خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب رمضانی-زینب روحانی مقدم: خراسان جنوبی یکی از استان های شرقی ایران زمین است که مفتخر به وجود عالمان و مفاخر و بزرگان بسیاری است که در تاریخ این سرزمین خوش درخشیده اند.
وجود این عالمان و مفاخر و بزرگان همچون دکتر شکوهی، آیت الله تهامی، ابن حسام خوسفی، عبدالعلی بیرجندی و ... و چراغ راهی برای آینده درخشان جوانان و نوجوانان این دیار است و نیاز به معرفی آثار و شخصیت و اهداف این بزرگان در جامعه امروزی بیش از گذشته احساس می شود.
آیت الله حائری؛ عالمی پارسا برخاسته از دل کویر
آیت الله حاج سیدکاظم حائری یکی از عالمان و بزرگان دیار خاوران است که در سال ۱۳۳۱ قمری و در کربلای معلی در خانواده ای متدین و دارای ۶ فرزند متولد شد و در شهرستان بیرجند و در مسجد علوی یا همان مسجد آیت الله حائری دفن شده است.
آیت الله حائری در توسعه و گسترش اسلام در این منطقه نقش موثری را ایفا کرده است و پدر بزرگوار ایشان از بزرگان و برجسته گان روستای فلارگ خراسان جنوبی بود و تحصیلات مقدماتی خود را در کربلا نزد علمای بزرگ زمان آموخت.
ایشان تا سن ۱۴ تا ۲۰ سالگی خود را در بیرجند گذراند و به تحصیلاتش ادامه داد؛ آیت الله حاج سید کاظم حائری، یکی از دانشمندان و وعاظ شهیر و متدین واقعی این دیار است و به دلیل سجایا و فضایل اخلاقی خاص و منحصر به فردش، طرفداران و یاران بی شماری داشت.
آیت الله حائری از همان ابتدا شوق بسیاری به علوم دینی داشت و به آنچه می خواند، ایمان داشت و در این زمان به منظور تحصیل عازم نجف اشرف شد و از محضر اساتید بزرگی چون آیت الله نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی و آیت الله حاج آقای حسین قمی بهره برد.
این شخصیت بزرگ سال ها در حوزه مقدسه معارف علوی در نجف اشرف کسب فیض کرده و در صف مبارزترین اصحاب آیت الله مرحوم حاجی آقا حسین قمی زعیم وحید بود و در آخرین سفری که فقید سعید و مجاهد بزرگ اسلامی برای ترمیم خرابی ها و اصلاح مفاسد دینی به ایران تشریف آورد و در جبهه جهاد مقدس اسلامی افتخارآفرینی کرد و با یک عالم شوق و غرور دینی با نشاط خاطر در برابر گروه الحاد مبارزه می طلبید، مدتی دراز را به مطالعه و تدریس گذراند.
حق گویی و حق طلبی و ساده زیستی مهمترین ویژگی شخصیت آیت الله حائری
آیت الله حاج سید کاظم حائری، یکی از دانشمندان و وعاظ شهیر و متدین واقعی منطقه بود. آن مرحوم به صفات پسندیده حق گویی و مخالفت با ریا که بیشتر در مجامع زاهدنمایان عصر رسوخ دارد آراسته بود و معنویت اسلامی را چنان که باید و خداوند متعال خواسته به سمع مردم می رسانید، داعی به سوی حق و انسانیت بود.
آیت الله حاج سیدکاظم حائری به دلیل سجایا و فضایل اخلاقی خاص و منحصر به فردش، طرفداران و یاران بیشماری داشت و به فقرا و نیازمندان کمک می کرد و این عالم پارسا هرگاه کسی به علت ارادت به شخص ایشان مالی را به وی هدیه می کرد، آن را وقف نیازمندان و مستمندان می کرد.
تاجران و ثروتمندان بیرجندی به دلیل اعتمادی که به آیت الله حاج سیدکاظم حائری داشتند، ایشان را امین خود دانسته و خمس و زکات خود را به ایشان می دادند تا به هر نحوی که صلاح می داند بین مردم مستمند توزیع کند.
آیت الله حائری وقتی رحلت کرد مقدار کم و ناچیزی پول در اختیار داشت، چراکه همواره تمرکز لطف و توجه ایشان به ایتام، مستمندان و فقرا بود و به مال دنیا وابستگی و دلبستگی نداشت.
مسجد جامع علوی؛ یادگار آیت الله حائری
آیت الله حاج سیدکاظم حائری در سال ۱۳۳۲ شمسی بنا به درخواست و دعوت های مکرر مردم، حب به وطن و عشق به خدمت به بیرجند آمد. این روحانی بلند مرتبه در اوایل ورودش مسجد جامع چهاردرخت را برای نماز اختیار کرد و تعمیراتی نیز در این مسجد انجام داد و عشق به خدمت و حب وطن، در وجود مبارک آیت الله حاج سید کاظم حائری غوغا می کرد.
او چنان در پیروی دستورات پروردگارش در جهت خدمت به خلق و گره‌گشایی از کار مردم غرق شده بود که تمامی تلاش خویش را برای انجام این رسالت به کار می بست و بدون شک یکی از انگیزه های اصلی ساخت مسجد علوی خدمت به مردم بود.
ثمره زندگی آیت الله حائری، سه پسر و پنج دختر بود که حاصل زندگی این عالم والامقام از زندگی با دو همسرش بود. همسر اول ایشان سرکارخانم ربابه بیگم اشکوزی بود که پدر بزرگوارش از علمای نجف بود و فرزندان ایشان «سیدمحمد، بی بی معصومه بیگم، مرحوم بی بی فاطمه، مرحوم سیدابوالحسن (نماینده مجلس)، بی بی صدیقه (فرهنگی)، سیدعلی (دکترای جامعه شناسی و استاد دانشگاه فردوسی)، بی بی خیریه بیگم (فرهنگی) هستند. همسر دوم آیت الله حاج سیدکاظم حائری، بی بی زهرا بود که بعد از فوت همسر اول ایشان، با این بزرگوار ازدواج کرد. از بی بی زهرا، یک فرزند به نام بی بی قدسیه که فرهنگی و شاغل در آموزش و پرورش است، به یادگار مانده است.
تصمیم گرفتیم تا به مسجد علوی یا همان محل دفن عالم برجسته این دیار یعنی آیت الله حائری برویم، مسجدی که در دل شهر بیرجند جا خوش کرده است و برکات این مسجد بر سر زبان ها جاری است و از یاد هرگز نخواهد رفت.
مسجدی آرام‌بخش در دل شهر کاج‌ها
مسجد جامع علوی(آیت الله حائری) در سراشیبی خیابان حکیم نزاری بیرجند قرار دارد و گلدسته های آن با نور سبزش در شب چشم ها را متوجه خود می سازد و از همان دور آرامشی عجیب به دل ها حاکم می کند گویی آشنایی غریب در آنجا تو را فرا می خواند.
در ورودی مسجد هنوز چوبی و قدیمی است و وقتی وارد می شویم در سمت راست وضوخانه تعبیه شده است و صحن ورودی آن مفروش است و دور تا دور آن بنرهایی مختلفی از ادعیه و غیره قرار دارد و در سمت چپ این مسجد بنری از زندگینامه آیت الله حائری همراه با تمثال ایشان نصب شده است.
در قسمت چپ و انتهایی صحن ورودی دری برای ورود به محل تدفین و مسجد وجود دارد و وارد که می شویم ابتدا ضریح این عالم پارسا به چشم می خورد که نه تنها مردم بیرجند بلکه مردمان دیگر روستاها و شهرها با ایشان پیوند عمیقی داشته اند.
کمک به نیازمندان راه و رسم مسجد حائری
سیدحسین حسینی، نماینده متولی این مسجد در گفتگو با خبرنگار شبستان گفت: متولی مسجد نوه آیت الله حائری است و بنده در حال حاضر نماینده متولی در خیریه مسجد هستم.
وی با بیان اینکه وجوه جمع آوری شده از ضریح با نظارت شورایی، هر چند وقت جمع آوری و در امور خیریه به ویژه رسیدگی به خانواده های نیازمند هزینه می شود، افزود: عمده نذورات مردم و گاه کمک های دیگری که به آن افزوده می شود به تبعیت از سیره آیت الله حائری زاده که دستگیری از نیازمندان بود، توسط خیریه صرف کمک به نیازمندان و تهیه بسته های غذایی می شود.
به گفته وی در مسجد از ساعت ۹ صبح تا یک ساعت بعد از ظهر و عصر از حدود ساعت ۱۵:۳۰ تا زمانی که در مسجد نمازگزار باشد باز است.
گره گشایی از کار مردم سیره آیت الله حائری
حجت الاسلام حسینی، امام جماعت این مسجد در گفتگو با خبرنگار شبستان اظهار داشت: از مهم ترین ویژگی های آیت الله حائری می توان به اخلاق مداری، مردم مداری، گره گشایی از کار مردم اشاره کرد که امروزه مورد نیاز توجه جامعه است.
وی در خصوص نقش آیت الله حائری در گسترش معارف دین در بیرجند عنوان کرد: آیت الله حائری در شهر بیرجند با منبر رفتن در مساجد مختلف شهر نقش مهمی را در زمینه گسترش معارف دین مبین اسلام ایفا کردند.
حجت الاسلام حسینی با بیان اینکه آیت الله حائری از فضلای درجه یک ایران و عراق بود، افزود: ایشان به درخواست همشهریان خود لبیک می گوید و به بیرجند می آید و ایشان به مردم بیرجند خدمات بسیاری کردند و هنوز هم مردم به عشق ایشان به مسجد می آیند و کرامات ایشان دیده می شود.
«محبت و گذشت» دو خصوصیات بارز آقاجان
دختر آیت الله حائری در گفتگو با خبرنگار شبستان در بیرجند با اشاره به اینکه خاطرات زیادی از پدر بزرگوارش دارد اما گذشت زمان و گرد فراموشی باعث می شود که بسیاری از این خاطرات را به خاطر نیاورد، گفت: یکی از بارزترین خصوصیات پدرم، محبت و گذشت بسیار وسیع ایشان بود.
وی که در لابلای خاطراتش از پدرش به عنوان «آقاجان» یاد می کند و یادآوری خاطرات، چشمانش را نمناک می سازد، به پدر و مادرش می بالد و تاکید می کند: والدینم مایه افتخار من هستند.
حائری با اشاره به اینکه پدرم در سن ۱۸ سالگی با مادرم که ۱۲ سال داشت، ازدواج کرد، ادامه می دهد: آن سال ها ما ساکن نجف اشرف بودیم و گاهی، آقاجان با پدرشان برای دید و بازدید دوستان و آشنایان به بیرجند سفر می کردند. در یکی از سفرها که مقارن با عید غدیر بود، جمعیت زیادی از مردم از پدرم خواستند مدتی بیشتر در بیرجند بمانیم. بنابراین در نصرآباد خراشاد ساکن شدیم. روزها از پی هم می گذشت و دوباره اصرار مردم برای سپری کردن دهه اول محرم در بیرجند مطرح شد.
مدتی در بیرجند ماندیم اما با جنگ کشور عراق، رفتن ما برای مدتی به نجف اشرف به تاخیر افتاد تا اینکه باخبر شدیم که منزل مسکونی ما در نجف به عنوان انبار مهمات مورد استفاده قرار گرفته است؛ این بار برای همیشه در بیرجند ماندیم.
یک سال در منزل آقای حمزه ای بودیم تا اینکه در میدان فرهنگ بیرجند یک منزل خریدیم و به آنجا نقل مکان کردیم. آقاجان حلال مشکلات مردم بود اما حرمت و احترام اعضای خانواده را هم بسیار رعایت می کرد. در برنامه هایش بسیار دقیق بود. به امورات نیازمندان در شب ها رسیدگی می کردند.
گوش شنوایی برای شنیدن صحبت اعضای خانواده داشتند و بعد از اینکه حرف بچه ها را می شنید، تصمیم می گرفت و گاهی حتی تذکر می داند. آقاجان در انجام امورات خانه هم کمک می کردند. یکبار که کتری آب را می خواستم به آشپزخانه ببریم، در میانه راه از من گرفتند و خودشان بردند.
صبح ها بعد از نماز صبح، آقاجان یک مدت زمانی را برای آموزش قرآن به فرزندان اختصاص می داد.
بعد از زیارت خانه خدا و بازگشت به بیرجند، گفت آرزو داد یک مسجد به نام «علوی» در بیرجند بسازد. موضوع را با برخی از دوستانش مطرح کرد و از آنها درخواست کمک کرد؛ با نظر مساعد همه آنها مواجه شد. علاوه بر پیگیری امورات مردم و ساخت مسجد، پزشک آقاجان را از شرکت در مسجد و منبر منع کرده بود اما آقاجان می گفت «من باید روی منبر بمیرم». یک روز، قبل از آخرین روز زندگی اش به مسجدی که در حال ساخت بود می رود و مکان تدفین خود را مشخص می کند.
صبح یک روز زمستانی، بعد از نماز صبح، درحالیکه که همه فرزندان خواب بودند، همه اتاق بچه ها را سرکشی کرده و در نهایت دست خود را به کرسی گرفته و در آغوش مادربزرگ، جان به جان آفرین تسلیم کرد. تا ۴۰ روز از جای جای مختلف کشور برای شرکت در مراسم عزاداری آقاجان، مردم به بیرجند سفر می کردند.
آیت الله حائری در ۲۳ رجب ۱۳۷۷ برابر با ۲۴ بهمن و در سن ۴۶ سالگی ندای حق را لبیک گفت. پیکر مطهر آن مرحوم در مسجد جامع علوی که روز قبل از فوت خود دستور ساخت قبرش را داده بود به خاک سپرده شد و در جایگاه ابدیش پس از سال ها مجاهدت و خدمت به مردم آرام گرفت.
نظر شما