به جای امید خود را به آرزو مشغول نکنیم

به گزارش خبرگزاری شبستان از استان قم، جلسه هفتگی درس اخلاق آیت‌الله العظمی جوادی آملی امروز در مسجد اعظم قم به‌صورت حضوری و با حضور اقشار مختلف مردم برگزار شد و ایشان به ادامه حکمت ۱۴۸، ۱۴۹ و ۱۵۰ نهج‌البلاغه پرداخت.

این مرجع تقلید بیان داشت: امیرالمومنین علیه السلام می فرماید انسان تا زنده است، در جنگی دائمی قرار دارد و آن جنگ با نفس است؛ جهاد با نفس وظیفه‌ای دینی است که مستلزم حفظ ابزار و سلاح معنوی، مانند اراده و تقواست. نفس انسان دارای قوای متعددی است که گاه با یکدیگر در تضاد قرار می‌گیرند؛ مثلاً قوه شهوت و غضب که عقل و خرد همواره باید بر آنها مسلط باشند.

وی اظهار داشت: در جهاد با نفس، انسان مجهز به شمشیر عقل است که باید بر قوای مخالف همچون غضب، شهوت، جاه‌طلبی و طمع نسبت به مال و حقوق دیگران غلبه کند، در درون انسان گرایش‌هایی مانند خودخواهی وجود دارد که همواره نیازمند مقابله است؛ به ما دستور داده شده: «جَاهِدُوا أَهْوَاءَکُمْ کَمَا تُجَاهِدُونَ أَعْدَاءَکُمْ»؛ همان‌گونه که با دشمن بیرونی می‌جنگید، باید با دشمن درونی نیز مبارزه کنید. مهم آن است که بدانیم این دشمن درونی چیست و چگونه باید با آن مقابله کرد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود بر اهمیت قدر و جایگاه انسان تاکید داشت و گفت: امام علی در حکمت ۱۴۸ و ۱۴۹ می‌فرمایند: «الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ»؛ یعنی شخصیت انسان زیر زبان او پنهان است و با سخنانش آشکار می‌شود. هرکس در سخن گفتن، خود را نشان می‌دهد و اگر قدر خود را نشناسد، خود را هدر خواهد داد، هَلَکَ امْرُؤٌ لَمْ یَعْرِفْ قَدْرَهُ.

وی سپس به شرح حکمت ۱۵۰ نهج البلاغه پرداخت و بیان داشت: فردی از امام علی علیه السلام درخواست موعظه کرد، و حضرت فرمایشاتی به ایشان دارند، موعظه، سخنرانی عادی نیست؛ بلکه تأثیری است عمیق بر قلب و جان افراد؛ خداوند در قرآن می‌فرماید: ﴿ قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ﴾. حضرت نیز در پاسخ به درخواست موعظه، سخنانی بیان کردند که محور آن لزوم عمل همراه با یقین است.

 آیت الله جوادی آملی اظهار داشت: لَا تَکُنْ مِمَّنْ یَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَیْرِ عَمَلٍ: فردی که امید به آخرت دارد، نباید بدون عمل صرفاً آرزو کند. او باید در دنیا مانند زاهدان سخن بگوید و مانند عاشقان عمل کند. یَقُولُ فِی الدُّنْیَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِینَ، وَ یَعْمَلُ فِیهَا بِعَمَلِ الرَّاغِبِینَ، چنین کسی باید شکر نعمت‌های گذشته را به جا آورد، به اعمال خود بیافزاید، و از فرصت باقی‌مانده بهره گیرد. یَعْجِزُ عَنْ شُکْرِ مَا أُوتِیَ، وَ یَبْتَغِی الزِّیَادَةَ فِیمَا بَقِیَ، نباید به دیگران امر به نیکی کند، اما خود عمل نکند. یَنْهَی وَ لَا یَنْتَهِی، وَ یَأْمُرُ [النَّاسَ بِمَا لَمْ یَأْتِ] بِمَا لَا یَأْتِی.

وی بیان داشت: بسیاری از افراد آرزوهای خود را با امید اشتباه می‌گیرند، اما این دو از اساس متفاوت‌اند. ابتدا باید تفاوت این دو را شناخت، اشتباه گرفتن این دو می‌تواند باعث انحراف شود، امید نتیجه تلاش و فراهم آوردن مقدمات است و آرزو، هوسی بی پایه است، باید مراقب بود که به جای امید خود را به آرزو مشغول نکنیم.

وی اظهار داشت: داشتن یقین مانند داشتن شمشیری برنده است. اگر کسی با یقین در برابر شک و تردید شکست بخورد، خطای بزرگی مرتکب شده است. سخنان خداوند، پیامبر و اهل‌بیت عصمت و طهارت، یقین مطلق‌ و صد درصدی است، در حالی که سخنان و وعده‌های دیگران تنها بر گمان و ظن استوار است. بنابراین، نباید کسی با داشتن یقین شکست بخورد.