شب قدر؛ فرصتی طلب ظهور امام عصر(عج)

خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم- به مناسبت فرارسیدن شب ۲۳ رمضان و سومین شب باعظمت قدر به سراغ یکی از کارشناسان حوزه دین رفتیم. گفتگوی اختصاصی خبرنگار خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام حسن صفری- دبیر عملیات‌های فرهنگی اداره‌کل تبلیغات اسلامی خراسان‌جنوبی- به شرح زیر می خوانید؛  

۱. چرا شب ۲۳ رمضان به عنوان محتمل‌ترین شب قدر در میان شب‌های قدر شناخته شده است؟  در روایات شیعه بیشترین تاکید بر احتمال قدر بودن شب ۲۳ماه رمضان نسبت به شب‌های ۱۹ و ۲۱ وجود دارد و  برخی از علمای شیعه مانند شیخ صدوق بر اساس روایات، شب ۲۳ رمضان را شب قدر می‌دانند.  

شب ۲۳ رمضان به «شب جُهَنی» نیز معروف است که در آن دعاها اجابت می‌شود و کارها بر اساس حکمت الهی مقدر می‌شود.

قصه این اسم سوال شخصی به نام عبدالله بن اُنَیس جُهَنی از پیامبر اسلام(ص) است که می پرسد اگر نتواند هر سه شب قدر را در مدینه بماند، کدام شب را انتخاب کند. پیامبر(ص) می فرمایند که شب بیست و سوم را انتخاب کند. در روایت دیگری از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) شب ۲۳ رمضان را به عنوان شب قدر معرفی شده است.

۲. در روایات اسلامی چه ویژگی‌هایی برای شب قدر بیان شده است و چگونه می‌توان از برکات این شب بهره‌مند شد؟  در روایات، شب قدر را شب نزول قرآن، شب تقدیر حوادث، شبی که اتفاقات سال آینده اعم از خیر و شر، تولد و وفات، و رزق و روزی تعیین می‌شود. شبی که ارزش فراتر از هزار ماه است و عبادت در آن بسیار ارزشمند است و شب آمرزش گناهان بیان کرده اند.

اما برای بهره‌مند شدن از برکات شب قدر، اعمالی‌ ذکر شده است از جمله می توان به شب‌زنده‌داری و تلاوت قرآن، غسل شب قدر که خیلی توصیه شده و نماز شب قدر، نمازهای مستحبی همچون نماز هفت قل هو الله یا نماز صد رکعتی، خواندن دعای جوشن کبیر و استغفار اشاره کرد.

صدقه‌دادن، بازنگری و اصلاح تصمیمات گذشته زندگی، از جمله اقداماتی است که در لیالی قدر توصیه شده است.

۳. ارتباط شب قدر با نزول قرآن چیست و چرا این شب از هزار ماه برتر شمرده شده است؟  طبق روایات در شب قدر، قرآن به صورت دفعی بر قلب نبی مکرم(ص) نازل شده است.

طبق روایات در شب قدر، قرآن به صورت دفعی بر قلب نبی مکرم(ص) نازل شده است. البته طبق نظر امام(ره) آنچه در نزول دفعی بر قلب پیامبر(ص) نازل شده، قرآن ظاهری نبوده، بلکه حقیقت قرآن در شب قدر بر قلب پیامبر(ص) نازل شده‌ است.

آنچه در مورد نزول قرآن توسط جبرائیل طی دوران رسالت بیان شده، نزول تدریجی قرآن است که در طول بیست سال انجام شده است.  

در روایات شب قدر را از هزار ماه برتر دانسته اند چون شب نزول فرشتگان به زمین و شبی است که مقدرات سال آینده تعیین می‌شود. نزول قرآن در این شب نشان‌ دهنده عظمت و سرنوشت‌ساز بودن این شب است.   

۴. چه اعمال و دعاهایی برای شب ۲۳ رمضان توصیه شده است و چگونه می‌توان از این شب برای تقرب به خداوند استفاده کرد؟ برخی اعمال توصیه شده مشترک هر سه شب قدر است که بیان شد و برخی موارد برای شب ۲۳ رمضان توصیه شده است.  

خواندن سوره‌های مبارک عنکبوت، روم و دخان، خواندن هزار مرتبه سوره‌ی قدر، خواندن دعاهای جوشن‌کبیر، مکارم‌الاخلاق و افتتاح از اعمالی است که در این شب توصیه جدی شده است و از انجام اعمال این شب بهترین اعمال برای تقرب الهی است.

۵. در شب قدر، چگونه می‌توان بهترین تقدیر را برای خود رقم زد و چه عواملی در تعیین سرنوشت انسان تأثیرگذار هستند؟ از جمله عوامل تأثیرگذار در تعیین سرنوشت انسان در شب قدر، عبادت خالصانه، دعا و طلب مغفرت و اعمال خیر است که به‌صورت عام، تقدیرات سال آینده را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

۶. شب قدر چه ارتباطی با امام زمان (عج) دارد و چرا در این شب، بر درخواست هدایت و ظهور امام عصر تأکید شده است؟  در واقع در شب قدر، ملائکه و روح به اذن خداوند بر حضرت حجت (عج) نازل می‌شوند و مقدرات سال آینده در حضور ایشان تعیین می‌شود.

تأکید بر درخواست هدایت و ظهور امام عصر(عج) در شب قدر ریشه در اعتقاد شیعیان دارد که در این شب، دعاهای انسان به اجابت نزدیک‌تر است و توسل به امام زمان(عج) به عنوان واسطه فیض الهی، ارتباط انسان با خداوند را تقویت می‌کند.  خواندن دعاهای مربوط به امام زمان(عج) و درخواست ظهور و سلامتی ایشان از اعمال شب قدر است.

۷. چه تفاوتی بین شب‌های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ رمضان وجود دارد و چرا بسیاری از علما شب ۲۳ را مهم‌ترین شب قدر می‌دانند؟  زمان دقیق شب قدر مشخص نیست. اما، در روایات یکی از شب‌های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ رو شب قدر دانسته اند. هر چند در روایات شب ۲۳ رمضان به دلیل روایات متعدد شیعه و تأکید بر شب «جُهَنی» که به شب بیست و سوم اشاره دارد و بیان شد، به عنوان شب قدر شناخته شده است.   

بسیاری از علما شب ۲۳ رمضان را مهم‌ترین شب قدر می‌دانند چون در روایات شیعه، این شب به عنوان شب قدر معرفی شده و از طرفی، پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) در این شب به عبادت بیشتر می‌پرداختند.  

البته شب‌های ۱۹ و ۲۱ نیز از اهمیت خاصی در بین شیعیان برخوردار است، چرا که ضربت خوردن و شهادت حضرت علی(ع) در این شب‌ها اتفاق افتاده است.