به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از ایلام، شب یلدا به‌عنوان یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی، همواره نمایانگر پیوند فرهنگ ملی با ارزش‌های انسانی بوده است.
در این میان، صله رحم، یکی از اصلی‌ترین محورهای این سنت، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این سنت ایرانی، ریشه در توصیه‌های مذهبی اسلام به پیوندهای خانوادگی دارد.
قرآن کریم و احادیث نبوی تأکیدات فراوانی بر صله رحم داشته‌اند که این مسئله پیوند عمیق سنت‌های ملی با توصیه‌های دینی را نشان می‌دهد.
تحلیل تاریخی سنت یلدا و صله رحم
شب یلدا یا "شب چله"، قدمتی چند هزارساله در تاریخ ایران دارد. در دوران باستان، ایرانیان یلدا را به‌عنوان شبی نمادین برای پاسداشت نور و روشنایی جشن می‌گرفتند. در این شب، دورهمی‌های خانوادگی و نقل داستان‌ها و خاطرات از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود.
با ورود اسلام به ایران، این جشن با آموزه‌های دینی درهم‌آمیخت. صله رحم، که از توصیه‌های مؤکد اسلام است، به قلب سنت یلدا راه یافت. بزرگان دین همواره بر دیدارهای خانوادگی تأکید داشته‌اند. درواقع، می‌توان گفت که یلدا بستر مناسبی برای اجرای صله رحم بوده و همچنان این سنت قدیمی توانسته پیوند میان ارزش‌های ملی و دینی را تقویت کند.
وضعیت فعلی صله رحم در جامعه ایرانی
در دنیای امروز، سنت‌های ملی مانند یلدا و مفاهیمی چون صله رحم، با چالش‌های مختلفی روبه‌رو هستند. تغییر سبک زندگی، گسترش فناوری و شبکه‌های اجتماعی، مشغله‌های فراوان کاری و فاصله‌های جغرافیایی، موجب کاهش ارتباطات حضوری میان خانواده‌ها شده است.
الهی، پژوهشگر اجتماعی، در این‌باره می‌گوید: متأسفانه صله رحم به‌عنوان یک ارزش دینی و فرهنگی در بسیاری از خانواده‌ها کمرنگ شده است. امروزه بیشتر تعاملات به پیام‌های مجازی محدود شده و این موضوع کیفیت روابط خانوادگی را کاهش داده است.
صله رحم یکی از واجبات دینی است که بارها در قرآن و احادیث بر آن تأکید شده است. پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: 'کسی که می‌خواهد عمرش طولانی و رزقش فراوان شود، صله رحم کند.
این توصیه‌ها نشان‌دهنده اهمیت این امر است. شب یلدا می‌تواند فرصت مناسبی برای احیای این سنت باشد، اما باید مراقب باشیم که این دیدارها همراه با نیت صادقانه و خالی از تشریفات غیرضروری باشد.
علوی، استاد جامعه‌شناسی مذهبی گفت: تطبیق سنت‌های ملی مانند یلدا با آموزه‌های مذهبی، نقطه قوت فرهنگ ایرانی است. در گذشته، صله رحم فقط به شب یلدا محدود نمی‌شد، بلکه نوعی شیوه زندگی بود. با این حال، می‌توان از یلدا به‌عنوان یک یادآور برای ترویج پیوندهای خانوادگی استفاده کرد.
حجت‌الاسلام رضایی کارشناس امور مذهبی در گفت‌وگو با خبرنگار شبستان در ایلام می‌گوید: افت صله رحم در جامعه ما نتیجه تغییر نگرش‌ها و تأثیرات زندگی مدرن است. اما باید بدانیم که این یک وظیفه شرعی و اخلاقی است.
با گسترش استفاده از ابزارهای مدرن، نباید ارتباطات خانوادگی محدود به پیامک یا تماس تلفنی شود. دیدار حضوری همچنان بهترین راه برای تقویت روابط انسانی است.
بایدهای صله رحم در یلدا
برای احیای این سنت اسلامی در شب یلدا، توجه به نکات زیر ضروری است:
تأکید بر نیت خالصانه: دیدارها باید با هدف تقویت روابط و ایجاد صمیمیت انجام شود، نه نمایش تشریفات یا رقابت‌های مادی.
کاهش تشریفات: لازم است از برگزاری مهمانی‌های پرهزینه که ممکن است افراد را از صله رحم دور کند، پرهیز شود.
مشارکت جمعی: اعضای خانواده باید به‌صورت گروهی در این دیدارها شرکت کنند تا تعاملات گسترش یابد.
توجه به نیازمندان: یلدا می‌تواند فرصتی برای کمک به بستگان نیازمند باشد، که این نیز یکی از جنبه‌های صله رحم است.
افت صله رحم: دلایل و پیامدها
کاهش توجه به صله رحم، پیامدهای منفی بسیاری برای جامعه به همراه دارد.
از دست دادن همبستگی خانوادگی، افزایش فردگرایی، کاهش حمایت اجتماعی و افزایش مشکلات روحی و روانی، از جمله نتایج آن است.
به گفته علوی: وقتی خانواده‌ها از هم دور می‌شوند، آسیب‌های اجتماعی مانند افسردگی، انزوا و حتی مشکلات اقتصادی افزایش می‌یابد. احیای صله رحم می‌تواند یکی از راهکارهای کلیدی برای کاهش این آسیب‌ها باشد.
صله رحم به‌عنوان اصلی‌ترین سنت یلدا، نقش مهمی در تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی دارد. احیای این سنت نه‌تنها ارزش‌های ملی ما را زنده نگه می‌دارد، بلکه به توصیه‌های مذهبی نیز جامه عمل می‌پوشاند. برای تحقق این امر، باید خانواده‌ها، نهادهای فرهنگی و رسانه‌ها دست‌به‌کار شوند و آگاهی‌بخشی در این زمینه را تقویت کنند.
شب یلدا فرصتی است برای بازنگری در روابط خانوادگی و احیای پیوندهایی که ممکن است در جریان زندگی مدرن کمرنگ شده باشند. بیایید این فرصت را قدر بدانیم و صله رحم را نه‌فقط در یلدا، بلکه به‌عنوان یک رفتار دائمی در زندگی خود نهادینه کنیم.
نظر شما