اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضاییه در گفتگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری شبستان در مورد شرایط عفو رهبر انقلاب برای زندانیان، اظهار کرد: ما دو نوع عفو داریم؛ عفو معیاری و عفو موردی. در سال ۹۷ به مناسبت چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی یک عفو معیاری توسط مقام معظم رهبری به پیشنهاد ریاست محترم وقت قوه قضاییه اتفاق افتاد که قریب به ۱۰۰ هزار نفر مشمول عفو شدند. برخی از این افراد حکم آزادی را دریافت کردند و برخی نیز مجازات‌شان مشمول تخفیف شد. از این میان بیش از ۶۰ هزار نفر آزاد شدند و بیش از ۳۰ هزار نفر نیز مشمول تخفیف شدند. این عفو فراگیر یکی از بزرگترین عفوهای بعد از انقلاب در کشور بود که به مناسبت چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی با موافقت مقام معظم رهبری صورت گرفت. به این گونه ها عفوها عفو معیاری گفته می شود.
زندانیانی که شرایط معیارهای ابلاغی عفو را دارند در لیست عفو قرار می گیرند
وی افزود: شرایط عفوهای معیاری در همان عفو پیش بینی می شود که چه کسانی می توانند مشمول باشند به این معنا که چقدر از دوران زندان خود را سپری کرده باشند، آیا ابراز ندامت کرده اند، سابقه دار بوده اند یا خیر، اگر سابقه دار بودند به چه نحوی بوده و نوع جرایم آنها چیست چرا که برخی از جرایم استثنا است و حتی عفو معیاری هم شامل آن نمی شود. ملاک و معیار عفوهای معیاری در همان مورد پیش بینی شده و پیشنهاد می شود تا در صورت تصویب اجرایی شود. در عفوهای معیاری چون معیار به تمامی زندان ها ابلاغ می شود، در آنجا دادیاران ناظر زندان با همکاری دادسراها و مدیران زندان، پرونده های زندانیان را بررسی می کنند و زندانیانی را که شرایط‌شان با معیارهای ابلاغی همخوانی دارد در لیست عفو قرار گرفته و به نوعی مشمول عفو یا تخفیف از مجازات می شوند.
شرایط عفو رهبری شامل تمام افراد مشمول محکومیت و مجازات می شود
جهانگیر درباره عفوهای موردی اظهار کرد: برابر قانون همه کسانی که مشمول محکومیت و مجازات می شوند، این امکان برایشان مهیا است تا تحت شرایطی از عفو رهبری بهره مند شوند. این پیشنهاد دهنده می تواند هم مدیر زندان باشد، هم مقام قضایی باشد و یا حتی از سوی خانواده خود زندانی باشد یعنی خانواده زندانی می تواند درخواست عفو کند تا اگر حائز شرایط پیش بینی شده باشد، مشمول عفو شود. پس از درخواست یکی از این افراد عنوان شده پرونده آنها در دادگستری استان در کمیسیون عفو استانی که به ریاست رییس کل دادگستری و دادستان به اضافه مدیر زندان برگزار می شود در آنجا مطرح می شود و در صورت تصویب و تایید کمیسیون استانی که شرایط عفو در مورد این فرد وجود دارد؛ یعنی احراز شود که شرایط لازم را دارد با نظر موافق پرونده وی به کمیسیون عفو مرکزی ارسال می شود.
نظر کمسیون عفو مرکزی در موضوع عفو زندانیان
وی در ادامه گفت: در کمیسیون عفو مرکزی هیئتی که به ترتیب ریاست آن با معاونت قضایی رییس قوه است و معاون دادستان کل کشور، رییس سازمان زندان ها و دبیر کمیسیون به عنوان اعضا و یک عضو حقیقی از طرف شخص ریاست قوه حضور دارد، پرونده هایی را که توسط کمیسیون های استانی بررسی شده با نظر اکثریت تأیید یا رد می کنند و مراتب را به اطلاع دفتر ریاست قوه می رسانند و پس از اعلام نظر توسط رئیس عدلیه در لیستی که قرار است برای دفتر مقام معظم رهبری ارسال شود، آماده می شود.
سخنگوی دستگاه قضا اظهار کرد: در پرونده هایی که در استان ها مورد رسیدگی قرار می گیرد اگر با عفو کسی مخالفت شود، دیگر پرونده به مرکز ارسال نخواهد شد و تنها در صورت موافقت به مرکز ارسال می شود البته در این خصوص استثناهایی نیز وجود دارد. در پرونده های جرایم سنگین از جمله پرونده های مواد مخدر که در آن مجازات اعدام نیز مطرح است حتی اگر استان با عفو محکوم مخالفت کرده باشد باید با نظر مخالف پرونده را به کمیسیون مرکزی ارسال کنند. تصمیم گیرنده نهایی در مورد پرونده، کمیسیون مرکزی است و این کمیسیون می تواند در نهایت یا مخالفت به استان را تایید و یا نظر خود را اعلام کند و برای سایر موارد پرونده را آماده و ارسال کند. این روالی است که در حال حاضر درباره پرونده های عفو انجام می شود و سازوکار آن به گونه ای است که تقریبا در هر مناسبتی که قانون نیز مناسبت های عفو را احصا کرده، تعدادی از پرونده ها از قبل آماده و معمولاً یک ماه زودتر از مناسبت به دفتر مقام معظم رهبری ارسال می شود و در صورت تایید معظم‌له ابلاغ عفو صورت می گیرد.
شرایط پرونده‌های بهره‌مند از عفو
جهانگیر در مورد شرایط پرونده هایی که مورد عفو قرار می گیرد هم تصریح کرد: پرونده هایی که مورد عفو قرار می گیرند اولا شاکی خصوصی ندارند چون پرونده ای که شاکی خصوصی داشته باشد، مشمول عفو نمی شود؛ بنابراین پرونده های مالی دارای شاکی خصوصی نیز مشمول عفو نمی شوند. تمام پرونده هایی که در حوزه عفو مطرح می شوند، پرونده هایی هستند که جرایم عمومی دارند همچون مواد مخدر، سرقت، کلاهبرداری و... این پرونده ها یا شاکی خصوصی ندارند و یا شاکی خصوصی رضایت داده؛ اما بحث عفو آنها از جنبه عمومی صورت می گیرد.
وی ادامه داد: همچنین مجازات هایی نظیر جرایم نقدی یا تعزیرات نیز مشمول عفو می شوند، مثلا فردی کالایی را به کشور آورده که به عنوان کالای قاچاق محسوب می شود و باید به خاطر آن جریمه بپردازد، وی بخشی از جریمه خود را پرداخت کرده اما به خاطر عدم پرداخت بخش دیگر راهی زندان می شود. با توجه به اینکه جنبه عمومی جرم مطرح است، آن بخش مالی می تواند تماما یا حداقل بخشی از آن مشمول عفو شود.
حفظ قرآن و نهج البلاغه یکی از شرایط عفو زندانیان
وی در ادامه بیان کرد: این عفو حق افراد تلقی نمی شود و می توان آن را کمک انسان دوستانه و پیش بینی نظام برای افرادی که آمادگی بازگشت شرافتمندانه به جامعه را دارند، دانست. این افراد معمولا کسانی هستند که بخشی از خطاهای خود را با اقدامات خوب خود جبران کرده اند؛ مثلا یک زندانی مواد مخدر که محکوم به یک حبس طولانی شده وقتی در زندان مبادرت به حفظ چند جزء قرآن کریم می کند یا حافظ قرآن یا نهج البلاغ می شود، در کلاس های تربیتی شرکت می کند و از این طریق نشان می دهد که می خواهد گذشته خود را جبران کند اگرچه ممکن است به ۲۰ سال حبس محکوم شده باشد اما عفو به عنوان لطف نظام در مورد وی مطرح می شود و حالا که وی در حال تطبیق خود با جامعه و جبران اشتباهات گذشته خود است هم برای جلوگیری از آسیب بیشتر او و خانواده اش و هم براری اینکه نشان داده شود که نظام در جاهایی که احساس کند افراد بازاجتماعی شده و شرایط لازم را برای بازگشت شرافتمندانه به جامعه دارند در اینجا به آنها لطف کرده و با درایت مقام معظم رهبری و ابلاغ معظم له می توانند از این لطف استفاده کنند به شرط اینکه وقتی آزاد شدند ادامه جبران را در جامعه نیز دنبال کنند. اگر فردی مشمول این الطاف شده و پس از عفو مجددا مرتکب جرایم سابق شود پس از دستگیری مجدد دیگر از ارفاقات لازم برخوردار نخواهد بود و چه بسا با مجازات های سنگین تری هم روبرو شود.
نظر شما