به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از استان کردستان، نام دف که به میان می‌آید هنر چند صد ساله کردستانی‌ها که برای جشن و شادیشان نواخته می‌شود به ذهن خطور می‌کند، هنری که علاوه بر ضرب و ریتم خاص آن خود موسیقی دف از قداست و جایگاه خاصی برای مردم برخوردار است.
ردپای این موسیقی که در باور کردها دارای نقش و جایگاه ارزشمندی است علاوه بر مراسم جشن و شادی در آیین عزاداری نیز به چشم می‌خورد.
صدای دف همواره در خانقاه‌های استان کردستان به گوش می‌خورد و فضای معنوی را برای شنوندگان و حاضران در خانقاه‌ها ایجاد می‌کند.
آنچه به جذابیت‌های طنین نوای دف رنگ و لعاب می‌بخشد ذکر اسماء الله و پیامبران و بزرگان است که از دل و درون ذاکران بر می‌آید و بر دل می‌نشیند.
در ماه ربیع‌الاول که ماه میلاد پیامبر مهربانی است طنین نوای دف از هر کوچه و محله‌ای شنیده می‌شود و صدای ذاکران اهل بیت که نوشته‌های منظوم و منثور کردی درباره رسول اکرم که آنرا در منطقه کردنشین مولودنامه می‌خوانند، شنیده می‌شود.
سبد فرهنگی خانواده‌های کردستانی در ماه مولود مزین به مولود خوانی
سید بهاالدین حسینی، مولودی خوان کردستانی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از استان کردستان، اظهار کرد: خواندن مولودنامه از مهمترین رسم حسنه مردم کردستان در ماه ربیع الاول است و مردم کردستان در دو ماه ربیع الاول و ربیع الثانی مراسم مولودی خوانی و برپایی جشن در مدح پیامبر اکرم(ص) را در سبد فرهنگی خود دارند.
مولودی خوان کردستانی اظهار کرد: در این ماه مردم کردستان با پخش کردن نقل، شیرینی و شربت و انداختن سفره برای دوستان و فامیل و اهل مسجد آمدن این ماه را جشن می‌گیرند.
حسینی اظهار کرد: مراسمات این ماه در عصر و یا شب هنگام برگزار خواهد شد که در آن دف نوازان و نغمه سرایان در رسای نبی اکرم اشعاری از شعر عارفان و شاعران مدیحه سرا را برای زیبایی و پربرکت کردن جشن و آیین خود می‌خوانند.
وی گفت: جدا از ذکر خوانی که در محفل وجود دارد صاحب محفل یک تجدید دیدار و صله رحم با اقوام دارد و حتی کدورت‌ها هم در این مراسم برطرف می‌شود و بین طرفین آشتی ایجاد می‌شود.
دف یک موسیقی ریتمی فاخر و معنوی در کردستان
مولودی خوان کردستانی اظهار کرد: سراسر ماه ربیع جشن، شادی و خوشی است که در میان مردم کرد دف نوازی که یک موسیقی آیینی و یک پک کامل از ملودی و ریتم‌های زیبا، فاخر و معنوی است مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حسینی افزود: در مناطق کردنشین در ماه ربیع ساز مورد استفاده در مجالس دف است و اگر در مراسمی تعداد دف‌نوازها زیاد باشد دو تپله هم در کنار دف نواخته شده، و از شمشال که شبیه به نی است و با یک نفس نواخته می‌شود و هر سه جزو عرف موسیقی کردی هستند و دارای جایگاه خاصی استفاده می‌شود.
وی عنوان کرد: در کردستان دف ریتم تولید می‌کند و مثل سازهای دیگر یک ساز معمولی نیست بلکه یک پوشش از معنویت و عرفان را به دوش می‌کشد.
مولودی خوان کردستانی عنوان کرد: دف نوازی جزو سنت‌های تقریری اسلام است یعنی در حضور حضرت دف نوازی انجام شده و خود حضرت نه در مورد انجام دادن یا ندادن و منع آن چیزی گفتند و نه آنرا انجام دادند.
حسینی اظهار کرد: در کردستان دف و دف نوازی ریتم‌های خاص و ویژه‌ای دارند که با استفاده از نغمه‌ها و آوا و مقام‌های مورد استفاده توسط مولودی‌خوان‌ها و با بهره گیری از اشعار بزرگان کرد که در وصف و ثنای زیباترین مخلوق خداوند خوانده شده مجالس به شور و حال می‌رسند.
کردستان زادگاه موسیقی عرفانی باب علاقه دینداران منطقه
وی گفت: کردستان اساسا یک سرزمین عرفان خیز است و موسیقی عرفانی از علایق و سلایق دینداران منطقه است و با رنگ و بوی معنوی در تاریخ این منطقه مردم همواره عاشقانه و نه زاهدانه و معامله‌گرانه خدا را عبادت کردند.
مولودی خوان کردستانی یادآور شد: مردم کردستان همیشه علاقه شدیدی به ابراز عارفانه و شریعت‌مدارانه ارادت به خدا داشتند و عبادت مردم نه طمع بهشت و نه خوف نار بوده و بر همین مبنا در معنویت و دینداری خود از "ترب" بهره گرفتند.
حسینی گفت: ترب یکی از ادات عرفان در دف است و دف دارای جایگاه رفیع در موسیقی آیینی، عرفانی و خانقایی کردستان دارد.
وی تصریح کرد: در خصوص مولودی خوانی و دف نوازی محور اصلی آیین مولود خوانی در ماه ربیع است و قاعده مولودی خوانی، خوانش اشعار شعرا و عرفای بزرگ کردستان است که به زبان‌های مختلف کردی، عربی، فارسی و گاها ترکی بیان شده است.
مولودی خوان کردستانی اظهار کرد: نعت خوانی اشعار ادیبان و عرفای کردستان در وصف پیامبر اکرم به حدی پرمحتوا است که شانه به شانه ادبیات جهان وزن و محتوا دارد و حتی برخی ابیات به حدی عشق در آن نهفته است که می‌توان گفت صنایع و بدایع آن بهتر از دیگر اشعار هم‌تراز خود در سطح بین‌المللی است.
وی افزود: تبلور عشق به پیامبر خدا در میان اهل سنت و کردها در چند مورد قابل مشاهده است، اول در ادبیات کلاسیک کردی، که هیچ شاعری از اهل کرد نداریم که بهترین و دسته گل شعری خود را در وصف ساحت گرانقدر نبی اکرم تقدیم نکرده باشد.
حسینی بیان کرد: با بررسی اشعار ادیبان کرد به ده‌ها هزار بیت شعر عاشقانه و نغز می‌رسیم که شاعران خوش قریحه آنرا به پیشگاه حضرت رسول تقدیم کردند و در مراسمات و مناسک دینی حالت عرفانی به مجالس می‌بخشد.
خواندن مولودی‌نامه منبع رزق و روزی و برکت است
وی افزود: در باور مردم خوانش این اشعار موجب رزق و روزی و برکت و سلامتی است.
حسینی بیان کرد: برگزاری این مراسم‌ها به منظور تکریم نبی اکرم، در ماه‌های مولود، معراج، و حتی در بازگشت حجاج و در مراسم حاجیانه، و حتی تولد فرزند، برپایی مراسم شادی قبولی فرزند در دانشگاه، استقبال از سرباز و مسافر مراسمی با اجرای دف نوازی در مدح پیامبر اکرم برپا می‌شود.
وی اذعان کرد: همچنین در خانقاه‌ها نعت پیامبر خوانده شده و از شوق نوا و صدای دف مردم به سماع عارفانه می‌آیند.
حسینی گفت: برپایی مراسم مولودی خوانی همراه با دف توسط افراد با بضاعت بیشتر و افراد کم بضاعت‌تر پخش شکلات و شیرینی در خیابان و مسجد و کوچه و خیابان که عرف نذری این ماه نقل با مغز بیدمشک است.
وی خاطرنشان کرد: در مراسم‌های مولودی‌خوانی مجمع و سینی‌های بزرگی را با تزیین خاص پر از نقل بیدمشک، خرما و شیرینی بسته به تمکن مالی صاحب مراسم می‌کنند و با تور قرمز آنرا می‌پوشانند که به آن "دیواخ" می‌گویند و مانند تور سر عروس تزئین شده است.
مولودی خوان کردستانی یادآور شد: سینی‌ها به همراه کوزه‌های آب بزرگ که با خاک رس و در روستاهای نوره، آرندان، صلوات آباد درست شده و در مقابل دف نوازها قرار می‌گیرد تا بعد از مناجات و اتمام مولودی به عنوان تبرک مورد استفاده حاضران قرار گیرد.
حسینی افزود: رسم مولودی خوانی این است که ابتدا قرآن قرات شده و بعد یک مناجات نامه خوانده شده، مولودی با اشعار عربی در وصف پیامبر و سپس به قصیده "بردة المدیح" و "مولای صلی و سلم" و سپس بخش‌های دیگر مولودنامه خوانده می‌شود.
ثنای پیامبر قابل بیان نیست
ماموستا محمد شیری از روحانیون اهل سنت کردستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار شبستان، اظهار کرد: خلقت ارض و فلک به دلیل عشق به پیامبر بوده و هیچ کسی نمی‌تواند با زبان ثنایی پیامبر را کامل بگویید.
وی افزود: دلسوزی پیامبر بدون کم و کاست در حق بندگان کامل بوده و محمد(ص) مهربان و دارای رحم و عطوفت به همه مؤمنان و حتی سایر انسان‌های غیر مسلمان بودند.
کارشناسی مسائل دینی کردستان بیان کرد: سعادت دنیا و قیامت، اسراف نکردن، انسانیت داشتن و عمل بر رفتار پیامبر عامل سعادت است و پیامبر راه و رسم دنیا و قیامت را نشان داده و خود مانند محافظ دور ما برای نجات از آتش جهنم قرار دارد.
وی اذعان کرد: پیامبر گرامی حتی خوبی در حد کم را هم ارزشمند دانسته و فرموده ارزش خوبی و محبت را باید کم ندانیم.
کارشناس دینی کردستان بیان کرد: تکمیل ایمان در تقسیم محبت است و با خیر و خیرات موجب افزایش رزق و روزی خود شویم.
ماموستا شیری با بیان اینکه دف نوازی و مولودی خوانی امروز در جشن‌های موسوم به میلاد رسول اکرم در همه جای این استان برپا می‌شود، افزود:در ماه ربیع الاول ستایش و نعت رسول اکرم از سوی تمامی ذاکران زمزمه می‌شود و آیین‌های باشکوهی همراه با دف نوازی در این استان شکل می‌گیرد.
وی این ماه را ماه تقسیم برکت و پخش نذورات دانست و تصریح کرد: باید وحدت در آن در قالب وجه‌های مختلف شکل گیرد.
ماموستا شیری عنوان کرد: مهربانی انسان را به بزرگی و درجه رفیع می‌رساند پس مردم با برپایی جشن و مراسم‌ها سایر مردم را به نشانه تحکیم وحدت در مراسم‌های خود دعوت کنند.
همه‌گیر شدن دف‌نوازی از تکایا تا محلات و خیابان‌ها
رییس حوزه هنری کردستان نیز در گفت‌وگوبا خبرنگار خبرگزاری شبستان یادآور شد: دف نوازی در گذشته فقط در خانقاه‌ها و تکایا اجرا می‌شد اما امروز یک آیین همه گیر است که در مساجد، مدارس، محلات، منازل و حتی روستاهای مختلف برپا می‌شود.
اسعد فرهادی با بیان اینکه علاقه جوانان و نوجوانان کردستانی به این موسیقی عرفانی به گونه ای است که روز به روز به تعداد دف نوازان استان افزوده می‌شود، گفت: این هنر به دلیل ریشه و اصالتی که دارد باعث شده امروز در استان کردستان جشنواره و همایش‌های مختلفی با عنوان هزار دف، شمس قریشی و نوای رحمت برگزار شود.
وی خاطر نشان کرد: در فروردین امسال بود که مراسم باشکوهی با عنوان هزار دف در روستای پالنگان برگزار شد که زمینه حضور گردشگران و مهمانان داخلی و خارجی را فراهم کرد.
وی تصریح کرد: در یادواره سید بهاالدین شمس قریشی نیز که اخیرا به مناسبت هفته وحدت برگزار شد، همین هنر دف نوازی در کنار مولودی خوانی و ذکر ذاکران صدها نفر از مردم محلات مختلف استان را در مسجد جامع سنندج دور هم جمع کرد و این بیانگر جایگاه و اهمیت دف نوازی نزد مردمان این دیار است.
ساخت انواع دف در سنندج
حیدر محمدی سازنده دف در سنندج نیز در گفت‌وگوبا شبستان اعلام کرد: دف از سازهایی است که با پوست حیوانات و بید خالص ساخته می‌شود که انواع مختلفی دارد و شامل «هشت گوش»، «بیضی شکل»، «دف تمام چوب»، «سلطان دف» و غیره است.
وی اعلام کرد: از سال ۷۴ به صورت حرفه‌ای مشغول ساخت دف شده و تاکنون برای تعدادی از دف‌هایش مهر اصالت ملی دریافت کرده است.
وی اعلام کرد: دف‌هایش علاوه بر مشتریان داخلی از خارج کشور هم مشتری دارد اما برای کار بیشتر و آموزش به جوانان نیاز به حمایت دارد.
اهمیت این موسیقی در کردستان به حدی است که المان دف نیز در برخی شهرهای استان نصب شده و امروز شهر سنندج را به پایتخت دف جهان تبدیل کرده است.
در کنار گسترش دف نوازان، افزایش تعداد ذاکران اهل بیت و مولودی خوانان کردستانی نویدبخش استمرار و انتقال این موسیقی عرفانی با نوای مذهبی است که آیندگان را از این مهم آگاه می‌کند.
نظر شما