خبرگزاری شبستان، گروه بین الملل: جبالیا یکی از شهرهای قدیمی فلسطین به شمار می آید که قدمت آن به قرن چهارم میلادی باز می گردد، زمانی که رومی‌ها بر بخشی از سرزمین خود روستای «ازالیا» را برپا کردند که با خروجشان از این منطقه ناپدید شد و نام آن به «جبالیا» تغییر یافت.
خیابان‌های جبالیا هنوز برخی از سنگ‌های باقی مانده از منازل قدیمی را دارد که قدمت شان به دوره عثمانی بازمی گردد و نیاز بیشتر به بازسازی و مرمت دارند تا درصورت عوامل محیطی و انسانی که برآنها تاثیر می‌گذارد، استوار باقی بمانند.
جبالیا در طول تاریخ و تمدن‌هایی که از آن عبور کرد، در برابر همه عوامل و به عنوان پایتخت شمال غزه و نقطه آغاز انقلاب‌های علیه اشغالگران متجاوزگر باقی ماند.
از جبالیا جرقه انتفاضه سنگ در هشتم دسامبر سال ۱۹۸۷ میلادی زده شد که پس از آن به همه سرزمین فلسطین اشغالی امتداد یافت تا بر اردوگاه جبالیا نام «اردوگاه انقلاب» گذاشته شد.
دکتر محمد خلة، معاون وزارت گردشگری و آثارباستانی فلسطین دراین باره می‌گوید: جبالیا یکی از مهم‌ترین شهرهای نوار غزه است که در دو کیلومتری شمال شرقی شهر غزه قرار دارد.
خلة افزود: جبالیا از شرق با سرزمین فلسطین اشغالی سال ۱۹۴۸ میلادی و از غرب با دریای مدیترانه و از شمال با شهرهای بیت لاهیا و بیت حانون و از جنوب با استان غزه همسایه است. مساحت جبالیا ۱۸ کیلومتر مربع است و ۲۲۰ هزار نفر جمعیت دارد که نزدیک به نیمی از آنها از پناهندگان فلسطینی است که از شهرها وروستاهای سرزمین های اشغالی سال ۱۹۴۸ مهاجرت کردند و اردوگاهی برای آنها به نام اردوگاه جبالیا برآنها برپا شده است.
خلة می گوید: جبالیا از هشت محله مسکونی؛ اردوگاه جبالیا، النزلة، تل الزعتر، محله الکرامة، محله عبادالرحمن، محله الزهراء، پروژه العلمی تشکیل شده است. طول نوار ساحلی آن در دریاری مدیترانه به ۱.۵ کیلومتر می‌رسد.
معاون وزارت گردشگری و آثارباستانی فلسطین درباره نامگذاری آن، می گوید: نامگذاری جبالیا بر این منطقه به دلیل حضور جمعیت کوهستانی است. شهرهایی که به این نام شباهت دارند، جبلة در یمن، جبلة در سوریه است. این نام ممکن است از ازالیا به زبان رومی یا جبالایه به زبان سریانی به معنای زیبایی یا از جیلا به معنای سفال و گل گرفته شده است. برخی نیز معتقدند که نسبت این منطقه به جبالیا به کسانی برمی گردد که در اواخر دوره بیزانس در این منطقه حضور داشتند.
برخی دیگر معتقدند که نام جبالیا با فتح اول و دوم و سکون لام یاء و الف از بلندی وارتفاع که کوه است گرفته شده است و مردم جبالیا به معنای حرکت به سمت کوه است و اجبل یعنی اگر به کوهی از ریگ برخورد کنند
خلة درباره اردوگاه جبالیا می گوید:این نام با توجه به برپایی اردوگاه‌هایی در زمین جبالیا گذاشته شد که پناهندگان فلسطینی طرد شده و آواره پس از سال ۱۹۴۸ برپا شده بود و یکی از بزرگ‌ترین اردوگاه های نوار غزه است.
او می گوید: در این منطقه کنعانیان، ایرانیان و یونانیان سکونت داشتند. زمانوس، مورخ رومی در نوشته های خود آورده است که رومیان در اواخر قرن چهارم میلادی در بخشی از زمین‌های خود در روستای آزالیا ساکن بوده اند که تا دوره بیزانس باقی مانده است و دین اسلام در غزه از آغاز سال پانزدهم هجری قمری در سال ۶۳۶ تا امروز در این منطقه وجود دارد.
جبالیا به سرسبزی، خاک حاصلخیز، آب شیرین، هوای پاک و کشت درختان مرکبات، زیتون، انگور و همچنین بادام معروف است، به طوری که شاهزاده مملوکی «سنجر جاولی» بخشی از زمین های خود را به مسجد الشمعة که آن را در محله الزیتون غزه بنا کرد، اختصاص داد.
مهم‌ترین آثار باستانی و قدیمی در جبالیا قبرستان رومی است که در سال ۱۹۹۸ میلادی کشف شد و قدمت آن به قرن دوم میلادی بازمی‌گردد؛ کلیسای بیزانسی جبالیا که به طور اتفاقی در سال ۱۹۹۷ میلادی در هنگام آواربرداری ناشی از سنگفرش خیابان صلاح الدین در نزدیکی منطقه مدیریت شهری کشف شد، قدمت آن به قرن پنجم میلادی (۴۹۶-۴۹۷ میلادی) می رسد.
در جبالیا مسجد العمری وجود دارد که قدمت آن به قرون وسطی باز می گردد. تمام قسمت های مسجد در حال حاضر نوسازی شده است چرا که هیچ قسمت قدیمی از آن به جز رواق و مناره باقی نمانده است و ساختمان شامل سه رواق است که توسط چهار ستون سنگی مستحکم می شود.
در کنار مسجد العمری در جبالیا، مقام شیخ المشیش قرار دارد که از مراکش به غزه آمده و در زمان ممالیک در آنجا اقامت داشته است.
وزارت گردشگری و آثار حفظ میراث فلسطین تحقیقات باستان شناسی در منطقه قدیمی اصلان در جنوب غربی شهر جبالیا انجام داد که در آنجا موزاییک‌هایی کشف شد و مطالعات تاریخی و باستان شناسی انجام شد که مشخص شد این منطقه باستانی مربوط به دوران بیزانس به ویژه قرن پنجم پس از میلاد است.
جبالیا، یک نهاد محلی مستقل دارد که در سال ۱۹۵۲ تاسیس شد و از نظر جمعیت و خدماتی که به آنها ارائه می کند، سومین شهرداری بزرگ نوار غزه است. جبالیا همچنین به استحکام روابط اجتماعی در بین ساکنانش مشهور است.
در سال ۱۹۹۵ میلادی «یاسر عرفات» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین از آن بازدید کرد و از تبدیل آن از روستا به شهر خبر داد و در سال ۱۹۹۶ میلادی نیز مرحوم صائب عریقات تصمیمی مبنی بر تبدیل شورای روستا به شهرداری صادر کرد.
جبالیا، یکی از فقیرترین مناطق و آسیب پذیرترین مناطق در برابر حملات و بمباران‌های اسرائیل به شمار می رود و در منطقه نفوذ آن اردوگاه آوارگان فلسطینی جبالیا قرار دارد.
جبالیا بیش از یک قرن پیش در معرض یک فاجعه طبیعی قرار گرفت، سال ۱۹۱۴ میلادی از شرق و شمال به آن هجوم آوردند و هرچیزی که در آن سبز بود، خراب کردند. در سال ۱۹۱۵ میلادی، بیماری وبا گسترش یافت و بسیاری از ساکنان آن قربانی شدند. همچنین در طول سال‌های اشغال، مورد کشتار و حملات بی امان اسرائیل قرار گرفت و علاوه بر بر بمباران مسجد قدیمی «العمری» توسط اشغالگران، هزاران شهید تقدیم این شهر کرد.
ساکنان جبالیا از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ با حمله اسرائیل به نوار غزه در شرایط نامطلوبی قرار دادند و این روزها با محاصره و حملات شدید رژیم صهیونیستی و گرسنگی شدید ساکنان آن زندگی شان به مخاطره جدی افتاده است.
نظر شما