به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، در هر گوشه از شیراز، ردپایی از تاریخ کهن ایران به چشم می‌خورد؛ شهری که نامش با شعر و ادب، باغ‌های رؤیایی و بناهای شگفت‌انگیز گره خورده است. اما آنچه شیراز را در میان شهرهای ایران متمایز می‌کند، نه فقط زیبایی‌های طبیعی و معنوی‌اش، که میراث ارزشمندی است که در قالب مساجد، بازارها و آثار تاریخی به یادگار مانده است. مساجد تاریخی شیراز، همچون نگینی درخشان در میان این میراث، شاهکارهایی از معماری اسلامی و ایرانی‌اند که هر یک داستان‌هایی از گذشته پرافتخار این سرزمین روایت می‌کنند.
مسجد وکیل، با ایوان‌های باشکوه و کاشی‌کاری‌های هنرمندانه‌اش، گویی در هر گوشه‌اش رازی از دوران زندیه نهفته دارد. مسجد نصیرالملک، این بنای سحرآمیز با شیشه‌های رنگینش، در هر طلوع خورشید، آوازی از رنگ و نور در شبستان خود به صدا درمی‌آورد. این مساجد علاوه بر مکانی برای عبادت، موزه‌هایی زنده از هنر، ایمان و تاریخ‌اند.
اما همان‌طور که گذر زمان این بناها را در دل تاریخ جاودانه کرده، آسیب‌های طبیعی و انسانی نیز به‌مرور زخم‌هایی بر پیکر آن‌ها وارد کرده است. امروز، حفاظت و مرمت این مساجد، یک وظیفه اداری و رسالتی ملی و فرهنگی است. در این میان، تلاش‌های کارشناسان و متخصصان میراث فرهنگی و اوقاف فارس، دریچه‌ای به سوی امید و تداوم حیات این آثار گشوده است.
در این گزارش، به وضعیت کنونی مرمت مساجد تاریخی شیراز، از جمله مسجد وکیل و نصیرالملک، خواهیم پرداخت. مساجدی که در هر کاشی، درب چوبی و دریچه‌اش، نقشی از هنر، اصالت و معنویت را به نمایش می‌گذارند و شایسته توجهی عمیق‌تر از نگاه گذرا هستند. داستان تلاش‌ها برای مرمت این بناها، یادآور این حقیقت است که هویت فرهنگی یک ملت در حفظ میراث گذشتگان و انتقال آن به نسل‌های آینده نهفته است.
مرمت کاشی‌کاری‌های آسیب‌دیده در ضلع غربی مسجد وکیل در حال انجام است و برای ضلع جنوبی نیز کارشناسان اوقاف و میراث فرهنگی در حال مطالعه هستند.
مسئول اماکن تاریخی و میراثی تحت مدیریت اوقاف فارس، در گفت‌وگویی با اشاره به آخرین وضعیت مرمت مساجد تاریخی شیراز، از تلاشی سخن گفته که هدف آن حفظ هویت فرهنگی و مذهبی این شهر است.
مرمت درب‌های چوبی و کاشی‌کاری‌های مسجد وکیل
مسجد وکیل، یکی از شاهکارهای معماری دوران زندیه، با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه و درب‌های چوبی منحصربه‌فردش، همواره در مرکز توجه بوده است. محمدرضا اسفندی، با اشاره به پروژه‌های مرمتی این مسجد بیان کرد: «مرمت کاشی‌کاری‌های آسیب‌دیده در ضلع غربی مسجد وکیل در حال انجام است و برای ضلع جنوبی نیز کارشناسان اوقاف و میراث فرهنگی در حال مطالعه هستند.»
وی همچنین از اتمام مرمت درب‌های چوبی این مسجد خبر داد و افزود: «این درب‌ها که جزئی از اصالت و زیبایی این بنا محسوب می‌شوند، پس از فرآیندی دقیق و اصولی، به حالت اولیه خود بازگشته‌اند.»
مسجد نصیرالملک؛ نگین رنگین معماری ایران
مسجد نصیرالملک، مشهور به مسجد صورتی، با شیشه‌های رنگی خیره‌کننده‌اش، یکی دیگر از جواهرات معماری شیراز است. اما این بنای شگفت‌انگیز نیز از آسیب‌های زمانه مصون نمانده است. اسفندی با اشاره به پروژه‌های مرمتی این مسجد اظهار داشت: «پشت بام مسجد نصیرالملک در حال مرمت است و اکنون مراحل پایانی این فرآیند در دست انجام است.»
وی همچنین افزود: «کلیه درب‌های چوبی شبستان اصلی مسجد نصیرالملک مرمت شده‌اند و دریچه‌های گره‌کاری شده ضلع شمالی نیز در حال مرمت هستند.» این اظهارات نشان از تلاش بی‌وقفه کارشناسان و متخصصان برای حفظ این اثر باشکوه است.
کلیه درب‌های چوبی شبستان اصلی مسجد نصیرالملک مرمت شده‌اند و دریچه‌های گره‌کاری شده ضلع شمالی نیز در حال مرمت هستند.
چالش‌های مرمت آثار تاریخی
مرمت آثار تاریخی، به‌ویژه مساجد، فرآیندی پیچیده و چندوجهی است که نیازمند دانش فنی، بودجه کافی و حمایت همه‌جانبه است. اسفندی با اشاره به همکاری میان اوقاف فارس و میراث فرهنگی، بر لزوم هماهنگی میان نهادهای مرتبط تأکید کرد و گفت: «کارشناسان میراث فرهنگی و اوقاف در تلاش‌اند تا بهترین روش‌ها را برای حفاظت از این آثار به کار گیرند و اصالت آن‌ها را حفظ کنند.»
وی در ادامه توضیح داد که حفظ اصالت بناها در کنار بازسازی جزئیات از مهم‌ترین اولویت‌ها در این پروژه‌هاست.
نگاهی به اهمیت فرهنگی و مذهبی این مساجد
مساجد وکیل و نصیرالملک، علاوه بر جلوه‌های هنری و معماری، نماد هویت مذهبی و فرهنگی شیراز هستند. این بناها نقش مهمی در پیوند نسل امروز با میراث نیاکان ایفا می‌کنند. حفظ این آثار، تنها پاسداشت گذشته نیست؛ بلکه زمینه‌سازی برای آینده‌ای است که در آن فرهنگ و هنر ایرانی همچنان درخشان بماند.
مرمت و نگهداری مساجد تاریخی شیراز، فراتر از یک وظیفه، نوعی رسالت فرهنگی و اجتماعی است. تلاش‌های نهادهایی چون اوقاف فارس و میراث فرهنگی، گام‌های مؤثری در راستای حفظ این میراث گران‌بها به شمار می‌رود. همان‌طور که محمدرضا اسفندی تأکید می‌کند، همت متخصصان و همراهی مردم می‌تواند این گنجینه‌های ارزشمند را برای نسل‌های آینده حفظ کند.
در این مسیر، ضروری است که منابع مالی، حمایت‌های دولتی و آگاهی عمومی نیز تقویت شود تا شیراز همچنان قلب تپنده تاریخ و فرهنگ ایران باقی بماند.
نظر شما