ثبت لباس اقوام، مصداق وفاق ملی/ راه نجات اصفهان از فرونشست

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، نشست دکتر علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بعداز ظهر امروز سه شنبه ۱۱ دی در سالن فجر این وزارتخانه با حضور علی اصغر ارجمند، رییس اداره حرائم، سیما حدادی، سرپرست پایگاه میراث جهانی ناملموس، علی قمی اویلی، رئیس اداره ثبت و حفاظت میراث طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و حمیدرضا دوست محمدی برگزار شد.  

عملکرد ما در حوزه ثبت راضی کننده نیست

در ابتدای این نشست دکتر علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: مجموعه اداره ثبت به نوعی پشتیبانی حوزه فعالیت حاکمیتی وزارتخانه است، من پس از ۳۲ سال کار در این حوزه فراز و نشیب های این حوزه را از نزدیک دیده ام.  

مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اظهار کرد: ما از عملکرد خود در حوزه ثبت و حرایم به گواه آمار راضی نیستیم، چیزی بالاتر از یک میلیون اثر داریم که از این میزان در سال ۵ هزار تا به ثبت رسیده است، این وضعیت برای ما که حافظ صیانت از این میراث هستیم مطلوب نیست، شاید تلخ باشد اما در بررسی پرونده ها اصل پایه و اساسی این پرونده ها ناقص است، ما به عنوان نهاد علمی و تخصصی باید کلیه فعالیت هامان علمی و تخصصی باشد و مجموعه هایی که حدود و صغور آنها را به صورت علمی اقدام نکرده ایم و بدون گمانه های باستان شناسی اقدام کرده ایم نمی توانیم با بررسی علم روز، باستان شناسی و داده های تاریخی این مسایل را حل کنیم تا دفاع جانانه ای از مباحث فرهنگی داشته باشیم. کار تخصصی مبتنی بر علم مشکلی ندارد و نمی توان بر آن خرده گرفت. تمام داشته ما حفاظت و صیانت از حرایم میراث فرهنگی است.  

وی افزود: ما ابایی از بازنگری پرونده‌ها نداریم، چون معتقدیم که کار ما یک کار تخصصی و علمی است. بازنگری لزوما به معنای محدود کردن محوطه نیست و ما مواردی را داشتیم که به وسعت آن محوطه اضافه شده است. بازنگری تقلیل نیست بلکه تدقیق است،   تمام داشته و حیثیت ما حفاظت از حریم‌های میراث معنوی و طبیعی است و برای همین بارها وارد دعاوی قضایی شده‌ایم. اگر سواد میراثی در بین مدیران بخش های مختلف افزایش پیدا کند مشکلات میراثی ما کمتر خواهد بود.

ثبت ۴۵۰۰ اثر میراثی طی یکسال 

در ادامه این نشست علی اصغر ارجمند، رئیس اداره حرائم معاونت ثبت و حریم آثار گفت: وقتی یک اثر به عنوان اثر تاریخی واجد ثبت ملی می شود میراث فرهنگی و اداره کل موظف به حراست و حفاطت از آن اثر هستند، با توجه به پراکندگی آثار تاریخی در کشور ما مشکل ضوابط، حریم و عرصه اثر تاریخی داریم و در همین راستا دعاوی حقوقی شکل گرفته است و با توجه به ضوابط حقوقی که داریم به نفع ما رای صادر شده است؛ همیشه در حال رصد هستیم بخشی از پرونده های ما در مورد بافت های تاریخی است که حرایم آنها در معرض ساخت و ساز قرار دارد.  

وی افزود: ما موطف هستیم پس از ثبت آثار، نسبت به ثبت حریم آنها اقدام کنیم، از حدود ۹۰سال پیش که بحث میراث فرهنگی دارای ساختار اداری شد تا شهریور ۱۴۰۲ چهار هزار ۵۰۰ اثر تعیین حریم شدند و از شهریور ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۳، ۳۸۰ اثر را تعیین حریم کردیم که ۲۲ اثر برای تعیین حریم بازنگری شد که دلایل کافی آن مربوط به دهه چهل، پنجاه و شصت بود و عمدتا محوطه های تاریخی بودند که بدون گمانه زنی های باستان شناسی عرصه آنها تعیین شده است.
ارجمند تصریح کرد: تعیین حریم آثار تاریخی که در فهرست آثار ملی ثبت شده است به اندازه وسعت یک تپه نیازمند ده ها گمانه است. سال گذشته در هر ۳۰ استان ۳۰۰ اثر تعیین حریم شد وامسال موظف هستیم‌ طبق  برنامه ۱۲۰ اثر را تعیین حریم کنیم.

در ادامه این نشست علیرضا ایزدی در پاسخ به پرسشی درباره ساخت و سازهای هواپیمایی ماهان در کویر لوت گفت: ما چه درباره بیابان لوت و چه سایر موارد به حفظ حرایم به ضوابط قانونی مان پایبند هستیم؛ موضوع شهداد و ماهان را ما با دوستان مکاتبه کردیم ما دوست نداریم قانون را بشکنیم و دوستان هم دنبال خلاف نیستند اما باید ضوابط ما را بپذیرند، بخشی از فعالیت ها را متوقف کردند و خواستیم نقشه ها را برای ما بفرستند از طرفی ما نمی خواهیم مانع توسعه منطقه بشویم.  

وی تصریح کرد: تغییرات اقلیمی و به تبع آن خشکی آب و هوا و خشکی رودخانه ها که به دلیل عدم مدیریت صحیح باعث تشدید وضعیت شده و به آثار تاریخی صدمه زده است، فرو نشست زمین در اصفهان جدی است، اما با شواهد مستدل و علمی در هسته مرکزی اصفهان این مسیله را نداریم اما کسی نمی تواند تضمین کند، نشست های که در ورزشگاه نقش جهان هست به بافت تاریخی نرسیده است، یکسری فعالیت ها انجام داده ایم ویک سری دستگاه GPS مستقرکردیم اما نمی شود یک نسخه واحد را در این زمینه بکار گرفت، برای اصفهان به جز جاری شدن زاینده رود کاری نمی شود کرد و باید دست به دعا برای نزول باران شد و  برای خوزستان و جاهای دیگر باید کاری کرد، مازوت سوزی و باران های اسیدی چه بر سر کتیبه های ما در تخت جمشید می اورد در همین راستا ما اقداماتی انجام دادیم اما کاری از ما ساخته نیست.  

مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تاکید بر افزایش سواد میراثی جامعه گفت:من عاجزانه میخواهم که ما را کمک کنید که سواد و فهم میراثی را در جامعه افزایش دهیم و نگاه به سمت مردم نرود، از شما می پرسم صدا و سیما، وزارت آموزش و پرورش و وزارت ارشاد چقدر در افزایش آگاهی میراثی جامعه تاثیر داشته است؟ نسل جوان چقدر پیشینه هویتی خود را درست می شناسد؟ وزارت میراث با این جمعیت کم چطور می تواند پاسخگو باشد.کدام فعالیت فرهنگی را ارگان های فرهنگی ما برای افزایش سواد میراثی جامعه انجام داده اند.   

ثبت ملی لباس اقوام خود وفاق است

دکتر ایزدی در پاسخ به سئوال خبرنگار شبستان درباره ثبت لباس قوم لر و واکنش های قشقایی ها به ثبت این لباس توضیح داد: ما در شیراز با دوستان قشقایی و مسئولان امنیتی  استان نشست گذاشتیم، ایران مملو از خرده فرهنگ هاست و هیچ وقت مردمان  ما دغدغه قومیتی نداشتند، من در آن نشست به دوستان عرض کردم یکی از نشانه های هر فرهنگ و قومی  لباس آن قوم است، قوم لر به عنوان یک از اقوام تاثیر گذار در ایران شناخته می شود، من پیشنهاد دادم در پژوهشگاه میراث فرهنگی نشستی برگزار شود و  موارد افتراق این دو لباس را بررسی کنند، ثبت هر دو لباس در جای خود باقی است؛ثبت این لباس ها برای وفاق و همدلی است، نزدیکی و اختلاط فرهنگی لباس ها را شبیه به هم کرده است.

ایزدی با بیان اینکه بزرگترین اشتباه ما حذف مردم از بافت های تاریخی است، گفت:توسعه غیرمنطقی شهرها یکی از بزرگترین معضلات میراث فرهنگی است این برای ما چالش آفرین است.  

شتابزدگی در ثبت آثار میراثی کار اشتباهی است

حمیدرضا دوست محمدی، درباره ثبت ملی و جهانی میراث ملموس و ناملموس فرهنگی توضیح داد: حوزه ثبت حوزه حساسی است ما موضوعاتی را در میراث ملموس و ناملموس ثبت می کنیم که رفرنس علمی دارند، شتابزدگی در ثبت آثار بسیار کار اشتباهی است و چون بازخورد ان باعث تخریب خودمان می شود، ما می خواهیم حوزه ثبت را نظامند کنیم که مواریث تاریخی کشور در معرض خطر قرار نگیرد.  

وی تصریح کرد: تعداد ثبت های ما به لحاط تعداد از سال های گدشته کمتر نشده بلکه افزایش پیدا کرده است و همچنان پرونده های ثبتی که استان ها می فرستند را بررسی می کنیم.    

 آیینه کاری در معماری ایرانی  ثبت جهانی می شود 

در این نشست سیما حدادی، سرپرست پایگاه میراث جهانی ناملموس درباره پرونده های ثبت ملی و جهانی توضیح داد؛ ایران به لحاظ تعداد پرونده های مشترک ثبت جهانی، با ۱۴ پرونده چند ملیتی رتبه نخست را دارد؛سال ۲۰۲۵ پرونده آیینه کاری در معماری ایرانی در هندوستان ارزیابی می شود، همچنین از سهمیه ارمنستان استفاده کردیم تا جشن تیرگان را ثبت کنیم که این پرونده هم سال ۲۰۲۶ ارزیابی می شود، همچنین پرونده نمد مالی سنتی به طور مشترک با هشت کشور در سال ۲۰۲۶ ارزیابی می شود.  

در پایان این نشست علی قمی اویلی، رئیس اداره ثبت و حفاظت میراث طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: موضوع میراث طبیعی بسیار پر اهمیت است، ایران در جعرافیای خشک و نیمه خشک قرار داردو باید حساسیت ما به این موضوع ببشتر باشد، از سال ۱۳۸۴  که وزارت میراث  فرهنگی مکلف به ثبت میراث طبیعی شد ما توانستیم در سال۹۵ کویر لوت و سپس در سال۹۸ جنگل های هیرکانی را به طور مشترک با آذربایجان ثبت کنیم، در سال ۹۷ دماوند ثبت ملی شد و بعد از آن درخت های کهنسال ایرات نیز به ثبت ملی رسیدند.