به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از ایلام، مساجد از دیرباز نقشی فراتر از یک مکان عبادی داشته‌اند و به عنوان پایگاه‌های فرهنگی، اجتماعی و تربیتی در جوامع اسلامی شناخته شده‌اند.
در استان ایلام، با توجه به بافت مذهبی و فرهنگی، فعالیت‌های مرتبط با کتاب و کتابخوانی در کانون‌ها و مساجد به‌عنوان راهی برای جذب نوجوانان و جوانان مطرح شده است. اما این طرح‌ها چقدر موفق بوده‌اند؟ و چگونه می‌توانند در پویایی مساجد مؤثر باشند؟ در این گزارش با استفاده از دیدگاه‌های مختلف به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
اهمیت کتابخوانی در مساجد ایلام
کتاب و مسجد، هر دو به‌عنوان نمادهای دانش و معرفت در فرهنگ اسلامی مطرح هستند. در سال‌های اخیر، کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد ایلام تلاش کرده‌اند تا از ظرفیت کتاب و کتابخوانی برای تقویت ارتباط نسل جوان با مسجد استفاده کنند. اما این ایده چقدر عملی شده و چه نتایجی داشته است؟
برای پاسخ به این پرسش، ابتدا به سراغ چند نفر از نوجوانان و جوانانی رفتیم که در این طرح‌ها شرکت کرده‌اند.
حامد جعفری ۱۶ ساله که یکی از اعضای فعال کانون فرهنگی مسجدی در ایلام است، درباره تجربه‌اش می‌گوید: من از طریق یک مسابقه کتابخوانی با مسجد محله آشنا شدم. اوایل فقط به خاطر جایزه شرکت کردم، اما بعد از مدتی دیدم جلسات کتابخوانی جذاب است و حتی توانستم دوستان جدید پیدا کنم، الان علاوه بر مطالعه کتاب‌ها، در برنامه‌های فرهنگی دیگر مسجد هم شرکت می‌کنم.
زهرا اسکندری دانشجوی رشته ادبیات فارسی، دیدگاهی متفاوت دارد. او معتقد است که امکانات کانون‌ها کافی نیست:
برنامه‌های کتابخوانی در مساجد خوب است، اما کتابخانه‌های مسجدی خیلی محدودند و کتاب‌هایشان بیشتر مذهبی یا تاریخی است. اگر کتاب‌های متنوع‌تر و به‌روزتر داشتند، من مطمئنم جوانان بیشتری جذب می‌شدند.
نگاه کارشناسی به طرح‌های کتابخوانی در مساجد
برای بررسی این طرح‌ها از دید تخصصی، گفت‌وگویی با آقای محمدی، کارشناس کتابخانه‌های عمومی ایلام داشتیم.
او چنین توضیح داد: ما با چالش‌های متعددی در زمینه طرح‌های کتابخوانی در مساجد مواجهیم. از یک طرف، بودجه محدود است و کتابخانه‌های مسجدی نمی‌توانند منابع به‌روزی تهیه کنند. از طرف دیگر، باید میان فعالیت‌های عبادی و فرهنگی تعادل برقرار شود. با این حال، تجربه نشان داده است که وقتی نوجوانان و جوانان از طریق کتابخوانی وارد مسجد می‌شوند، به‌مرور در دیگر برنامه‌ها هم شرکت می‌کنند.
آقای بابایی، نویسنده بومی و فعال فرهنگی، نیز درباره نقش کتاب در جذب جوانان به مسجد دیدگاهی الهام‌بخش دارد: نوجوان امروز دنبال حرف نو و محتوای متفاوت است. اگر مساجد بتوانند جلسات معرفی کتاب برگزار کنند یا حتی از نویسندگان محلی دعوت کنند تا آثارشان را معرفی کنند، این خودش انگیزه‌ای برای حضور بیشتر جوانان در مساجد می‌شود.
چالش‌ها و راهکارها
چالش‌های اصلی این طرح‌ها شامل محدودیت منابع مالی، کمبود کتاب‌های جذاب برای نسل جوان و نبود برنامه‌ریزی منسجم است. در همین راستا، آقای رضایی، کارشناس فرهنگی و از مدیران یکی از کانون‌های فعال در ایلام، چنین توضیح می‌دهد: باید به این واقعیت توجه کنیم که کتابخوانی تنها یکی از راه‌های جذب جوانان است، اما می‌تواند بهانه‌ای برای ایجاد ارتباط اولیه باشد. ما نیاز به برنامه‌هایی داریم که از طریق کتاب، ارزش‌های دینی و اجتماعی را با زبان امروزی منتقل کنند.
برای بررسی امکانات موجود در مساجد، با خانم کریمی، کتابدار یکی از مساجد ایلام، صحبت کردیم. او تأکید می‌کند: مسجد ما هرچند کوچک است، اما توانسته با برگزاری جلسات هفتگی کتابخوانی، افراد زیادی را جذب کند. کتاب‌های داستانی با مفاهیم اخلاقی و دینی بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند. اگر حمایت‌های بیشتری بشود، می‌توانیم این جلسات را گسترش دهیم.
علی، دانشجوی رشته علوم اجتماعی و علاقه مند به کتاب، با نگاه تحلیلی‌تری به موضوع می‌پردازد: نقش مسجد فقط محدود به عبادت نیست. اگر کانون‌های فرهنگی بتوانند کتاب را به‌عنوان ابزاری برای گفت‌وگو و تعامل معرفی کنند، مسجد دوباره به محوریت اجتماعی خود بازمی‌گردد. ما باید از تجربه‌های موفق دیگر کشورها و شهرها در این زمینه استفاده کنیم.
طرح‌های کتابخوانی در مساجد ایلام، هرچند با چالش‌هایی روبه‌رو هستند، اما ظرفیت زیادی برای تقویت ارتباط جوانان با مسجد دارند. برای افزایش اثرگذاری این طرح‌ها، می‌توان اقدامات زیر را پیشنهاد کرد:
تأمین منابع متنوع‌تر: کتابخانه‌های مسجدی باید به کتاب‌های علمی، داستانی و آموزشی جدید تجهیز شوند.
برگزاری مسابقات جذاب: مسابقات کتابخوانی با موضوعات روز و جوایز مناسب می‌تواند انگیزه‌ای قوی ایجاد کند.
تعامل با نویسندگان محلی: حضور نویسندگان بومی در برنامه‌های فرهنگی مسجد به ارتقای جذابیت این طرح‌ها کمک می‌کند.
تبلیغات و اطلاع‌رسانی: استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای اطلاع‌رسانی درباره برنامه‌های کتابخوانی مساجد، امکان جذب افراد بیشتری را فراهم می‌کند.
همکاری با مدارس و دانشگاه‌ها: ارتباط مستقیم با مراکز آموزشی می‌تواند مساجد را به محلی پویا برای فعالیت‌های فرهنگی تبدیل کند.
کتابخوانی، علاوه بر اینکه یک فعالیت فرهنگی و تربیتی است، می‌تواند ابزاری قدرتمند برای بازگرداندن مساجد به جایگاه اصلی خود در جامعه باشد. در استان ایلام، این طرح‌ها گامی مثبت در این مسیر بوده‌اند، اما برای دستیابی به نتایج پایدار، باید با برنامه‌ریزی دقیق‌تر و حمایت‌های بیشتری همراه شوند.
نظر شما