«سیدمحسن میرباقری» در گفتگو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان با تشریح و تبیین دعای مشهور ماه رجب «یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ» که قرائت آن بعد از هر نماز در این ماه سفارش شده است، اظهار کرد: قبل از هر چیز باید بدانیم که ماه رجب، ماه بسیار پرفضیلتی است. به قدری که گفته شده این ماه، ماه ریزش رحمت الهی است و به همین دلیل آن را «رجب الأصب» نامیده اند.
وی افزود: از زاویه دیگر، ماه رجب ماه حرام است یعنی حرمت ویژه‌ای دارد. ما در سال چهار ماه حرام داریم که حرمت ویژه‌ای دارند. به عنوان مثال آغاز جنگ در آنها جایز نیست، همه در امنیت قرار دارند و اگر جرمی هم اتفاق بیفتد جریمه آن مضاعف خواهد بود.
کارشناس معارفی رسانه ملی با بیان این که ماه رجب ماه ذکر، توجه و استغفار است و انجام عمره در این ماه مورد تاکید قرار گرفته، تصریح کرد: سه ماه ذی القعده، ذی الحجه و محرم نیز از ماه‌های حرام هستند و چه بسا به دلیل انجام حج و امنیت حاجیان چنین سنتی مقرر شده است. یعنی برای اینکه حاجیانی که راهی سرزمین وحی هستند در طول مدت سفر در امنیت باشند و بتوانند اعمال خود را با ایمنی و آسودگی خاطر انجام دهند این چند ماه به عنوان ماه های حرام نامگذاری شده. چون زائران خانه خدا در ماه رجب عمره به جا می آورند، ذی الحجه عازم سرزمین وحی می شوند و در مکه به سر می‌برند. در ماه محرم هم باز در یک حرمت زمانی قرار دارند تا به خانه و کاشانه خود بازگردند. شاید ماه رجب نیز با همین نگاه و برای عمره گذاردن، به عنوان ماه حرام تدارک دیده شده است.
بهار معنویت
میرباقری ویژگی دیگر ماه رجب را آغاز فصل بندگی و معنویت از این ماه برشمرد و گفت: ما یک بهار طبیعت داریم که سه ماه اول سال شمسی است و یک بهار معنویت و عبادت که شامل ماه‌های «رجب»، «شعبان» و «رمضان» است. از وجود مبارک رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمودند: « رجب ماه خدا، شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است.» در این سه ماه ما باید حال دیگری داشته باشیم کما اینکه در بهار طبیعت نیز انسان حال و هوای تازه‌ای دارد. در ماه رجب هم باید حال و هوای معنوی تازه ای داشته باشیم، مراقب باشیم گناهی از ما سر نزند، زیاد استغفار کنیم و به خدا تقرب بجوییم تا ان شاءالله در ماه مبارک رمضان که اوج معنویت است موفق به حضور در محضر پروردگار و درک لیله القدر شویم.
وی در ادامه ابراز کرد: به همین دلیل در ماه رجب اذکار و دعاهای فراوانی مطرح شده است. از جمله گفته شده در هر شب ماه رجب هزار مرتبه ذکر شریف «لا اله الا الله» بگویید که ذکری فوق العاده معنویت آور است و گفتن این تعداد هم بیش از ۲۰ دقیقه زمان نمی برد. چون از ویژگی های این ذکر آن است که لب‌ها حرکت نمی‌کند بنابراین حتی در جمع هم می‌توان ذکر گفت.
این کارشناس مذهبی تأکید کرد: دعاهای ماه رجب چند دعای کوتاه است. آنجا که دعای روزهای رجب ذکرشده سه دعا به دنبال هم آمده؛ دعای اول «یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ السَّائلین» دعای دوم «خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَی غَیْرِکَ» و دعای سوم «اللٰهُمَّ إنّی أسأَلُک صَبرَ الشّاکرینَ لَک» هر سه دعا با هم حدود یک صفحه از مفاتیح است. دعای ششم نیز دعای کوتاهی است «اللٰهُمَّ إنّی أسألُک بِالمَولودَینِ فی رَجَبٍ ...» که خدا را به دو امام عظیم الشأنی که در رجب به دنیا آمده‌اند قسم می‌دهیم سپس دعای «یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ» ذکر شده که دعای روزانه ماه رجب است.
توصیه امام صادق(ع)
میرباقری تأکید کرد: «شیخ عباس قمی» از سید بن طاووس نقل می‌کند که راوی به محضر امام صادق علیه السلام عرض کرد: «فدای تو شوم این ماه رجب است تعلیم بنما مرا دعایی که حق تعالی مرا به آن نفع بخشد» حضرت(ع) فرمودند: «بنویس! در هر روز از رجب صبح و شام در عقب نمازهای روز و شب این دعا را بخوان «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم؛ یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ؛ ای خدایی که من در هر خیری به او امید دارم. یعنی ما هرگز حق ناامیدی از درگاه الهی نداریم و بسیاری از عنایات خداوند نیز به دلیل همین حسن ظن و امیدواری به درگاه خداست «وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ؛ ایمنی می‌جویم ازغضب تو در هر شری».
این استاد دانشگاه با اشاره به ادامه فرازهای این دعا «یَا مَنْ یُعْطِی الْکَثِیرَ بِالْقَلِیلِ؛ ای پروگاری که لطف زیاد و عطای فراوان داری درقبال عمل کم یا حتی دعایی اندک، گفت: گاهی انسان چیز کوچکی از خدا می‌خواهد و خداوند در مقابل آن خواسته کوچک، خیر کثیری به او عنایت می کند یا در مقابل یک عمل بسیار کوچک و پیش پا افتاده (به خصوص اعمال خالصانه که شاید انسان خودش روی آنها حسابی باز نمی‌کند) اما می‌بیند که خداوند نتیجه بزرگی برای آن عمل کوچک قرار می دهد. اگر ما عمل خالصانه داشته باشیم آن عمل مورد عنایت قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: فراز بعدی دعا این است «یا مَنْ یُعْطی طِی مَنْ سَأَلَهُ؛ ای آنکه هر که از تو سؤال و درخواست کند عطا می کنی» در روایات آمده است که قبل از دعا، خداوند را مدح و ثنا بگویید گویا با این کار باور خودمان به عطای خدا بیشتر می‌شود در این فراز از دعا هم می خوانیم: ای خدایی که در مقابل دعا یا استغفار کم ما، خیر کثیر عطا می کنی؛ ای پروردگاری که به هر کس که از او سوال و درخواست می کند عطا می کنی. یعنی شأن و عادت تو اینگونه است. در یکی از دعاهایی که برای روزهای ماه رجب ذکر شده نیز همین مضامین را می گوییم: «لِکُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْکَ سَمْعٌ حَاضِرٌ، وَجَوَابٌ عَتِیدٌ؛ از سوی تو برای هر خواهشی، گوشی شنوا و پاسخی آماده است.»
میرباقری تصریح کرد: «یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً؛ ای آنکه به هر که سؤال نکند و تو را هم نشناسد باز از لطف و رحمتت عطا می کنی»؛ تو به هر کس که درخواست می کند عطا می کنی و چه بسا به آنها که درخواست نمی کنند هم عطا می فرمایی. دیدید پدر و مادر چگونه به فرزندان خود محبت می کنند؟ کاری ندارند که آیا فرزند لطف آنها را درک می کند یا درک نمی کند؟ پدر و مادر کار خود را انجام می دهند. چه فرزندان زحمات آنها را درک کنند و چه درک نکنند. عاطفه و لطف و محبت پدر و مادر حتی آن زمان که فرزندان غافل هستند همچنان وجود دارد. حالا این لطف و مهر پدر و مادر سر سوزنی از لطف عظیم پروردگار است. دراین فراز از دعا هم تاکید می کند که «تحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً» یعنی تو از سر لطف و مهربانی این کار را انجام می دهی نه در قبال رفتارو کار بندگان.
کارشناس دینی با اشاره به ادامه دعا تصریح کرد: این مطالب را گفتیم که چه چیزی از خدا درخواست کنیم؟ «أَعْطِنِی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ جَمِیعَ خَیْرِ الْآخِرَةِ»؛ تو خدایی هستی که حتی به آن کس که از او چیزی نمی خواهد و درخواستی نمی کند هم عطا می کنی حالا من از درگاه با عظمت تو مسئلت می کنم. چه چیزی را از خدا مسئلت می کنیم؟ چه می خواهیم؟ جمیع خیر الدنیا و جمیع خیر الاخره! همه خیرات دنیا و همه خیرات آخرت را می خواهیم. این بالاترین دعا و درخواست است. یعنی هر چه خیردنیای من و هر چه خیر آخرت من است به من عطا کن.
وی یادآور شد: در ادامه می خوانیم «وَ اصْرِفْ عَنِّی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیَا وَ (جَمِیعَ) شَرِّ الْآخِرَةِ؛ از من دور کن (برگردان) همه شرور دنیا و شرور آخرت را. این فراز از دعا شبیه سوره فلق است. «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ؛ پناه می برم به خدای سپیده دم»، «مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ؛ از شر آنچه آفریده شده»، «وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ؛ و از زیان شب هنگامی که با تاریکی اش درآید [درتاریکی انواع حیوانات موذی و انسان های فاسق و فاجر برای ضربه زدن به انسان در کمین اند] شرور از نواحی مختلفی ممکن است به سراغ انسان بیاید و ما با این دعا که هر روز در ماه رجب می خوانیم از همه آنها به خدا پناه می بریم و از او می خواهیم که این شرها را از ما دور کند.
میرباقری خاطرنشان کرد: فَإِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَیْتَ؛ به درستی که آنچه توعطا می کنی بی نقص است؛ یعنی خداوند رزق و روزی بی نقص عطا می کند «وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یَا کَرِیمُ؛ از احسانت بر من بیفزای ای مهمان‌نواز. در این فراز به خدا می گوییم این چیزی بود که به عقل من رسید که از تو بخواهم یعنی خیر دنیا و خیر آخرت را. اما تو هم از فضل خود چیزی بر آن بیفزا و عطا کن ای کریم. کریم کسی است که وقتی چیزی از او درخواست می کنند، خودش هم بر آن می افزاید ومی دهد و تو کریم ترین هستی. سپس حضرت با دست چپ محاسن خود را به دست گرفتند و ادامه دادند «یَا ذَا الْجَلاَلِ وَ الْإِکْرَامِ یَا ذَا النَّعْمَاءِ وَ الْجُودِ یَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ حَرِّمْ شَیْبَتِی عَلَی النَّارِ؛ ای صاحب جلال و بزرگواری ای صاحب نعمتها و جود ای صاحب عطا و کرم به کرمت محاسنم را بر آتش دوزخ حرام گردان.
نظر شما