خبرگزاری شبستان-مهدی رحمانیان| در هر جامعه‌ای، خانواده به‌عنوان نخستین و تأثیرگذارترین نهاد اجتماعی، نقشی حیاتی در شکل‌دهی به شخصیت و رفتارهای افراد ایفا می‌کند. این نهاد از آن جهت اهمیت ویژه‌ای دارد که فرزندان در بستر خانواده، نخستین اصول زندگی اجتماعی و اخلاقی را فرا می‌گیرند و با تعاملات خود با والدین، دنیای ارزش‌ها و رفتارها را درک می‌کنند.
امروزه که چالش‌های اجتماعی و فرهنگی به سرعت در حال تحول است، یکی از مشکلات جدی که جوامع را تهدید می‌کند، معضل اعتیاد به مواد مخدر است. این معضل تأثیرات عمیق و منفی بر فرد مصرف‌کننده دارد و مشکلات گسترده‌تری را برای خانواده‌ها و جامعه ایجاد می‌کند.
در این میان، خانواده می‌تواند نقش کلیدی در پیشگیری از این آسیب‌های اجتماعی ایفا کند. به‌ویژه زمانی که صحبت از پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر صنعتی می‌شود، می‌بینیم که در محیط‌های خانوادگی سالم و پایدار، احتمال لغزش فرزندان به سمت مصرف مواد مخدر به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
ایجاد رابطه‌ای امن، مراقبت‌های دقیق و توجه به سلامت روانی فرزندان، از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند از تأثیرات منفی این معضل جلوگیری کند. این در حالی است که اگر خانواده‌ها از همان ابتدا آموزش‌های صحیح و مورد نیاز را دریافت کنند، قادر خواهند بود تا با هوشیاری بیشتری در برابر تهدیدات اجتماعی نظیر اعتیاد مقابله کنند و فرزندان خود را از خطرات احتمالی دور نگه دارند.
معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی انتظامی استان فارس، در گفتگو با خبرنگار شبستان به این نکته اشاره می‌کند که مهم‌ترین نهاد برای پیشگیری از اعتیاد، خانواده است. به گفته حمید افرامن، "پیشگیری از اعتیاد در خانواده‌ها تأثیر بسیار زیادی دارد و والدین می‌توانند با ایجاد محیطی سالم، از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری کنند." این سخنان از اهمیت و ضرورت توجه به نقش خانواده در مقابله با بحران اعتیاد حکایت دارد و بر لزوم توجه به آموزش‌های خانواده‌محور در پیشگیری از اعتیاد تأکید دارد.
محیط خانوادگی مناسب، باعث شکل‌گیری و رشد سلامت فرزندان می‌شود و محیط خانوادگی نامناسب می‌تواند آسیب‌های روانی و شخصیتی جبران‌ناپذیری را به فرزندان وارد کند.
در روزگاری که سایه اعتیاد به مواد مخدر، به‌ویژه انواع صنعتی آن، بر سر بسیاری از جوامع سنگینی می‌کند، خانواده همچنان به‌عنوان نخستین و مهم‌ترین سنگر پیشگیری در برابر این معضل اجتماعی شناخته می‌شود. در گفتگو با حمید افرامن، معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی انتظامی استان فارس، به بررسی نقش خانواده‌ها در کاهش نرخ اعتیاد به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانان پرداخته‌ایم.
خانواده؛ محور پیشگیری از اعتیاد
حمید افرامن با تاکید بر جایگاه کلیدی خانواده در پیشگیری از اعتیاد، اظهار داشت: "مهم‌ترین نهاد اجتماعی که در پیشگیری از اعتیاد می‌تواند بسیار مؤثر باشد، خانواده است. والدین نخستین کسانی هستند که شخصیت فرزندان را شکل می‌دهند. محیط خانوادگی مناسب، باعث شکل‌گیری و رشد سلامت فرزندان می‌شود و محیط خانوادگی نامناسب می‌تواند آسیب‌های روانی و شخصیتی جبران‌ناپذیری را به فرزندان وارد کند."
این صحبت‌ها نشان می‌دهد که خانواده‌ها باید محیطی سالم و امن را برای رشد فرزندان خود فراهم کنند. افرامن معتقد است که یکی از گام‌های مهم در این زمینه، آموزش والدین و تجهیز آنان به مهارت‌های ارتباطی و نظارتی است.
آموزش، کلید پیشگیری زودهنگام
یکی از مهم‌ترین وظایف خانواده‌ها، آموزش فرزندان در سنین پایین برای مقاومت در برابر فشارهای اجتماعی و گروه‌های پرخطر است. افرامن توضیح می‌دهد: "برای مقابله با اعتیاد باید همه دستگاه‌های نظارتی و اجرایی، خانواده‌ها را توجیه کنند که گره معضل مصرف مواد مخدر و پیشگیری از آن به دست آنان باز می‌شود. خانواده و مدرسه باید به کودکان آموزش دهند که در برابر قبول مصرف موادمخدر مقاومت کنند. اگر مقاومت کودکان و نوجوانان در این زمینه بالا برود، نرخ اعتیاد در میان آنها کاهش پیدا خواهد کرد."
ویژگی‌هایی مانند رابطه امن و سالم با فرزندان، نظارت والدین بر فرزندان، انتقال مناسب ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی به فرزندان و حمایت از آنها می‌تواند نقش محافظتی در برابر اعتیاد ایفا کند.
بر اساس این رویکرد، خانواده‌ها با برقراری روابط سالم و ایجاد ارتباط موثر با فرزندان خود، نقش مهمی در کاهش آسیب‌های اجتماعی ایفا می‌کنند.
خطرات محیط خانوادگی آشفته
محیط خانوادگی آشفته و بی‌ساختار از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند زمینه‌ساز مصرف مواد مخدر در نوجوانان شود. افرامن در این باره گفت: "به طور کلی، محیط آشفته و بی‌ساختار خانوادگی عامل خطر عمده‌ای برای مصرف مواد محسوب می‌شود. درعین‌حال، ویژگی‌هایی مانند رابطه امن و سالم با فرزندان، نظارت والدین بر فرزندان، انتقال مناسب ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی به فرزندان و حمایت از آنها می‌تواند نقش محافظتی در برابر اعتیاد ایفا کند."
پژوهش‌ها نیز تأیید کرده‌اند که آموزش والدین به مراتب مؤثرتر از آموزش مستقیم فرزندان است. به همین دلیل، والدین باید با یادگیری مهارت‌های فرزندپروری، سلامت روانی و اجتماعی فرزندان خود را تضمین کنند.
پیشگیری در مدارس و جامعه؛ اما خانواده اولویت دارد
اگرچه مراکز آموزشی، محل کار و جامعه نیز در پیشگیری از اعتیاد نقش دارند، اما به گفته افرامن، خانواده همچنان مهم‌ترین نهاد اجتماعی در این مسیر است. او تاکید کرد: "پیشگیری از اعتیاد در مراکز مختلفی از جمله مدرسه، محل کار، منطقه و محل سکونت انجام می‌شود، اما خانواده در بالاترین درجه اهمیت و حساسیت قرار دارد."
پیشگیری از اعتیاد در مراکز مختلفی از جمله مدرسه، محل کار، منطقه و محل سکونت انجام می‌شود، اما خانواده در بالاترین درجه اهمیت و حساسیت قرار دارد.
این نکته اهمیت نقش والدین را در هدایت فرزندان به سوی مسیری سالم و دور از آسیب‌های اجتماعی برجسته می‌سازد.
راهکارهای موثر برای پیشگیری
برای مقابله با گرایش نوجوانان و جوانان به اعتیاد، حمید افرامن راهکارهای مختلفی را پیشنهاد می‌کند. از جمله این راهکارها می‌توان به ایجاد روابط سالم و صمیمی بین اعضای خانواده، آموزش مهارت‌های زندگی به فرزندان، نظارت مستمر بر فعالیت‌های آنها و تشویق به پذیرش ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی اشاره کرد.
وی در این باره می‌گوید: "خانواده‌ها می‌توانند با برقراری روابط سالم و آموزش‌های صحیح و زودهنگام فرزندان خود، آنان را از ابتلا به بسیاری از معضلات و گرفتاری‌های گوناگون اجتماعی نجات دهند."
مصرف مواد مخدر، به‌ویژه در نوجوانان و جوانان، چالشی بزرگ برای جامعه است، اما خانواده به‌عنوان سنگر نخست می‌تواند این چالش را به فرصتی برای تقویت سلامت اجتماعی تبدیل کند. آموزش والدین، ارتقای مهارت‌های ارتباطی و تربیتی، و ایجاد محیطی امن و حمایت‌گر در خانواده، گام‌های اساسی در مسیر کاهش نرخ اعتیاد و حفظ سلامت نسل‌های آینده است. همان‌طور که افرامن تصریح کرد، مشارکت همه‌جانبه خانواده‌ها و جامعه کلید موفقیت در این مبارزه خواهد بود.
نظر شما