درس‌های جذاب بهار و رمضان، از راه و رسم زندگی تا رسیدن به احسن‌الحال

حجت‌الاسلام «ابراهیم بهاری» در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، با بیان اینکه ماه مبارک رمضان تنها ماهی است که خداوند در قرآن کریم از آن توصیف فراوانی داشته و این ماه را دروازه‌ای برای اتصال انسان به حبل‌الله متین قرار داده است، اظهار کرد: در توصیف این ماه پر فضیلت در آیه ۱۸۵ سوره «بقره» آمده است: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًی لِلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَمَنْ کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُرِیدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلَا یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلَی مَا هَدَاکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ» (ماه رمضان [همان ماه] است که در آن قرآن فرو فرستاده شده است [کتابی] که مردم را راهبر و [متضمن] دلایل آشکار هدایت و [میزان] تشخیص حق از باطل است پس هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد و کسی که بیمار یا در سفر است [باید به شماره آن] تعدادی از روزهای دیگر [را روزه بدارد] خدا برای شما آسانی می‌ خواهد و برای شما دشواری نمی‌ خواهد تا شماره [مقرر] را تکمیل کنید و خدا را به پاس آنکه رهنمونیتان کرده است به بزرگی بستایید و باشد که شکرگزاری کنید).

کارشناس برنامه تلویزیونی «تا نیایش» ادامه داد: خداوند برای ماه مهمانی خود شرایط و ویژگی‌هایی را تعیین کرده است از جمله اینکه انسان از طلوع فجر صادق تا غروب و اذان مغرب از خوردن و آشامیدن امساک کند؛ شرط دیگر آن است که انسان علاوه بر پرهیز ظاهری از خوردن و آشامیدن از جنبه‌های دیگر نیز در درون خود تغییر ایجاد کرده و به طهارت درون برسد؛ از بسیاری از مسایل که  زندگی او را به چالش کشانیده است امساک کند از جمله گناهانی که منجر به گرفتاری او شده‌اند؛ مولانا در این مورد تعبیری دارد و این چنین سروده است: (این دهان بستی دهانی باز شد/ کو خورنده لقمه‌های راز شد)؛ انسان با خداوند تعهدی دارد که علاوه بر نخوردن و نیاشامیدن مراقبت از نفس خود کند و از گناهان صغیره و کبیره دوری کند.

وی افزود: یکی از نکات جالبی که در مورد ماه رمضان و ادعیه آن می‌توان مطرح کرد همین دعاهای روزانه و از جمله دعای روز اول است: «اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیامِی فِیْهِ صِیامَ الصَّائِمِینَ، وَقِیامِی فِیْهِ قِیامَ القائِمِینَ، وَنَبِّهْنِی فِیْهِ عَنْ نَوْمَةِ الغافِلِینَ، وَهَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یا ألهَ العالَمِینَ، وَاعْفُ عَنِّی یا عافِیا عَنِ المُجْرِمِینَ» (خداوندا! روزه‌ام را در این ماه روزه روزه‌داران قرار ده، و شب زنده‌داری‌ام را شب زنده‌داری شب زنده‌داران، و بیدارم کن در آن از خواب بی‌خبران، و ببخش گناهم را در آن ای معبود جهانیان، و از من درگذر، ای در گذرنده از گنه‌کاران)؛ نکته قابل توجه اینکه هرچه جلوتر می‌رویم عبارات ادعیه روزانه ماه مبارک شکل دیگری پیدا می کند، به این معنا که شخص به خودسازی رسیده و به تدریج از جسم به باطن رسیده و طهارت ذی‌قیمتی برایش ایجاد شده است، پس روزه فقط گرسنگی کشیدن نیست بلکه انسان به تعالی می رسد.  

حجت الاسلام بهاری در ادامه به تعریف روزه واقعی اشاره کرد و گفت: روزه باکیفیت همان روزه‌ای است که قرآن از روزه‌داران‌اش به «صائمین» یاد می‌کند؛ آنها کسانی هستند که همه شاخصه‌های روزه‌داری را رعایت می‌کنند و وقتی که شروع به روزه‌داری کردند جسم، فکر، زبان، چشم و همه اعضا و جوارح‌شان روزه‌دار شد و حالا در ماه رمضان یک پله جلوتر می‌روند و بسیط‌ الید می‌شوند و دست‌هایشان به بخشندگی در راه خدا عادت می‌کند؛ سریع‌الرضا می‌شوند و اگر کدورتی به دل دارند سریع فراموش می‌کنند و از یاد می‌برند؛ وقتی به دعا کردن می‌رسند و به مناجات با خداوند می‌پردازند غرق در حقیقت آن می‌شوند، یکی از ادعیه این ایام دعای «ابوحمزه ثمالی» است که بسیار جای تامل دارد، همچنین دعای سحر که امام خمینی (ره) شرحی برای آن تالیف کرده است که بسیار جالب توجه است.

این کارشناس معارف اظهار کرد: روزه واقعی قیمت روزه‌دار را بالا می‌برد و به جایی می رساند که خداوند می فرماید: «الصوم لی و انا اجزی به» (روزه برای من است و من پاداش آن را می دهم)؛ همچنین رسول گرامی اسلام فرمود: رحمت، برکت و مغرفت در این ماه جاری می شود، خواب و نفس کشیدن مردم در این ایام تسبیح و عبادت به شمار می‌آید؛ اما نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که خداوند فرمود قبل از شما نیز روزه وجود داشت و اکنون نیز برای شما وجود دارد، باید تقوا پیشه کنید و از کارهای زشت دوری ورزید؛ خداوند روزه‌داری که به این درجات برسد اعم از اینکه زن باشد یا مرد مورد تمجید و رحمت قرار می دهد، آیات سوره «مومنین» در وصف روزه داران واقعی است و آثار و رحمتی که در زندگی این افراد به واسطه روزه جاری می‌شود.

وی در بخش دیگری از مباحث خود با اشاره به تقارن بهار قرآن و بهار طبیعت گفت: ماه مبارک رمضان را می توان بهار دل انسان های مومن دانست، در این ایام اتفاقات بسیار مهمی افتاده است، البته که شهادت امام علی (ع) چهل سال بعد از هجرت رسول اکرم رخ داد که مصادف با لیالی قدر است اما از سوی دیگر این ایام شب ندبه و طلب بخشش از خداوند است، شب‌هایی است که به واسطه آن سرنوشت انسان مشخص می‌شود؛ اگر بخواهیم که جامعه به سمت و سوی سبک زندگی خدایی جلو برود باید از این فرصت حداکثر استفاده را داشته باشیم، تقارن ماه مبارک رمضان و فصل بهار فرصت بسیار مناسبی است که می‌تواند انسان را به تفکر وا دارد تا از این ایام درس بگیرد؛ از بهار طبیعت بیاموزد که چگونه پس از فصلِ سرد و مرده دوباره زندگی به طبیعت برگشته است و از ماه رمضان بیاموزد که چگونه می‌توان در طول یک ماه دگرگون شد و توبه کرد.