خبرگزاری شبستان، گروه بین‌الملل: در روز ۲۷ نوامبر، تنها چند ساعت پس از اجرایی شدن توافق آتش بس بین اسرائیل و لبنان، ائتلافی از جناح‌های مخالف سوری بزرگ‌ترین عملیات نظامی خود را در سال‌های اخیر آغاز کردند. آنها به رهبری هیئت تحریر الشام به مواضع سوریه در استان حلب حمله کرده و به سرعت پیشروی کردند.
آنها در عرض چند روز توانستند دومین شهر بزرگ سوریه، حلب و کل استان ادلب را تحت کنترل درآورند و به حومه حماه رسیدند.
این کارزار غیرمنتظره توسط اپوزیسیون سوریه، درگیری‌ای را که مدت‌ها «یخ‌زده» تلقی می‌شد، دوباره برانگیخت. همچنین این تصور را که بشار اسد، رهبر سوریه به پیروزی رسیده است، از بین برد و ممکن است راه را برای مذاکرات صلح مجدد هموار کند.
نزدیک به ۱۰ سال است که ائتلافی از نیروهای روسیه، حزب الله و گروه‌های مرتبط با ایران به اسد کمک کرده‌اند تا کنترل بیشتر سوریه را به استثنای شمال این کشور حفظ کند.
طی دو سال گذشته، این ائتلاف به دلیل یک سری تحولات، از جمله حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ و جنگ امسال اسرائیل علیه لبنان تا حدی از سوریه غافل شده است.
در سال ۲۰۲۳، پس از شورش یوگنی پریگوژین، بنیانگذار و رئیس گروه واگنر و از نزدیکان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه بود، مسکو به نیروهای گروه واگنر که نقش مهمی در نبردهای زمینی ایفا کرده بودند، دستور داد سوریه را ترک کنند. در این سال، مسکو مجبور شد برخی از یگان‌های نیروی هوایی خود را از سوریه که مدت‌ها پوشش هوایی بسیار مورد نیاز نیروهای سوری را فراهم کرده بودند، خارج کند. ناوگان هواپیماهای روسی مستقر در پایگاه «حمیمیم» در لاذقیه در مقایسه با اوج قدرت خود قبل از شروع جنگ اوکراین کاهش یافته است.
نیروهای حزب الله مستقر در سوریه نیز در نتیجه جنگ چند ماه گذشته در لبنان کاهش یافته‌اند. در نتیجه جنگ لبنان، حزب‌الله مجبور شد بخش زیادی از نیروهای خود را که در حومه حلب و ادلب مستقر شده بودند، به سمت لبنان عقب براند.
از سوی دیگر، نیروهای سوریه نیز در طول ۱۴ سال جنگ اخیر ضعیف شده‌اند و بحران مالی توانایی دمشق را برای پرداخت دستمزدهای منظم محدود کرده است.
در مقابل، عملکرد اپوزیسیون در سال‌های اخیر به طور قابل توجهی بهبود یافته است، به ویژه اینکه آنها موفق یه دریافت سلاح از طرف‌های خارجی در این مدن نیز شده‌اند.
اکنون فرصتی برای صلح وجود دارد
پیشروی اپوزیسیون سوریه برای بسیاری تعجب آور بود، احتمالا به این دلیل که برای سال‌ها، اسد به عنوان یک پیروز در جنگ داخلی سوریه عمل کرد. از زمانی که نیروهای او در سال ۲۰۱۸ کنترل بخش‌های بزرگی از کشور، از جمله سه منطقه کاهش تنش در جنوب، حومه دمشق و شمال حمص را به دست گرفتند از دادن هرگونه امتیاز یا حتی مذاکره جدی خودداری کردند.
عادی سازی روابط با کشورهای عربی نیز وضعیت دولت بشار اسد را مطلوب کرده بود. همین سال گذشته بود که از اسد برای شرکت در نشست سران کشورهای عربی در ریاض دعوت شد که به ۱۲ سال انزوای سوریه در میان اعراب پایان داد.
علاوه بر این، اسد چندین پیشنهاد ترکیه برای حل مشکل پناهندگان سوری و پیشبرد روند سیاسی را رد کرده بود.
اما اکنون مخالفان کنترل بیشتر مناطق شمالی سوریه از جمله حلب را در اختیار دارند که حدود یک پنجم جمعیت سوریه را در خود جای داده است. حلب با وزنه اقتصادی، صنعتی، انسانی و سیاسی خود می تواند به نقطه محوری برای مخالفان سوری و دارایی اصلی در هر گونه مذاکرات احتمالی تبدیل شود.
وضعیت در میدان نبرد نیز نشان دهنده واقعیت‌های جدید ژئوپلیتیکی است. در نتیجه، اکنون فرصتی برای راه اندازی یک روند سیاسی واقعی وجود دارد که می‌تواند به درگیری ۱۴ ساله پایان دهد که در آن صدها هزار سوری کشته و میلیون‌ها نفر آواره شدند.
به گفته تحلیلگران اکنون اوضاع به گونه‌ای پیش می‌رود که شاید بازیگران منطقه‌ای و همچنین دولت اسد و مخالفانش چاره‌ای جز متعهد شدن به یک روند سیاسی نداشته باشند.
دولت آتی آمریکا نیز ممکن است این امر را تشویق کند. اگرچه پیش از این، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا از سوریه روی برگرداند و آن را سرزمین «شن و مرگ» توصیف کرد و دستور خروج نیروهای آمریکایی از شمال شرق تحت کنترل کردها را صادر کرد، اما این بار جنگ داخلی در سوریه ممکن است فرصتی برای او به منظور موفقیت سریع در سیاست خارجی و عمل به وعده خود برای پایان دادن به جنگ ایجاد کند.
از سوی دیگر امکان اینکه با توجه به شرایط منطقه‌ای کشورهایی مانند روسیه نیز از گفتگوهای صلح میان دولت اسد و مخالفانش حمایت کنند، وجود دارد و به این ترتیب می‌توان در بهترین حالت شرایط کنونی را فرصتی برای ایجاد صلح در سوریه دانست.
نظر شما