«محمدعلی حسن‌نیا»، کارشناس مسائل خاورمیانه و سوریه در گفتگوی با بخش بین‌الملل خبرگزاری شبستان، درباره سفیر اخیر «سید عباس عراقچی»، وزیر امور خارجه ایران به سوریه و ترکیه، هدف از این سفر را ارسال پیام به کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی مبنی بر حمایت کامل تهران از دمشق در برابر نیروهای تکفیری و مخالفان دولت «بشار اسد»، رئیس جمهوری سوریه دانست.
حسن‌نیا در پاسخ به این پرسش که با توجه به سفر کنونی آقای عراقچی به سوریه میدان‌داری دیپلماتیک ایران و نقش ایران در مقابله با تروریسم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ گفت: ایران با سفر آقای عراقچی و این اقدام دیپلماتیک به دنبال رساندن چند پیام بود. اولین پیام این است که سوریه تنها نیست و تهران به طور کامل از دمشق حمایت می‌کند؛ دومین پیام دلگرمی به دولت آقای بشار اسد است که با قدرت تمام در مقابل نیروهای تکفیری و همچنین نیروهای مخالف مسلح بایستد؛ پیام سوم این سفر هم خطاب به کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی است مبنی بر اینکه ایران حامی دولت سوریه در مقابل نیروهای مسلح و مخالفان بشار اسد است و قطعا در تحولات کنونی از سوریه حمایت می‌کند.
کارشناس مسائل خاورمیانه در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه علت تغییر رویکرد کشورهای عربی و اتحادیه عرب در خصوص سوریه و ایجاد ثبات در آن نسبت به سال ۲۰۱۱ که خواستار خواهان حذف این کشور بودند، چیست؟ گفت:
سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ اوج جنگ‌های داخلی در سوریه بود و در آن زمان موضع نیروهای مخالف مسلح هنوز برای برخی از کشورها از جمله امارات نامشخص بود که بخشی از این نیروها اسلام‌گرایان تندرو و برخی اخوان المسلمین هستند. امارات اولین کشوری بود که بعد از چندین سال سفارت خود را در سوریه باز کرد که این نشان از تغییر رویه برخی از کشورها دارد چرا که آنها دریافته‌اند، جایگزین یا آلترناتیو اسد گروه های مسلح اسلامگرای تندرو یا وهابی‌ها و سلفی‌ها و یا اخوان المسلمین خواهند بود و تحولات اخیر این خطر را تشدید کرده است، بنابراین در این شرایط کشورهایی مانند امارات، مصر، کویت و برخی از دیگر کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که باید جلوی چنین اتفاقی را بگیرند تا بشار اسد همچنان در مسند قدرت باقی بماند.
وی افزود: اکنون برخی کشورها نگران این امر هستند که بعد از اسد چه اتفاقی در سوریه می‌افتد و چه گروه هایی بر سر کار خواهند آمد. اگر این اتفاق بیفتد گروه‌هایی بر سر کار خواهند آمد که هم پیمان ترکیه و قطر هستند و همانطور که می‌دانیم در معالادت منطقه‌ای کشورهای ترکیه و قطر مقابل کشورهای امارات، مصر و عربستان قرار دارند. در واقع یک رقابت نوشته یا نانوشته‌ای بین اینها وجود دارد. در حال حاضر در کشورهایی نظیر لیبی و تونس نیز شاهد اتفاقات مشابهی هستیم و جریان‌های اسلام گرای افراطی، سلفی، اخوانی یا وهابی که با قطر و ترکیه رابطه خوبی دارند در آن کشورها قدرت پیدا کرده‌اند، اما در حال حاضر کشورهایی نظیر امارات و مصر به هیچ وجه تمایل ندارند که بشار اسد در سوریه سقوط کند و چنین گروه‌های افراطی بر سر کار بیایند.
حسن نیا در پاسخ به ابن پرسش که آیا سفر آقای عراقچی به ترکیه پس از سوریه نیز در راستای همین هدف صورت گرفته است و چه پیامی می‌تواند داشته باشد؟ گفت: هدف از این سفر رساندن پیام از دولت‌های ایران و سوریه به ترکیه و بحث میانجگری بین سوریه و ترکیه توسط ایران است. تهران از ترکیه می‌خواهند که به نیروهای مسلح در شمال دستور دهد تا در سوریه پیشروی نکنند. این سفر همچنین می‌تواند پیام محکمی از طرف جمهوری اسلامی باشد که اگر نیروهای مسلح بیش از این در سوریه پیشروی کنند، قطعا ایران در سوریه عملیات مستشاری خود در سوریه را تشدید خواهد کرد و نیروهای مقاومت از عراق و مکان‌های دیگر وارد سوریه می شوند و به مقابله با شورشیان شمال خواهند پرداخت.
کارشناس مسائل خاورمیانه و سوریه در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه گفته می شود هدف از تحولات اخیر در سوریه این است که بشار اسد به اعلام نهایی درباره جدایی از ایران برسد. نظر شما در این خصوص چیست؟ گفت: تحلیل من این است که ترکیه در دو سال گذشته خواهان مذاکره مستقیم با بشار اسد بوده است، اما در این دو سال این امر تحقق نیافت چرا که خط قرمزی برای آقای اسد در این خصوص وجود داشت؛ به همین دلیل ترکیه از این وضعیت استفاده کرد و گروه های مخالف را در ادلب مسلح کرد، به آنها پول و امکانات داد و به معادلات امنیتی منطقه چشم دوخت. وقتی به دلیل جنگ در لبنان و فلسطین شاهد کاهش حضور حزب الله لبنان و جمهوری اسلامی در سوریه در معادلات امنیتی منطقه بودیم، بلافاصله بعد از آتش بس این عملیات را شروع کردند تا یک غافلگیری در سوریه انجام شود. دلیل این اتفاق هم غیبت نیروهای حزب‌الله بود؛ چرا که قبل از جنگ زمینی با اسرائیل در منطقه بین حلب و ادلب حزب الله ۳۸ پایگاه داشت،اما پس از غیبت نیروهای حزب‌الله آنها از این خلا استفاده کردند و در حوزه زمینی زمین پیشروی کرده و به راحتی حلب را تصرف کردند؛ به همین دلیل آقای اردوغان احساس کرد که الان بهترین زمان برای فشار به دولت آقای اسد است تا اقلیم اهل سنت را در شمال بپذیرد. بنابراین می‌توان گفت که هدف از تحولات اخیر دو مسئله می‌تواند باشد؛ دلیل اول فشار به دولت بشار اسد برای عادی‌سازی روابط با ترکیه و دلیل دوم کاهش نفوذ ایران در سوریه به عنوان عقبه لجستیکی محور مقاومت در دمشق و فشار آوردن به دولت اسد برای جدایی از ایران.
«محمدعلی حسن‌نیا» در پاسخ به این پرسش که آیا سفرهای وزیر امور خارجه ایران به سوریه و ترکیه می‌تواند به پایان اتفاقات در سوریه منجر شود؟ گفت: باید ببینیم تا در چند روز آینده پیغام‌هایی که منتقل می‌شود به چه صورت خواهد بود. این احتمال که مذاکرات برای آتش‌بس صورت بگیرد، وجود دارد اما اگر مخالفت یا کارشکنی‌هایی در این زمینه انجام شود جمهوری اسلامی محور مقاومت را بار دیگر در سوریه فعال خواهد کرد تا جلوی عملیات شورشیان و افراط‌گرایان در این کشور گرفته شود.
نظر شما