به گزارش خبرگزاری شبستان از مشهد؛ حضور سالانه ۳۰ میلیون زائر به شهر ۳ میلیون نفری، هم زیباست هم چالش‌برانگیز. میزبانی از میلیون‌ها مسافری که برای تفریح و زیارت دل به جاده زده‌اند و با هزار امید سختی راه را به جان خریده‌اند تا برای چند روز هم که شده در جوار بارگاه ملک پاسبان ثامن‌الائمه علیه‌السلام غبار از دل و جان بزدایند، علاوه بر یک فرصت بی‌نظیر و خلق یک حماسه معنوی، موجی از نیازها را نیز به همره خواهد داشت؛ از تامین نان و ارزاق مورد نیاز تا پارکینگ و اسکان.
سرپناه شبانه، اولین و مهمترین چالش زائر
اما بی‌شک یکی از اولین و مهمترین نیازها و دغدغه‌های زائرین و همچنین مسئولان شهری در مشهدالرضا در ایام پیک سفر مانند نوروز یا دهه اخر صفر، بحث اسکان شبانه مسافران و زائرین است. مساله ای که با توجه به حضور میلیونی زائر تنها با ظرفیت‌های رسمی و هتل‌ها مرتفع نشده و نیاز هست تا ظرفیت‌های غیررسمی و موقت و به خصوص ظرفیت‌های مردمی و مساجد نیز پای کار خدمت به میهمانان امام هشتم علیه السلام بیایند، مساله‌ای که دیگر به یک فرهنگ تبدیل شده است.
مروری بر ظرفیت‌های اسکان زائران در مشهد
به طور کلی ظرفیت‌های اسکان زائران در مشهد به پنج بخش تقسیم می‌شود، اول؛ مراکز رسمی اقامتی شامل هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها، مهمان‌پذیرها، اقامتگاه‌های بومگردی و زائرسراها؛ دوم، مراکز اسکان موقت همچون مدارس و ادارات و ... ؛ سوم مراکز اسکان اضطراری در کمپ ها و بوستان‌ها و سوله‌های مدیریت بحران شهرداری مشهد؛ چهارمین حوزه اسکان اضطراری در مشهد مساجد و حسینیه ها و بقاع متبرکه و مراکز مذهبی هستند که امکان اسکان زائرین را دارند و دسته آخر منازل شخصی مردم که در قالب‌های پویش‌های مختلف همچون هر خانه یک زایرسرا یا پویش خانه‌های رضوی سازماندهی شده و شهروندان مشهد و مجاوران امام رئوف درمنازل خود را به روی میهمانان آقا باز کرده و با جان دل پذیرای آنها هستند.
در بخش اول یعنی مراکز و اقامتگاه‌های رسمی، در مشهد الرضا امسال ۳۱۰ هتل آپارتمان با ظرفیت ۳۹ هزار و ۲۵۰ نفر شب، ۲۶۰ هتل و متل با ظرفیت ۶۴ هزار و ۱۴۷ نفر شب، ۳۹۰ مهمانپذیر با ظرفیت ۳۵ هزار و ۳۲۰ نفر شب، ۸۳۶ خانه مسافر با ظرفیت ۵۹ هزار و ۲۵۶ نفر شب و ۹ اقامتگاه بومگردی و سنتی‌سرا با ظرفیت ۷۶۵ نفر شب و ۷ زائرسرای تحت پوشش گردشگری با ظرفیت هزار و ۵۵۰ نفر شب آماده خدمت‌رسانی به زائران هستند.
در بخش واحدهای اقامتی موقت، ۶۱۰ مهمانسرای دولتی و بخش خصوصی با ظرفیت ۱۰۸ هزار و ۱۳۸ نفر، ۲۸ مکان بنیاد زائر با ۵ هزار و ۲۹۰ نفر شب، دو زائرسرای آستان قدس با ظرفیت ۷ هزار نفر شب، ۴۳۰ مدرسه و آموزشگاه با ظرفیت ۳۳ هزارنفر شب، ۱۰۷ اقامتگاه متعلق به سپاه با ظرفیت ۱۰ هزار و ۱۲۱ نفرشب و کمپ غدیر شهرداری هم با ۲۰ هزارنفر شب در خدمت مهمانان نوروزی مشهدالرضا(ع) خواهند بود.
درصورت تکمیل ظرفیت مراکز اسکان رسمی و موقت، اقامتگاه‌های اضطراری وارد چرخه خدمت‌رسانی می‌شوند. در این بخش، ۱۸۰ مدرسه، آموزشگاه و سالن ورزشی آموزش و پرورش با ظرفیت ۱۱۰ هزارنفر شب، ۱۵ سالن ورزشی اداره کل ورزش و جوانان با ظرفیت ۱۴ هزار و ۴۰۰ نفر شب، ۴۱ سوله بحران و اماکن ویژه شهرداری با ظرفیت ۲۷ هزارنفر شب، ۲۰۰ مسجد با ظرفیت ۶۰ هزارنفر شب، ۳۰۵ حسینیه و بقعه متبرکه با ظرفیت ۴۱ هزار و ۱۷۸ نفر شب، سه اردوگاه و ۵۱ سالن پذیرایی سپاه امام رضا(ع) با ظرفیت ۱۴ هزار و ۲۰۰ نفر شب، ۱۱۰ سالن و فضای ادارات دولتی با ظرفیت ۲۵ هزار و ۸۵۵ نفر شب، ۷ مکان اقامتی آستان قدس رضوی با ظرفیت ۱۱ هزار و ۵۰۰ نفر شب و پنج مرکز اقامتی حوزه علمیه خراسان با ظرفیت ۴ هزارنفر شب آماده خدمت‌رسانی خواهند بود که سرجمع همه این مقادیر، ۳۹۰۷ موقعیت اقامتی با ظرفیت نزدیک به ۶۸۰ هزارنفر شب خواهد شد.
ظرفیت۶۸۰ هزار نفری اسکان مشهد
یوسف بیدخوری، مسئول کمیته اسکان و رفاه ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی در خصوص آمار اسکان زائران نوروزی گفت: در استان خراسان رضوی در قالب اسکان رسمی در شامل هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها، مهمان‌پذیرها، اقامتگاه‌های بومگردی و زائرسراها بیش از ۶۸۰ هزار نفر شب اقامت و در شهر مشهد ۵۷۸ هزار نفر شب اقامت برای زائران و مسافران تدارک دیده شده است.
وی تاکید کرد: همانطور که قبلا متذکر شدیم، کمبودی در زمینه اسکان نداریم، اما به جهت هماهنگی و راحتی زائران و مسافران، از آنها درخواست داریم تا قبل از ورود به خراسان رضوی مکان اقامت را رزرو کنند یا با برای راهنمایی و رسیدگی به شکایت با شماره تلفن ۳۷۰۴۵-۰۵۱ تماس بگیرند.
اسکان در ۵۰۰ مسجد، حسینیه و امامزاده
حجت الاسلام احمدنیا، معاون فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد استان‌های خراسان نیز درباره اسکان زائرین در مساجد در گفتگو با شبستان گفت: مساجد مشهد در ایام نوروزی نیز همچون دیگر پیک‌های حضور زائرین میزبان میهمانان امام رضا علیه‌السلام هستند.
وی افزود: امسال بیش از ۵۰۴ مسجد، حسینیه و بقعه متبرکه به صورت رسمی برای اسکان زائرین اعلام آمادگی کرده اند که از تعداد ۲۰۰ مسجد و ۳۰۵ حسینیه و بقعه متبرکه اطلاعات خود را ثبت کرده اند.
احمدنیا ظرفیت اسکان این مساجد را حدود ۶۰ هزار نفر اعلام کرد و گفت: از این تعداد در گام اول، ۵۰ مسجد که فاصله نزدیک‌تری به حرم رضوی داشته و خدمات کاملتری دارند در اولویت اسکان قرار گرفته‌اند و در این شب‌ها پذیرای زائرین هستند.
وی تصریح کرد: همچنین ۳۰۵ حسینیه و بقعه متبرکه نیز برای اسکان زائر اعلام آمادگی کرده اند که ظرفیت اسکان ۴۱ هزار و ۱۷۸ نفر را دارند. همچنین، در شهرستان‌های استان خراسان رضوی، ۴۴ واحد دیگر با ظرفیت ۶ هزار و ۹۲۸ نفر وجود دارد. در مجموع، ظرفیت اسکان در حسینیه‌ها و بقاع متبرکه به ۴۷ هزار و ۷۰۶ نفر می‌رسد.
۹۰۰ مدرسه درخدمت اسکان فرهنگیان
صفدر سلطانی، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی آموزش و پرورش خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با شبستان، درخصوص آخرین آمار اسکان در مدارس خراسان رضوی اظهار کرد: در نوروز ۱۴۰۴ در مشهدالرضا حدود ۹۰۰ مدرسه با ۹ هزار و ۲۳۷ کلاس در دو بخش موقت و اضطراری برای اسکان زائران فرهنگی و ۵۸ هزار نفر ظرفیت اقامت نوروزی در مدارس شهر مشهد برای میزبانی از زائران آماده است.
وی بابیان اینکه طبق بررسی‌های انجام شده حضور حدود ۱۰ میلیون زائر در ایام تعطیلات نوروزی در استان خراسان رضوی پیش‌بینی شده است گفت: از ابتدای دوره نوروز تا ساعت ۸ صبح، ۲ فروردین ۱۴۰۴، تعداد ۱۰ هزار و ۲۳۱ خانوار با مجموع ۴۹ هزار و ۳۹۲ نفر در مراکز اسکان آموزش و پرورش حضور داشته و مجموع نفر روزها به ۲۴۲هزار رسید.
وی با اشاره به آماده‌سازی و تسهیلات ارائه شده برای مسافران نوروزی گفت: آموزش و پرورش خراسان رضوی با نگاه به افزایش رفاه و آسایش مسافران در ایام نوروز، تلاش کرده است تا بهترین خدمات را ارائه دهد.
معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: تیم‌های کارشناسی و اجرایی این سازمان به‌طور مستمر در حال نظارت بر کیفیت خدمات ارائه شده هستند تا مهمانان نوروزی با خاطرات خوشی این ایام را سپری کنند.
پذیرایی از زائرین در ۴۲ مرکز اسکان موقت شهرداری
جاوید کیانی؛ معاون شهردار و رئیس سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد نیز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در مشهد اظهار کرد: همزمان با فرارسیدن نوروز و افزایش حجم سفرها، شهرداری مشهد با تمام توان برای استقبال از زائران و مسافران آماده شده است. در همین راستا، ۴۲ مرکز اسکان اضطراری با ظرفیت پذیرش بیش از ۴۰ هزار نفر در شب، تجهیز و آماده‌سازی شده‌اند.
وی افزود: همچنین بوستان زائرپذیر غدیر در ورودی مشهدالرضا از سمت محور نیشابور نیز با ظرفیت پذیرش ۱۸ هزار نفر زائر خدمت رسانی خواهد کرد.
کیانی همچنین اظهار امیدواری کرد که با این تمهیدات، زائران و مسافران بتوانند ایام نوروز را با آرامش و خاطری آسوده در جوار بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) سپری کنند و از سفر معنوی خود بهره‌مند شوند.
اسکان شبانه در حرم رضوی
حرم مطهر رضوی نیز علاوه بر زائرسراها و مراکز رسمی اقامتی؛ چند سالی است که از فضاهای عمومی مانند صحن‌ها و پارکینگ های حرم نیز برای اسکان زائرین استفاده می‌کند و در ایامی مانند دهه آخر صفر یا نوروز که پیک حضور زائران است، تمام ظرفیت‌های خود برای میزبانی از زائرین پای کار می‌آورد.
امسال شرایط اسکان موقت برای ۱۳ هزار زائر در پارکینگ‌های حرم مطهر و ۳۰ هزار زائر در خارج از حرم مطهر رضوی، فراهم شد. پارکینگ شماره یک و شماره ۳ حرم مطهر رضوی آماده اسکان موقت زائران درنظر گرفته شده و پیش‌بینی می‌شود حدود ۹ هزار نفر در پارکینگ شماره یک و ۴ هزار نفر در پارکینگ شماره ۳ استقرار یابند.
۳۰ هزار نفر اسکان موقت زائران در خارج از حرم مطهر در ۲۷ پایگاه سطح شهر شامل ابتدای ره‌باغ رضوان (ابتدای خیابان شهید شوشتری ۱، شارستان طبرسی)، میدان شهید حججی، ساختمان سابق ستاد مرکزی آستان قدس رضوی واقع در چهارراه شهدا و زیر سطحی میدان شهدا اختصاص داده شده است.
پویش‌های مردمی و فرهنگ‌میزبانی
پذیرایی از زائرین امام هشتم علیه السلام از دیرباز در این خطه پرنور یک سنت و رسم دائمی بود. به خصوص در محله‌هایی مانند طرق که در ورودی های شهر قرار دارند یا محله های اطراف حرم که بیشترین حجم حضور زائر را دارند.
امام چندسالی است که پویش‌هایی نیز برای میزبانی و اسکان زائرین در مشهد راه اندازی شده است. از پویش مردمی هر منزل یک زائرسرا تا پویش خانه‌های رضوی که به همت خادمان امام رئوف(ع) راه اندازی شده است.
علاوه بر این پویش ها؛ بسیاری از شهروندان و مجاوران حضرت نیز به صورت خودجوش و مستقل منازل شخصی خود را در اختیار زائرین قرار می‌دهند و برخی نیز خدماتی چون اطعام و حمل و نقل را نیز به میهمانان آقا ارائه می‌دهند.
چالشی که باعث همدلی شد
بحث اسکان هرچقدر چالشی و حساس باشد، اما یک مزیت نیز دارد، تبلور شکوه همدلی. نیازی که باعث شد نه تنها همه دستگاه‌ها، تشکل‌ها، مساجد و مدارس پای کار باشند، حتی مردم و شهروندان شهر بهشت را نیز هم‌گام با خادمین پایتخت معنوی ایران اسلامی کرده تا دست در دست هم؛ تجلی‌بخش یک‌دلی باشند و نشان‌دهنده اوج فرهنگ میزبانی.
گزارش: علی رنگ‌آمیز طوسی
نظر شما