خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی: زهرا مهرور- ماه رمضان که از راه می‌رسد، فضای خانه‌ها عطر و بوی خاصی پیدا می‌کند. سفره‌های افطار با رنگ‌های مختلف و خوراکی‌های خوشمزه دل آدم را می‌برند و شب‌ها در سکوت دلنشین سحر، صداهای دعای مادران و پدران به گوش می‌رسد. اما در این میان، یکی از زیباترین و شیرین‌ترین لحظات رمضان، لحظاتی است که کودکان، با چشم‌های درخشان و شوق زیاد، برای اولین بار طعم روزه‌داری را می‌چشند. این روزه‌داری به شیوه «کله‌گنجشکی»، گام کوچک و شیرینی است که آن‌ها را با دنیای پر از معنویت و لطافت این ماه عزیز آشنا می‌کند.
اولین گام در مسیر روزه‌داری
روزه کله‌گنجشکی چیزی فراتر از یک امتحان ساده است؛ یک تجربه روحانی کوچک است که به کودکان این امکان را می‌دهد تا بخش‌هایی از ماه رمضان را درک کنند و با زیبایی‌های این ماه آشنا شوند. شاید در نگاه اول، به نظر برسد که این روزه، چیزی بیش از چند ساعت طاقت‌آوری نیست، اما همان چند ساعت کوتاه، دریچه‌ای است به دنیای صبر، امید، و عبادت.
کودکان با شوق و هیجان، کنار بزرگ‌ترها سحری می‌خورند. هر دقیقه‌ای که از روز می‌گذرد برایشان یک چالش و یک پیروزی است. ساعت‌ها را می‌شمارند، منتظر لحظه افطار هستند و با افتخار از روزه کله‌گنجشکی خود صحبت می‌کنند. این اولین قدم‌ها برای آن‌ها در راه روزه‌داری کامل در سال‌های آینده است، قدم‌هایی که آینده‌ای پر از عبادات و اعمال نیکو را در پی خواهد داشت.
چطور روزه کله‌گنجشکی می‌گیریم؟
«حسین زنگویی، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه خراسان‌جنوبی» در گفتگو با خبرنگار شبستان در خصوص روزه کله گنجشکی» گفت: گنجشک در میان پرندگان کوچکترین و ضعیف‌ترین پرندگان است و منظور از روزه کله گنجشکی یعنی روزه برای کودکانی که علاقمند به روزه گرفتن هستند یا قبل از سن تکلیف می‌خواهند به عنوان تمرین روزه‌داری آن را تجربه کنند.
وی در ادامه افزود: در این نوع روزه، کودکان را سحر بیدار می‌کنند تا همراه خانواده سحری بخورند و بعد تا اذان ظهر استراحت کنند، موقع اذان این کودکان مختصری غذا یا آب می‌خورند و باز دوباره روزه می‌گیرند تا افطارغ در واقع فقط ساعاتی از روز را بدون خوردن و آشامیدن می‌گذرانند.
چرا روزه کله‌گنجشکی مهم است؟
شاید اینطور به نظر برسد که روزه کله‌گنجشکی به اندازه روزه‌های کامل طولانی و سنگین نباشد، اما تأثیر عمیقی در شکل‌گیری باورها و ارزش‌های کودک دارد. این روزه به کودک یاد می‌دهد که روزه‌داری چیزی فراتر از یک عمل جسمانی است. این تجربه به کودک می‌آموزد که روزه‌داری، تمرین صبر و تحمل است، که در کنار آن، درک گرسنگان و نیازمندان را نیز به همراه دارد. آن‌ها با تحمل گرسنگی و تشنگی، می‌آموزند که چطور در زندگی از لذت‌های ساده و روزمره بگذرند و به ارزش‌های معنوی و روحانی نزدیک‌تر شوند.
روزه کله‌گنجشکی برای کودک، بیشتر از یک تمرین است. این، یک سفر کوچک در دنیای روزه‌داری است که به آن‌ها امکان می‌دهد تا در آینده نه‌تنها به راحتی روزه بگیرند، بلکه این روزه‌داری را با ایمان و شوق بیشتری ادامه دهند.
آیا در منابع دینی اشاره‌ای به روزه کله‌گنجشکی شده است؟
اگرچه اصطلاح «روزه کله‌گنجشکی» به طور دقیق در متون دینی نیامده است، اما آموزه‌های اسلامی به نوعی این عمل را تایید می‌کنند. امام صادق (علیه‌السلام) در یکی از روایت‌های خود فرموده‌اند: «وقتی فرزندتان به سن هفت سالگی رسید، به آن‌ها بگویید که به اندازه طاقتشان روزه بگیرند؛ اگر تشنگی و گرسنگی اذیتشان کرد، می‌توانند افطار کنند.» این روایت نشان می‌دهد که کودکان از سنین پایین می‌توانند به تدریج روزه بگیرند و این باعث می‌شود که در آینده، روزه‌داری را به راحتی انجام دهند.
نقش والدین در آشنایی کودکان با روزه‌داری
یکی از مهم‌ترین ارکان روزه‌داری برای کودکان، همراهی و حمایت والدین است. پدر و مادرها می‌توانند با تشویق و حمایت‌هایشان، فضایی شیرین و معنوی برای کودکان فراهم کنند که تجربه روزه‌داری را به یادماندنی و لذت‌بخش کنند. به همین بهانه با حجت الاسلام «علی محقی، مدیر ستاد کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد خراسان جنوبی» گفتگو کردیم تا درباره روزه کله گنجشکی و در کل روزه‌داری بچه‌ها بیشتر بدانیم.
حجت الاسلام محقی با تأکید بر اهمیت آموزش روزه به کودکان از سنین پایین، به «روزه کله گنجشکی» به‌عنوان یک شیوه مناسب برای آشنایی کودکان با مفهوم روزه اشاره کرد و گفت: روزه کله گنجشکی یک سنت کهن است که در گذشته برای آموزش روزه به کودکان در ماه رمضان اجرا می‌شد. این نوع روزه که بسیار سبک و آسان است، به کودک کمک می‌کند تا مفهوم روزه را درک کرده و به‌تدریج خود را برای انجام تکالیف دینی در آینده آماده کند.
وی افزود: فطرت پاک کودکان و تمایل طبیعی آنان به تقلید از بزرگ‌ترها باعث می‌شد که این سنت به‌طور طبیعی اجرا شود. کودکان از سنین پایین با روزه‌های سبک آشنا می‌شدند و به تدریج این تجربه‌ها باعث می‌شد که وقتی به سن تکلیف می‌رسیدند، آماده‌تر و با آمادگی بیشتری تکالیف دینی را انجام دهند.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: روزه کله گنجشکی تنها یک آموزش جسمانی نیست، بلکه به کودک اعتماد به نفس می‌دهد و او را در نظر دیگران بزرگ‌تر و مسئول‌تر می‌کند. این کار باعث می‌شود که کودک احساس کند که می‌تواند از عهده وظایف دینی‌اش برآید. در واقع، این نوع روزه‌داری، نه تنها به کودک شخصیت می‌دهد بلکه در او روحیه مسئولیت‌پذیری و باور به توانمندی‌های خود را تقویت می‌کند.
حجت الاسلام محقی همچنین به تأثیرات معنوی روزه کله گنجشکی اشاره کرد و گفت: کودکانی که از سنین پایین با روزه آشنا می‌شوند، در بزرگسالی کمتر با چالش‌های روحی و روانی برای پذیرش تکالیف دینی روبرو می‌شوند. این فرآیند، نه تنها برای انجام روزه‌داری بلکه برای سایر عبادات و تکالیف دینی نیز مفید است. کودک به‌تدریج می‌آموزد که انجام اعمال دینی نه تنها یک وظیفه، بلکه یک فرصت برای رشد معنوی و اخلاقی است.
وی در توضیح بیشتر بیان کرد: در واقع، روزه کله گنجشکی به کودک کمک می‌کند تا مفهوم ماه رمضان را بهتر درک کرده و با جذابیت‌های ماه مبارک مانند افطاری و سحری، علاقه‌مند به این ماه شود. با این روش، کودک می‌آموزد که روزه‌داری نه تنها در زمینه جسمانی بلکه در بعد روحانی و اخلاقی نیز می‌تواند تاثیرات مثبتی داشته باشد.
مدیر ستاد کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد خراسان جنوبی به نقش مهم والدین در این فرآیند اشاره کرد و گفت: والدین باید تلاش کنند تا روزه کله گنجشکی را برای کودک جذاب و لذت‌بخش کنند. این مسئولیت بر دوش والدین است که با ایجاد محیطی محبت‌آمیز و تشویق‌آمیز، کودک را به انجام روزه‌داری ترغیب کنند. اگر این روش‌ها به‌درستی پیاده‌سازی شود، روزه‌داری برای کودک به یک عادت پسندیده و لذت‌بخش تبدیل خواهد شد.
حجت الاسلام محقی همچنین به تأثیرات بلندمدت روزه‌داری در زندگی کودک اشاره کرد و ادامه داد: روزه کله گنجشکی باید با هدف تقویت روحیه دینی و اخلاقی کودک باشد. روزه‌داری در آموزه‌های دینی نه تنها یک تمرین برای تحمل گرسنگی و تشنگی است بلکه فرصتی برای رشد معنوی، پرورش اخلاق و تقویت روح انسان به شمار می‌رود.
به گفته وی؛ در روایات دینی تاکید شده است که روزه باید به پرورش روح و تقویت اخلاق فردی کمک کند، بنابراین روزه‌داری باید به عنوان یک عمل مقدس در کنار سایر عبادات به تربیت دینی و اخلاقی کودکان پرداخته شود.
وی در پایان اضافه کرد: در دینی که به اخلاق و تربیت اهمیت می‌دهد، روزه‌داری تنها یک عمل جسمانی نیست بلکه به پرورش روح و اخلاق انسان نیز پرداخته می‌شود. به همین دلیل، محیط تربیتی و خانواده نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری شخصیت دینی و اخلاقی کودکان دارد. والدین باید هم‌زمان با تقویت جسم کودک، به پرورش روح و اخلاق او نیز توجه داشته باشند.
روزه کله‌گنجشکی، نه تنها یک تمرین ساده برای کودکان است، بلکه یک تجربه معنوی است که آن‌ها را برای روزه‌داری‌های کامل در آینده آماده می‌کند. با همراهی و حمایت خانواده‌ها، این روزه به یک تجربه شیرین و ارزشمند تبدیل می‌شود که کودکان با شوق و اشتیاق، آن را در سال‌های آینده ادامه خواهند داد. پس امسال، بیاییم کودکانمان را با خود همراه کنیم تا با روشی ساده و دلنشین روزه کله‌گنجشکی بگیرند و با هم لحظات ناب و زیبای ماه رمضان را تجربه کنیم.
نظر شما