خبرگزاری شبستان-استان فارس؛ آمنه سپهر| در روزهایی که بحران آب و نابودی منابع طبیعی کشور به موضوعی نگران‌کننده تبدیل شده، جشن‌های خودکفایی به عنوان نمادی از موفقیت در کشاورزی، با انتقادهای جدی مواجه شده‌اند. اکبر پورداج، کارشناس ارشد زمین‌شناسی، با صراحتی مثال‌زدنی از این جشن‌ها به عنوان آئینی نامیمون یاد می‌کند که نه تنها مشکلات آبخوانها و تالاب‌ها را نادیده می‌گیرد، بلکه به نوعی به غارت منابع آبی دامن می‌زند. او معتقد است که بهتر است به جای برگزاری جشن‌های خودکفایی، آئین‌هایی برای سوگواری منابع آبی برگزار کنیم. در این گفت‌وگو، پورداج به عمق فاجعه‌ای که در پی بی‌توجهی به مدیریت منابع آبی در حال وقوع است، می‌پردازد و خواستار بازنگری در رویکردهای فعلی و ترویج سبک زندگی منطبق بر زیست‌بوم ایران می‌شود.
به اذعان اکبر پورداج این باعث تاسف است که آئین هایی نامیمون برای خودکفایی محصولی گرفته می‌شود که جز غارت منابع آبی سودی برای سرزمین ندارد.
آنطور که این یک کارشناس ارشد زمین شناسی گفته بزرگترین متولی مصارف آب در کشور با افزایش ترسالی جشن خودکفایی گندم برگزار می کند در صورتیکه که باید مراسم سوگواری برای آبخوان ها گرفت.
وی ادامه می دهد نابودی آبخوان ها، تالاب ها، جنگل ها، مراتع، زیستمندان و گونه های گیاهی و جانوری، طرح های دومینویی انتقال آب، بی مهری ظالمانه نسبت به قنات ها و گسست های اجتماعی بی بدیل آنها و در یک کلام هنرمندی ما در تشدید چالش های آب و خاک جای سوگواری دارد.
این کارشناس ارشد حوزه آب و خاک استان فارس می گوید بهتر نیست بجای جشن خودکفایی،آئین سوگواری برگزار نمائید!؟ و یا حداقل جشن شکرگزاری برای بارش های بیشتر را اقامه کنید؟
فرونشست، بزرگترین تهدید آبخوانها
پورداج تاکید می کند: لحظه لحظه بر بدهکاری ما به آبهای زیر زمینی افزوده می شود و فرونشست بعنوان بزرگترین تهدید آبخوانها در جریان است.
او ادامه می دهد لازم است تا کمی به عقب برگردیم و دلایل مختلف خودکفایی های ناپایدار را بررسی نمائیم، در این میان خوب است کمی بصیرت کنیم و در مسیر توسعه به مقوله بنیادی پایداری نیز نظر کنیم.
این فعال زیست محیطی عنوان می کند: عامل افزایش برداشت محصول گندم چیست؟ تشدید بارش های الهی؟ تاثیر فن آوری های نوین؟ کشت های ترویجی کم آب بر (همراه با افزیش سطح زیر کشت)؟ و یا باز هم قصه ی پر غصه ی چاه های آب و اضافه برداشت از منابع راهبردی در حال احتضار؟!
پورداج متذکر می شود: تابلوی خودکفایی گندم شبیه تابلوی بورس گاهی سبز و گاهی قرمز و گاهی هم با افزایش تورم سبز و با ایجاد رکود تورمی بشدت قرمز شده است.
تابلوی خودکفایی گندم شبیه تابلوی بورس گاهی سبز و گاهی قرمز و گاهی هم با افزایش تورم سبز و با ایجاد رکود تورمی بشدت قرمز شده است.
او خطاب به متولیان با طرح این پرسش که چرا همچون گذشته به صادرات گندم فکر نمی کنید؟! اظهار می کند: کافی است فرمول هایی ویژه بکار گیریم و جشن صادرات گندم را نیز با جشن خودکفایی ممزوج نمائیم!
به زعم وی؛ تکرار این جشن ها به شرطی غرور آفرین است که به مدد کاربست مجموعه ای از انواع ابزارهای حکمرانی خوب در حوزه آب و خاک مانند ترویج تنفس بخشی آبخوانها با افزایش دوره های نکاشت، کم تر شدن تولیدات آب بر، متعهد بودن به اجرا و عمل به برنامه های الگوی کشت و اسناد سازگاری با کم آبی و تعادل بخشی، کاهش هدر رفت نان در سفره و مزرعه و اصلاح سبک زندگی، واردات آب مجازی و ترویج کشت های فراسرزمینی که در نهایت منجر به کاهش مصارف آب و احیای منابع زیر زمینی شود.
پورداج ادامه می دهد: هر چند میزان تولید گندم و حتی محصولات دیگر ریشه در عوامل متعدد و پیچیده اجتماعی، اقتصادی، طبیعی و فناورانه دارد اما عامل ترسالی و فراوانی بارش بیشترین تاثیر را بر افزایش تولید خواهد داشت،
فروپاشی منابع آبی سرزمین با کوبیدن به طبل صادرات آب مجازی
این کنگشر زیست محیطی تاکید می کند: بهتر است در شرایط کنونی آئین شکرگزاری در همه وزارت خانه ها ترویج شود اما هشدار می دهم که افزایش مصارف آبی و ترویج روش های غلط و کوبیدن بر طبل صادرات آب مجازی و بویژه فهم نادرست از عبارت خودکفایی در اسناد بالادستی به فروپاشی منابع آبی سرزمینی منتهی خواهد شد!
به اذعان پورداج بهتر است حکمرانی آب و غذا فهم دقیق تری نسبت به مقوله خودکفایی داشته باشد، ترویج و توسعه خودکفایی نابخردانه (بی قید و شرط) مصداق بارز فساد فی الارض است که متاسفانه به رویه ای مرسوم مبدل شده است.
این کارشناس ارشد حوزه آب و خاک استان فارس بیان می کند: باید از نفوذ ادراک و روش های غلط و غیر الهی در موضوعاتی که امنیت کشور را تضمین می نماید، پرهیز نمود.
اصلاح واژه خودکفایی در اسناد بالادستی مطالبه شود!
پورداج می افزاید: بدلیل از دست رفتن دارایی دشت ها، بسیاری از کارشناسان که البته نیت خیرخواهانه در سر دارند، حذف و یا اصلاح واژه خودکفایی در اسناد بالادستی را مطالبه می کنند، غافل از اینکه این واژه بی تقصیر است و بینش و عمل کلان نگر و جامع بین ما مخدوش است!
او ادامه می دهد: خودکفایی در همه مقوله های حکمرانی به هیچ وجه به معنی این نبوده که آقایان به هر طریقی ولو اشتباه و نابودگر خودکفا شوند! اگر به این مفهوم نگرش و عمل عالمانه داشته باشیم می توانیم خودکفا باشیم و از مرزهای ناپایداری نیز خارج نشویم.
افزایش مصارف آبی و ترویج روش های غلط و کوبیدن بر طبل صادرات آب مجازی و بویژه فهم نادرست از عبارت خودکفایی در اسناد بالادستی به فروپاشی منابع آبی سرزمینی منتهی خواهد شد!
این کارشناس ارشد زمین شناسی تصریح می کند: با وجود بضاعت آبی محدود ایران، هدر رفت آب و محصولات کشاورزی در ایران بسیار بالاست و هر ساله برآوردی غیر دقیق معادل با ۳۵ درصد بین مدیران دست به دست می شود و تغییری در مقدار آن دیده نمی شود و برنامه ای دقیق و موثر برای کاهش آن اندیشیده نشده است.
نبود قانون فراگیر برای پرهیز از زیاده روی در سطوح مختلف تولید!
پورداج می گوید: حتی یک قانون فراگیر و موثر درباره پرهیز از اسراف و زیاده روی در سطوح مختلف تولید و مصرف مصوب و بکار گرفته نشده است!!
به اذعان او، ژاپن با مطالعه، برنامه ریزی و عمل عالمانه از موضوع زلزله بعنوان رخدادی طبیعی و مخرب به سلامت گذر نموده ولی ما نتوانستیم در اقلیم خشک و نیمه خشک ایران ضمن حفظ فناوری های بومی، روش های بومی برای کاهش شدید مصارف آب در حوزه کشاورزی و شهری را ترویج نمائیم! و شوربختانه قنات ها بعنوان روشی حکیمانه و موثر را زیر پای تصمیمات غلط نظام مدیریت با بی خردی له نموده ایم.
ترویج سبک زندگی منطبق بر زیست بوم ایران ضرورتی انکار ناپذیر
ترویج سبک زندگی منطبق بر زیست بوم ایران ضرورتی انکارناپذیر است که می تواند ردپای آب ایرانیان را بشدت کاهش دهد ولی افسوس که غافلان همواره شکست می خورند!
این کارشناس ارشد زمین شناسی بیان می کند: با مطالعه اقلیم و بضاعت جغرافیای سرزمینی، ترویج سبک زندگی منطبق بر زیست بوم ایران ضرورتی انکارناپذیر است که می تواند ردپای آب ایرانیان را بشدت کاهش دهد ولی افسوس که غافلان همواره شکست می خورند!
پورداج یادآور می شود: بر اساس آموزه های الهی مغروض شدن بیشتر به منابعی که مربوط به همه ی نسلها بوده و چونان امانتی بی بدیل در دستان ما نهاده شده است نمی تواند مصداق بارز فساد فی الارض باشد؟ ما در ظاهر از آموزه های ارزشمند اسلام بهره مندیم ولی در عمل از ثمرات مهم و موثر آن بی بهره ایم و در این سالها هیچ گاه به موضوع محیط زیست و ارتباط آن با هستی به شکلی فراگیر که بازخوردهای آن در اقتصاد و اجتماع و رفتارهای ما بروز و ظهور نماید، نپرداختیم.
او اضافه می کند: لازم است تا دکترین حکمرانی آب، خاک و محیط زیست ایران تغییر و بر موضوع احیاء و باز ترمیم تخریب های بوجود آمده و بهره گیری از بینش های الهی متمرکز و طراحی و عمل به مقوله توسعه و خودکفایی ذیل مفاهیم پایداری و احیای منابع آب و محیط زیست از دست رفته تنظیم گردد.
این کنشگر زیست محیطی ابراز امیدواری می کند که روزی فرا رسد تا متولیان برای کاهش مصارف آب و احیای موفق آبخوان ها و تالاب ها و عمل به مفاد اسناد ملی و دستیابی به فناوری های بومی کاهنده مصرف آب کشاورزی و توقف بی قید و شرط انواع طرح های سخت افزاری و هزینه بر جشن شکرگزاری برپا کنند.
نظر شما