهای مضر برای افراد دموی مزاج
موسوی تصریح کرد: غذاهای سرخ شده چرب و پرحجم، شیرینی جات قنادی و مصنوعی، پرخوری، ادویه جات تند غذاهای شور، انواع شور (کلم شور خیار شور و ...)، گوشت زیاد، کره و خامه، غذاهای نشاسته ای، آب یخ، دوغ، نوشابه، تخم مرغ، نوشیدن مایعات همراه با غذا و یا بلافاصله بعد از آن، خرما، رطب، توت خشک، کشمش، سس، رب، ترشیجات سرکه، سیر، چای، قهوه، نسکافه، ماست، بادمجان و غذاهای ساندویچی است.
غذاهای مفید برای افراد دموی مزاج
وی افزود: نوشیدن روزی شش لیوان آب خنک نیم ساعت قبل و دو ساعت و نیم بعد از غذا، زرشک، کاهو، خیار و میوه جات به خصوص سیب درختی همراه با پوست و دانه های آن، انار، سبزیجات، سوپ جو، لیمو ترش تازه استفاده از سالاد قبل از غذا، روغن زیتون، حبوبات و غلات جوانه زده مثل گندم، جوی دو سر، ماش و عدس، بذرهای ملین مانند خاکشیر، اسفرزه، تخم ریحان، بالنگو، بارهنگ، تخم مرو، عسل به مقدار کم، غذاهای خام، میوه جات و سبزیجات، انواع توت به خصوص شاه توت، کدو خورشتی، نوشیدن دو تا سه لیوان آب زرشک که سریعا خون را به حالت طبیعی باز می گرداند، کم خوری، استفاده از غذاهای ساده و کم کالری مانند سبزیجات بخارپز؛ به افرادی که دموی مزاج هستند نیز نرمش و ورزش توصیه می شود.
نشانه‌های غلبه بلغم
این کارشناس طب اسلامی افرود: نشانه های غلبه بلغم سفیدی و نرمی و سردی پوست بدن مانند مردم اروپا، دیر هضم شدن غذا، آروغ ترش زدن، میل بسیار به خواب داشتن، جاری شدن آب از دهان، رقیق بودن آب بینی و کم حواسی، زیادی بول، دفع بول با فشار زیاد و حجم بسیار، سستی و بی حالی، بی حس بودن بدن، سفید شدن موی سر و ریزش آن قبل از موعد پیری، درد معده و درد پشت، گرفتگی ماهچه های پشت کمر درد و پیسی، لقوه (کج شدن دهان و صورت) گردن درد، پا درد، زانو درد، نقرس، فلجی، لک و پیسی، رعشه (پارکینسون)، ضعف مثانه، ترش شدن دهان، به وجود آمدن لک سفید در چشم، ضعف بینایی، تنگی نفس، تپش قلب، به خصوص هنگام بیدار شدن از خواب، تولید کرم‌های کدو یا کرمک در انتهای روده ی بزرگ این گونه افراد را بلغمی مزاج گویند.
وی ادامه داد: غلبه این خلط فوق العاده خطرناک است و انسان را دچار بیماریهای صعب العلاجی میکند، از جمله بیماری هایی مانند: آرترید، روماتوئید، بیماری خطرناک ام اس، بیماری لا علاج لک و یا برص و برخی دیگر از بیماریهای صعب العلاجی که امروزه از نظر علم پزشکی علت آن مشخص نیست و آن ها را «اتوایمیون» می نامند.
غذاهای مضر برای افراد بلغمی مزاج
این کارشناس گفت: تمام مواد لبنی مانند شیر، ماست، دوغ، کره، سرشیر، خامه، پنیر و کشک برای افراد بلغمی مزاج مضر است. ترشیجات، سرکه، شور، برنج سفید، عدس، سیب زمینی، آب یخ، انواع نوشابه های گازدار، چای، قهوه، نسکافه، سوپ جو، آش جو، میوه جات ترش و کـال، نارنگی، کیوی، گرمک، خیار پوست کنده، قارچ، ماش، جو، گوشت گاو و گوساله انواع گوشت سفید، سس، رب گوجه فرنگی، پرخوری، غذاهای فریزر شده و غذاهای زود پز شده، کدو خورشتی کلیه ی غذاهای ساندویچی، شیرینی جات قنادی کلیه ی غذاهای سردی بخش، استفاده از چند نوع غذا با هم، نوشیدن مایعات همراه با غذا و یا بلافاصله بعد از آن، آش رشته، ماکارونی و کلیه ی تنقلات مصنوعی مانند پفک، شکلات، آدامس، بیسکویت، یخمک نوشمک، چیپس و ... که مصرف این نوع مواد غذایی خلط بلغم را فعال میکند و آن را افزایش می دهد؛ بهترین درمان برای این افراد استفاده نکردن از غذاهای نام برده است.
غذاهای مفید برای افراد بلغمی مزاج
وی ادامه داد: سار، گنجشک، بوقلمون کباب شده، تمام غذاهای گرمی بخش از قبیل گوشت شتر، گوسفند، کبوتر و از میوه جات همه ی میوه های رسیده و شیرین، از ادویه جات، هل، دارچین، زنجبیل، زعفران، جوز هندی، فلفل سیاه و فلفل سفید و دانه ی فلفل، دانه ی خردل، سیر، موسیر، از ریشه ها چغندر، شلغم، هویج، کلم قمری، ترب سیاه و سفید. از سبزیجات کلیه ی سبزی جات گرم، مانند: انواع کلم، ساقه‌ی کرفس، نعناع، ریحان، جعفری، مرزه، ترخون، تره و شوید. از حبوبات نخود، گندم، لوبیا چیتی، لوبیا کشاورزی و یا کپسولی، دال عدس و لپه در صورت استفاده از سایر حبوبات و غلات، بهتر است از ادویه جات گرم مانند زیره ی سیاه، زیره ی سبز، زنجبیل، دارچین، هل زعفران و کمی زرد چوبه استفاده شود؛ از بذرهای ملین مانند تخم ریحان، تخم شربتی، قدومه ی شیرازی، خاکشیر و بارهنگ نیز میتوان استفاده کرد؛ از خشکبار، بادام، گردو، فندق، پسته، کنجد، ارده مفید است و از عسل و شیره ی خرما می توان مصرف کرد.
موسوی گفت: استفاده از این نوع مواد غذایی بسیاری از بیماری‌ها مانند: بیماری های رماتیسم، پارکینسون و سایر بیماری های صعب العلاج را درمان میکند اکثر افراد مبتلا به این بیماری ها از طبع سرد برخوردار هستند.
نشانه‌های غلبه سودا
وی ادامه داد: نشانه ی غلبه سودا که ناشی از رسوبات خون و مرکز آن طحال است، عبارت اند از خستگی و گرفتگی بدن، لاغری، پژمردگی روح و جسم، بی نشاطی و افسردگی، احساس سوزش در هنگام دفع بـول، تیره رنگ بودن ادرار، مدفوع و قی سیاه و قیری شکل بودن مدفوع، شور بودن دهان، بوی بد دهان، تاریکی چشم، تیرگی رنگ صورت، شب کوری، سوزش معده زیاد، خواب‌های آشفته (کابوس) دیدن، اخلاق تند و زشت، دلتنگی و بی قراری، به وجود آمدن لکه های سیاه در بدن، جذام، بیماریهای پوستی (سودا)، زخم شدن پوست به سبب خارش زیاد، قولنج شدن روده (بیماری کولیت) نسیان و فراموشی یا آلزایمر، حرص خوردن زیاد؛ افراد سوداوی مزاج اکثرا دچار بیماری های روحی و روانی می شوند و معمولا تا آخر عمر از داروهای روان گردان استفاده میکنند.
غذاهای مضر برای افراد سوداوی مزاج
موسوی گفت: بادمجان، غذاهای نمک سود؛ مانند ماهی دودی، ماهی شور، خیار شور، نمک زیاد، پنیر شور، گوشت گاو و گوساله و گوشت حیوانات پیر، هم چنین غذاهای مانده و بیات، ماست، پنیر، چای شیرین، شیرینی جات قنادی و مصنوعی، ترشیجات، سرکه شور، گوجه فرنگی، سس، رب، کلیه ی غذاهای ساندویچی، آب یخ، مرغ و تخم مرغ، ماهی، برنج سفید، خوراک عدس، نوشیدن مایعات همراه با غذا، غذاهای سرخ شده غذاهای فریزر شده، غذاهای زود پز شده، تنقلات مصنوعی، مانند: شکلات، پفک، چیپس، بیسکویت، یخمک، کاکائو و ... که افراد سوداوی مزاج از نوشیدن چای به خصوص چای شیرین و هم چنین از مصرف نسکافه، قهوه و دوغ جدا باید خودداری کنند.
این کارشناس ادامه داد: معمولا افراد سوداوی مزاج علاقه ی فراوانی به نوشیدن چای، دوغ و ماست پیدا میکنند که باید از مصرف آنها پرهیز کنند.
غذاهای مفید برای افراد سوداوی مزاج
وی افزود: کلیه ی غذاهای گرمی بخش مانند گوشت گوسفند، گوشت شتر، گوشت کبوتر، گوشت گنجشک و گوشت سار، در صورت مصرف برنج حتما از شوید و زیره سیاه استفاده شود، سبزیجات گرم مانند، نعناع، ریحان، ترخون، مرزه، جعفری، تره، انواع کلم، ساقه کرفس، عسل، توت، کشمش، انجیر، خرما، هل، دارچین، زنجبیل، زعفران، زیره و استفاده از بذرهای ملین مانند: قدومه ی، شیرازی تخم شربتی و سایر ملینهای ملایم از جمله ی خوراکی‌های مفید برای افراد سوداوی مزاج است.
نظر شما