جعفر قنادباشی کارشناس مسائل خارجی در گفتگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری شبستان در مورد دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در حوزه سیاست خارجی، اظهار کرد: برای آنکه به تحولاتی که در انقلاب اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی رخ داد، پی ببریم، ابتدا باید شناخت دقیقی از سیاست خارجی رژیم شاهنشاهی داشته باشیم. متاسفانه رژیم شاهنشاهی از سال ۱۳۳۲ که آمریکایی ها کودتا کردند و شاه را برگرداندند، یک سیاست کاملا در اختیار بیگانگان بود و در اختیار مردم ایران نبود.
این کارشناس سیاست خارجی افزود: رژیم شاهنشاهی در سال ۱۳۳۲ کاملا تبدیل به یک رژیم وابسته شد، نخست وزیر انگلستان آقای چرچیل با کمک آمریکایی ها کودتایی را توسط اشرار به رهبری شعبان بی مخ در ایران انجام دادند. این حکومت به هیچ وجه نمی توانست در عرصه سیاست خارجی حافظ منافع ملی ما باشد و سیاست خارجی زمان شاه نه بر اساس منافع ملی ایران بلکه بر اساس منافع آمریکایی ها به خصوص در منطقه نفت خیز و گازخیز خاورمیانه شکل گرفت.
سیاست رژیم شاهنشاهی در چهارچوب منافع آمریکا بود
وی ادامه داد: ایران حافظ منافع آمریکا در منطقه شناخته می شد و هر سیاستی اتخاذ می کرد در چهارچوب منافع آمریکا بود؛ یکی از این نشانه هایشایش پیمان خفت بار سنتو به عنوان حلقه ضعیف شده ای از ناتو بود که ایران، ترکیه، پاکستان، آمریکا و انگلستان در آن نقش داشتند. در این پیمان کوشش می شد تا مقدرات ایران و سیاست خارجی مبتنی بر خواست ناتو به فرماندهی ایران شکل بگیرد و حلقه وصل سنستو و ناتو کشور ترکیه بود که عضو هر دوی این گروه ها بود.
قنادباشی ادامه داد: دومین اهرمی که ما می توانستیم در عرصه سیاست خارجی در آن حرف بزنیم، نفت بود چرا که توسط کنسرسیومی که در سال ۱۳۳۲ تشکیل شد، بیش از ۷۰ درصد نفت ایران در اختیار آمریکا و انگلیس بود و ما انرژی را به عنوان اهرمی تاثیرگذار برای پشتیبانی از سیاست خارجی خود از دست داده بودیم؛ اما با انقلاب اسلامی، سیاست خارجی بر اساس منافع ملی شکل گرفت.
وی در ادامه گفت: شاید در منطقه ما و در جهان کمتر کشوری باشد که این گونه سیاست خارجی آن به منافع ملی‌اش وصل شده باشد. در منطقه ما حکومت ها اکثرا حکومت های نیابتی از جانب آمریکا و انگلیس هستند که قبایلی را انتخاب کردند و قدرت را به دست آنها دادند و اینها هستند که سیاست خارجی را مبتنی بر خواست آنها اجرا می کنند؛ زیرا از ابتدا به نیابت از آنها روی کار آمده بودند. برخی از کشورهای منطقه ما کشورهای کودتایی هستند که پس از شکل گیری خرده کودتاها قدرت به دست گروه خاصی افتاده است و پس از آن با دریافت چراغ سبز بیگانگان چون پایگاه مردمی نداشتند، طبیعتا وابسته به آنها شدند و یکی از دلایل پایداری آنها در قدرت و استحکام حکومت هایشان، همسو شدن آنها با خارجی ها است.
این کارشناس مسائل آفریقا خاطر نشان کرد: یکی از دستاوردهای ما این است که وارد جنبش عدم تعهد شدیم، یعنی کشورهایی که به هیچ یک از دو قطب قدرت وابسته نبودند و این یکی از اولین راهبردهای ما در عرصه سیاست خارجی بود و دوستی متوازنی را در دنیا اجرا کردیم. یکی از راهبردهای اصلی آن همین شعار نه شرقی نه غربی بود. این شعار در دو عرصه به کار گرفته شد؛ یکی نشان دهنده ساختار سیاسی ای بود که ما می خواستیم آن را بسازیم که امام(ره) فرمودند: «این ساختار یک ساختار شرقی نباشد و مبتنی بر خواست اسلام باشد» یعنی ما حکومت های شرقی و غربی را نمی پسندیم و نوع حکومت جمهوری اسلامی را می پسندیم.
سیاست غربیان در انزوای ایران با شکست مواجه شد
وی اظهار کرد: این شعار تنها مختص به سیاست خارجی نبود اما با توجه به اینکه جهان دارای دو قطب بود در سیاست خارجی نیز نقش بسیار بزرگی ایفا کرد. همچنین ما سیاست همکاری با همسایگان و کشورهای همسایه را در صدر قرار دادیم که این مسئله سبب شد تا ما در منطقه به عنوان رهبر بخشی از منطقه معرفی شویم. با وجود اینکه دنیای غرب نخواست این را بپذیرد، اما اینکه ما توانستیم جلوی تهاجمات غربی ها را بگیریم در واقع بیانگر جایگاه ما در دنیای اسلام و منطقه بود.
قنادباشی خاطرنشان کرد: برخلاف آنکه سیاست غربیان از ابتدای انقلاب انزوای ما بود اما هرگز نتوانستند موفق به این امر و شکست ما در این زمینه شوند، البته ما در سیاست خارجی نیز افت و خیزهای زیادی داشتیم و اشکالات متعددی نیز داشته ایم؛ اما در این مراحل طی شده همواره با اقتدار تمام در برابر غربی ها ایستادیم به خصوص اینکه در سیاست خارجی به منظور زمینه سازی برای یک امنیت دسته جمعی از آن بهره برداری کردیم.
سیاست ایران در تشکیل جبهه مقاومت، هوشمندانه و اثرگذار بود
وی گفت: در حقیقت در حالی که ما از کشورهای غربی سلاح نمی خریدیم و از این نظر مورد غضب غربی ها و حتی برخی از شرقی ها بودیم، اما توانستیم از لحاظ دفاعی با یک سیاست خارجی درست برای ایجاد امنیت دسته جمعی در منطقه تحت عنوان جبهه مقاومت، امنیت ایران را به بهترین وجه فراهم کنیم. سیاست ما در تشکیل جبهه مقاومت، هوشمندانه و بسیار پراثر بود که ما را از هزینه کردن میلیاردها دلار برای خرید سلاح خارجی معاف کرد.
دیپلماسی ایران بعد از انقلاب از عقبه فکری جهان اسلام و آزادی خواهان مترقی برخوردار است
قنادباشی یادآور شد: با وجود آنکه عربستان بیشترین سلاح را از خارج می خرید در برابر یمن ضعیف ترین موضع را از خود نشان داد و طبیعتا ناگزیر است در خط آمریکا حرکت کند؛ اما ما مبتنی بر قدرت داخلی و ایجاد عقبه های خارجی برای سیاست خارجی توانستیم اقتدار پیش بینی شده ای را برای خود ایجاد کنیم به ویژه اینکه ما در عرصه قدرت نرم بسیار جلو رفتیم.
قنادباشی در پایان خاطرنشان کرد: این قدرت نرم در سیاست خارجی ما به کار گرفته شد، قدرتی که می تواند دیگران را در برابر ما به همراهی وادار و عقبه مهم استراتژیکی را برای ما ایجاد کند و باعث می شود دیپلماسی ما از پشتیبانی های عقبه فکری در جهان اسلام برخوردار شود.
نظر شما