به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: نشست «تصویرپردازی از آموزه‌های اعتقادی مهدویت و انتظار در حکمرانی حل مسائل اعتقادی نوجوانان» ذیل نشست‌های علمی پنجمین همایش علوم انسانی-اسلامی، پژوهش و فناوری، عصر روز شنبه ۲۴ آذر برگزار شد.
در این نشست حجت‌الاسلام «رحیم کارگر» با اشاره به اینکه در کشور ما بحث‌های تئوریک و نظری فراوانی مطرح می‌شود، اظهار کرد: به همین دلیل است که از حل مسایل عینی و واقعی در رشته‌های مختلف غفلت شده و یا ضعف‌هایی در آنها دیده می‌شود؛ لذا پیشنهاد من به مسئولان پژوهشگاه‌ها، اندیشمندان و کسانی که در زمینه پژوهش فعال هستند این است که بخشی محدود را حوزه کاری خود را به بحث‌های نظری و تئوریک اختصاص دهند و بقیه نیروهای پژوهشی را به سمت عملی کردن نظریات و پژوهش‌ها سوق دهند، بعد از چهل سال و خرده‌ای تمرکز و پرداختن به مباحث تئوری باید در محدوده خاصی قرار بگیریم و این نشست هم در این راستا برگزار می شود که ما به منظور حل مسایل اعتقادی مهمترین قشر جامعه حرکت کنیم.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: نشست علمی «تصویرپردازی از آموزه‌های اعتقادی مهدویت و انتظار در حکمرانی حل مسائل اعتقادی نوجوانان» در واقع سه بخش و سه ضلع دارد؛ نخست ضرورت تصویرپردازی در آینده پژوهشی و حل مسایل فرهنگی، اعتقادی، حتی دفاعی و امنیتی و سیاسی جامعه مبتنی بر این رویکرد و این نوع نگاه است؛ ضلع دوم بحث من توجه خاص به آموزه‌های اعتقادی مهدویت در حل مسایل جامعه است، در واقع این نشست هم می‌خواهد آموزه‌های اعتقادی مهدویت را به گونه‌ای که در منابع مطرح شده را بیان کند و هم اینکه پُلی از این آموزه‌ها را به سمت مساپیل اعتقادی نوجوانان بزند و البته در نهایت به مساله حکمرانی در عرصه اعتقادی نوجوانان می‌رسیم که بحث مهم و اساسی است، ما در حکمرانی به دنبال کارآمدسازی راهکارها هستیم و اینکه چگونه ذیل بحث حکمرانی می‌توانیم کمک کنیم که مباحث علمی و تئوریک صرفا در کتابخانه‌ها و نوشته‌ها محصور نماند و حکمرانی در واقع بهینه‌سازی این پژوهش‌ها در جامعه است، با این سه رویکرد به بحث خودمان برمی گردیم.
وی افزود: بحث تصویرپردازی از مباحث مهم در آینده‌پژوهی است که وقتی از آن صحبت می‌کنیم گویا از چهار مطلب سخن می‌گوییم؛ اول تصویرپردازی به مثابه رویکرد، وقتی از تصویرپردازی صحبت می کنیم یعنی آینده پژوهشی را دارای سه رویکرد کلان، سه رویکرد بزرگ و اساسی می‌دانیم که یکی از آنها رویکرد توصیفی- اکتشافی؛ دیگری رویکرد هنجاری و تجویزی و رویکرد سوم تصویرپردازی است؛ تصویرپردازی در اینجا به معنای این است که آینده مطلوب را چگونه می توان محقق کرد؛ این محقق ساختن مبتنی بر مجسم ساختن آینده مطلوب است؛ در رویکرد دوم، تصویرپردازی به مثابه روش است که در اینجا تصویرپردازی در کنار روش‌ایی چون سناریونویسی، چشم اندازنویسی، پَس‌نگری، پیش‌نگری، مدل‌سازی و امثالهم قرار می‌گیرد.
حجت الاسلام کارگر گفت: در نگاه سوم، تصویرپردازی به مثابه عنصر آینده است، به اصطلاح ساده‌تر ما تصویر را یکی از عناصر اصلی آینده تلقی می‌کنیم، همان‌طور که شاید نخستین‌بار این دیدگاه را «جیمز دیتور» از آینده پژوهان مشهور امروزی مطرح کرد که عناصر آینده را در چهار رویکرد شامل رویدادها، روندها، اقدامات و تصاویر می‌توان تقسیم کرد و در نظر گرفت؛ از نظر او تصاویر یکی از عوامل تشکیل‌دهنده آینده است که شامل تصویرهایی است که مردم از آینده مطلوب یا آینده نامطلوب در ذهن خود دارند، اگر از این نوع نگاه به مسالی اعتقادی نوجوانان بپردازیم سوال این است که آینده آنها شامل چه چیزهایی است؟ اولین بخش آینده نوجوان را تصاویری می‌سازد که در ذهن او حک شده است، تصاویری که او از آینده دارد که برخی از این تصاویر ممکن است دروغین باشد، برخی از آنها ممکن است تصاویر مطلوب و درست از آینده باشند و البته برخی ممکن است تصاویر نامطلوبی باشند بنابراین آینده یک نوجوان در واقع بیشتر از آنکه ناشی از اقدامات او باشد (چون نوجوان فعلا در مرحله اقدام نیست و نمی تواند کاری انجام دهد یا ناشی از روندهایی باشد که در جامعه هست.
وی ادامه داد: نوجوان مانند یک درخچه یا گلی که گرفتار سیلاب جامعه است و حرکت می‌کند)؛ مشکل اینجاست که نوجوان این تصاویر را در فکر و بینش و اعقادات خود می‌گنجاند و ظهور و بروز نمی دهد؛ به بیان دیگر ذهن نوجوان از جای دیگری به وجد می آید.؛ در این میان آینده‌پژوهشی کمک می‌کند که آیا این تصاویر درست هست یا نیست؟ آیا این تصاویر ذهنی روی کیفیت تصمیم‌گیری‌هایی که نوجوان برای آینده دارد تاثیر دارد؟
وی با بیان اینکه جهان امروز بسیار مدرن بوده و با شیوه‌های نوین اثرگذاری در ذهن مباحث را مطرح می‌کند؛ افزود: ما باید تصاویر زیبا و جذاب از آینده را در ذهن نوجوانان خلق کنیم تا او با آنها علقه پیدا کند و در ذهن اش حک شود؛ اگر بتوانیم در این امر موفق شویم یقینا بسیاری از مشکلات هم حل می‌شود، گاهی تاکید می‌شود که جنگ اراده است و بلکه یقینا جنگ اراده است، بعضا می‌گویند جنگ راهبردها است، بله، جنگ فرهنگی هم صحبت می شود اما به نظر من امروز جنگ تصاویر است و کسی موفق خواهد شد که تصاویر زیبا و جذاب و قابل ثبات و مطمئن را در ذهن نوجوانان و حتی کودکان حک کند، این فرد موفق است و آینده را تحت سلطه خودش می آورد و نوجوان و جوان هم بر همان اساس حرکت می‌کنند، لذا تکراری صحبت کردن جواب نمی‌دهد و بر اذهان تاثیر نمی‌گذارد؛ نکته دیگر اینکه تصویرسازی فقط فیلم و سریال و مستند نیست، تصاویری که در یک آهنگ ساخته می‌شود به مراتب اثرگذارتر از تصاویری است که در یک فیلم ساخته می‌شود، یا تصویرپردازی که در ذیل برخی تبلیغات تجاری وجود دارد و ممکن است وجود یک فرد را تحت سلطه خود قرار دهد، بنابراین در رویکرد سوم ، تصویرپردازی به مثابه عنصر مطرح می شود و در نهایت تصویرپردازی به مثابه ستون تغییر و دگرگونی آینده مورد بحث قرار می گیرد که بحث من هم روی این رویکرد است.
این پژوهشگر گفت: من می‌خواهم در این نشست سه مطلب را فرهنگ‌سازی کنم، نخست خلق چشم‌انداز مشترک از آینده مطلوب اعتقادی؛ دوم پَس‌نگری یعنی بدانیم که یک سری از اقدامات خودمان را برای جامعه ای که محقق کرده‌ایم را طی یکسری مراحل مشخص کنیم و در نهایت تعالی به این معنا که چه کنیم که ذهن مان نسبت به آینده تعالی یابد؛ یعنی تعالی فکر و فرهنگ و تصمیم گیری و سیاست گذاری، لذا در این تصویرپردازی آینده را خودمان به مثابه دگرگونی می‌بینیم، این رویکردها را «سهیل عنایت‌الله» آینده پژوه پاکستانی مطرح می‌کند و می‌گوید آینده‌پژوهی شش ستون دارد و جالب اینجاست که در هر ستون تصویرپردازی جایگاه ویژه ای از نگاه او دارد؛ اولین ستون از نگاه او نگاشتِ روندها است، دومین ستون پیش نگری است؛ سومین مورد زمان‌مندی است؛ چهارمین مورد تعمیقِ آینده است که او بر اساس تحلیل لایه علت‌ها بیان می‌کند که در این بین لایه جهان‌بینی از اهمیت فوق العاده‌ای اهمیت دارد؛ سوال این است که چه اتفاقی بین جهان‌بینی و ایدئولوژی و فرهنگ شکل می گیرد که آینده را شکل می‌دهد، ما باید ذره‌بین در دست بگیریم و با این ذره‌بین ببینیم که در ذهن نوجوان چه تصاویری ایجاد می‌شود، به همین دلیل اسم آن را تعمیق آینده گذاشته است.
حجت الاسلام کارگر تصریح کرد: ما چهل سال آموزش‌های دینی و اعتقادی داشتیم و اتفاقا کارهای خوبی هم انجام شد اما کسی آیا به ذهن‌اش رسید که چیزی به اسم تعمیق آینده هم نیاز داریم؟ از نویسنگان کتب درسی، مربیان، مبلغان؛ حکما؛ فیلسوفان، اندیشه‌ورزان ما آیا چیزی به اسم تعمیق آینده هست؟ بنابراین جامعه ما باید از آن روال سنتی و تکراری خود دست بردارد و اجازه دهد که کار با مبانی علمی و دقیق انجام شود، آنچه که اساس تحول در عصر ظهور است حکمت است، اکنون اگر نگاه حکیمانه نسبت به آینده و نوجوانان داشته باشیم چاره ای نداریم جز اینکه از ادبیات جدید استفاده کنیم، من نمی‌گویم که از ادبیات غربی استفاده کنیم، اما معتقدم که می‌توانیم حکمت را مبنا قرار داده و با رویکرد پژوهشی و عمل‌گرایانه وارد میدان شیوم، سهیل عنایت‌الله، در مباحث خود نسبت به آینده‌پژوهی چهارمین ستون را تعمیق آینده و پنجمین ستون را آینده جایگزین می داند.
وی ادامه داد: منابع روایی و آیات ما انواع تصویرسازی از آینده را دارد، ما هم در این بین به عنوان سخنران و مبلغ می‌رویم و شرحی از آیات و روایات را می خوانیم و تمام، اما در غرب از تخیل و انواع توهمات و سبک‌های تصویرپردازی از آموزه‌های ناسالم اعتقادی آن‌قدر چیزهای زیبا خلق می‌کنند که حد ندارد؛ ششمین ستونی که «سهیل عنایت‌الله» مطرح می کند دگرگونی آینده است، یعنی آینده‌پژوهی اغلب به صورت مستقیم یا غیرمستقیم قصد دارد نقش دگرگونی کننده داشته باشد. یعنی چه کار کنیم که در ذهن مربیان و حتی مبلغان این دگرگونی ها ایجاد شود که این خود سه ضلع دارد اول اینکه از منابع دینی و عقلایی خودمان چشم انداز خلق کنیم، دوم پس نگری و سوم تعالی؛ ما بر اساس این سه مولفه در صدد این هستیم که یک مهندسی مفهومی و بصری از آینده را ایجاد کنیم یعنی دگرگونی که ناظر بر چشم انداز و تعالی است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: منظور از تصویرپردازی در این نشست مهندسی مفهومی و بصری از آینده مطلوب است؛ یعنی هر اندازه تصاویر دلچسب و پر جاذبه از آینده مطلوب می سازیم باید کمک کنیم که تنفری هم از آن آینده نامطلوب شکل بگیرد، به عبارت دیگر تصویرپردازی نوعی آینه گردانی از دستاوردهای ما در آینده است، یعنی مجسم ساختن نتیجه و آثار اعمال و نیات ما و این از کارهایی است که قرآن انجام می دهد؛ ما باید این موارد را در ذهن نوجوان داشته باشیم. دست دادن آینده فردی و گروهی و سازمانی و ملی متناسب با افکار و اذهان و امیال و اقدامات اصلاح شده سالم.
حجت الاسلام کارگر گفت: تصویرپردازی هنری در تببین جذبه‌ها و کشش‌های آینده جهت اثرگذاری بر تصمیمات و جهت گیری‌ها است؛ هنرمندان ما در معماری ایرانی اسلامی نشان دادند که چگونه می‌شود زیبایی آیات و روایات را در معماری مساجد و خانه‌ها نشان داد؛ زیباترین و هنرمندانه‌ترین تصاویر از آینده را مفهوم مهدویت و آیات ناظر بر عصر ظهور می‌بینیم.
نظر شما