خبرگزاری شبستان، گروه دین و اندیشه - نازلی مروت: اسناد به جای مانده از تشکیلات اداری آستان قدس، اطلاعات بسیاری در خصوص مراسم میلاد امام زمان عج در حرم رضوی دارد. چنانکه در این اسناد، نحوه پذیرایی، زمان، مکان و هزینه‌های برگزاری این جشن‌ها در آستان منوّر حضرت ثامن الحجج(ع)، از جمله مواردی است که در اسناد ذکر شده است، چراغانی صحن‌ها، برپایی مجلس سلام، تهیه شربت و شیرینی و برگزاری مراسم در ایوان طلا(نادری) نیز از دیگر اشارات اسناد در این خصوص می باشد.
همچنین عنوان برخی شغل‌های مرتبط با برگزاری این جشن‌ها و نیز دستوراتی که توسط متولی باشی آستان قدس یا نایب التولیه به تحویل‌داران کل یا دربان باشیان جهت برپایی این مراسم صادر شده است از دیگر مواردی است که در اسناد به چشم می‌خورد.
موقوفه ای با نیم قرن قدمت
یکی از موقوفه های مشهور که به مناسبت میلاد حضرت مهدی(عج) به آن پرداخته می شود، موقوفه مرحوم «حسین حجارباشی» است.
مرحوم حسین حجاری زنجانی معروف به «حجارباشی» کلیۀ مایملک خود واقع در بلوک زاوۀ تربت حیدریه شامل بخشی از مزارع قنات کاریز بالا، مزرعه مهدی‌آباد، مزرعه و قنات لعلی مزرعه و قنات حشمت‌آباد و مزرعه خانقاه را وقف آستان مقدس حضرت ثامن الحجج(ع) کرده تا نیمی از درآمد املاک موقوفه را در روز میلاد مسعود حضرت حجت یا همان نیمه شعبان به مصرف اطعام اعیان و محترمان شهر مشهد در سالن موزه آستان قدس رضوی برسانند. همه ساله در روز مقرر، مجلس باشکوهی در حرم مطهر امام رضا(ع) طبق مفاد وقف‌نامه واقف، بعد از اقامه نماز ظهر برگزار می‌شود.
بنا بر اسنادی که در آرشیو مدیریت بر نظارت موقوفات آستان قدس رضوی، نگهداری می‌شود، حدود ۵۵ سال از تاریخ وقف‌نامه «حسین حجاری زنجانی» معروف به «حجار باشی» می‌گذرد. تاریخ سند وقف به تاریخ ۵مهر ۱۳۴۶ برمی گردد. در این وقف‌نامه‌ای که به امضای واقف و نیابت تولیت رسیده است، شاهدی بر هزینه‌کرد اموال حجارباشی به عنوان باقیات و صالحات است. اما موقوفه آقای حجار باشی به چه زمانی باز می گردد؟
موقوفه وی به شماره ۵۸۵ در دفتر موقوفات حرم ثبت شده است. اما آنچه در این وقف‌نامه جالب توجه است، بخشی از هزینه کرد آن است: «درآمد همه ساله املاک مزبور را پس از وضع عشر درآمد و هزینه‌های مربوطه ملک مورد وقف، نصف آن را به مصرف اطعام اعیان و محترمین شهرمشهد در روز نیمه شعبان المعظم (روز مولود حضرت حجت(عج)) در سالن موزه آستان قدس رضوی(ع) برسانند».
هنر استاد حجّار چه بود؟
حسین حجار همانگونه که از نام و لقب او پیداست، متخصص در سنگ تراشی بوده است. او در دوران خودسرآمد سنگ تراشان بوده است.
حاج حسین حجارباشی معروف به حسین ترکه، پیش از این در سال ۱۲۷۵خورشیدی، برای سنگ مزار ناصرالدین شاه تمثالی شاهانه تراشیده بود. یکی دیگر از آثار ماندگار او سنگ مزار استاد سخن و ادب فارسی، ابوالقاسم فردوسی در توس است. یکی از آثار ماندگار حاج حسین حجارباشی تراش صندوق سنگی شاه ملک خراسان حضرت امام رضا(ع) است.
انتخاب سنگ مرمری به رنگ سبز لیمویی که از معادن شاندیز فرستاده شده بود، برای ساخت صندوق حضرت سریر ارتضاء، از اقدامات ارزنده حاج حسین برای امام رضا در سال ۱۳۱۱ خورشیدی بود.
حاج حسین حجار باشی، می‌خواست صندوقی برای مزار امام هشتم(ع) بسازد که نه اسیر نم و موریانه و رطوبت شود و نه سعی سال‌ها آن را بپوساند. اگر تنها کتیبه‌های طلای صندوق عباسی در موزه حرم رضوی نگهداری می‌شود، سنگ قبر سبز لیمویی تراشیده شده توسط حاج حسین تا ۱۳۷۹ شمسی بر مزار امام رضا(ع) جا گرفته بود.
درست پس از جشن نیمه شعبان بود که خدام حرم، صندوق جدید را بر مزار حضرت(ع) قرار دادند. صندوق سنگ مرمر استاد حسین حجارباشی، در میان صلوات و دعا برای تعجیل در ظهور امام عصر(عج)، بر سنگ قبر قرار گرفت و سپس ضریح‌های سه‌گانه ضریح فولادی، مرصع به جواهر و اهدای شاه طهماسب به ترتیب دور تا دور هنر استاد حسین را دربر گرفتند.
جشن میلاد موعود(عج)
اما این همه، یادگارهای بجامانده از استاد حسین حجارباشی نیست. حاج حسین علاوه براین، یادگاری دیگری برای زائران حضرت رضا(ع) در نظر گرفت. او اموالش را وقف امام هشتم(ع) کرد و در وقف‌نامه‌اش قید کرد یک دهم از اموالش سالانه برای اطعام هزینه شود.
در این وقف‌نامه که مربوط به حدود نیم قرن قبل است، مقرر شده همه ساله بخشی از درآمد موقوفات مرحوم حجاری زنجانی به اطعام اعیان و محترمین شهر در سالروز میلاد حضرت ولی عصر(عج)، نیمه شعبان اختصاص یابد.
و حالا پس از نیم قرن، هر سال پس از پایان مراسم نیمه شعبان در حرم رضوی، مولودی خوانی و مدیحه سرایی، عطر غذای نذری در حرم می‌پیچد. خوراکی که حاج حسین حجارباشی، نیت کرده بود همه تناول کنند، بی‌آنکه کسی نیت واقف را بداند و صاحب وقف را به خوبی بشناسد.
نظر شما