به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، در دل شب‌های پرستاره‌ای که سکوتش با زمزمه‌های نیایش شکسته می‌شود، جایی در میان دغدغه‌های روزمره، حقیقتی ژرف نهفته است؛ حقیقتی که قرن‌هاست در کلمات آسمانی پیچیده شده و راهنمای مسیر آدمیان بوده است. زندگی، عرصه‌ی برخوردهای بی‌پایان میان نیکی و بدی، مهر و کین، صداقت و فریب است. انسان‌ها در این میدان بی‌انتها، هر روز با آزمونی تازه روبه‌رو می‌شوند؛ گاهی با لبخند محبت پاسخ می‌گیرند و گاه در برابر نیکی‌شان، تلخی بی‌مهری را تجربه می‌کنند.
اما چه چیزی می‌تواند قلب‌های خسته را از زنجیر کینه برهاند؟ چگونه می‌توان پل‌های فرو ریخته‌ی ارتباط را از نو بنا کرد؟ شاید پاسخ را باید در ژرفای تعالیم آسمانی و راه و رسم انسانیت جست. در جهانی که دشمنی و بدخواهی، مرزهای بی‌اعتمادی را گسترده‌تر می‌کند، راهی جز انتخاب مسیر بخشش و نیکی نیست. این همان مسیری است که می‌تواند دیوارهای سرد فاصله را بشکند و قلب‌های سخت را به نرمی دوستی متمایل سازد.
در دنیایی که اختلاف‌نظرها، کینه‌ورزی‌ها و رفتارهای ناشایست به امری رایج تبدیل شده است، آموزه‌های اخلاقی قرآن همچنان راهگشای مسیر انسانیت و همزیستی مسالمت‌آمیز هستند. یکی از این آموزه‌های کلیدی که می‌تواند روابط اجتماعی را دگرگون کند، اصل مقابله با بدی، نه با خشونت و کینه، بلکه با نیکی و مدارا است.
خداوند در آیه ۳۴ سوره فصلت می‌فرماید: "وَلَا تَسْتَوِی الْحَسَنَةُ وَلَا السَّیِّئَةُ، ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَبَیْنَهُ عَدَاوَةٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ" (نیکی و بدی یکسان نیست، جواب بدی را با خوبی بده که اگر این طور کنی، آن کسی که بین تو و او دشمنی بوده است، مانند دوستی صمیمی خواهد شد.)
لزوم تغییر نگاه به روابط انسانی
آیت‌الله دژکام، بر اهمیت پاسخ‌گویی به بدی با نیکی تأکید کرده و معتقد است که این ویژگی، یکی از نشانه‌های اوج گرفتن انسان از سطح حیوانیت به سوی مقام والای انسانی است.
آیت‌الله دژکام، امام جمعه شیراز با استناد به این آیه شریفه، بر اهمیت پاسخ‌گویی به بدی با نیکی تأکید کرده و معتقد است که این ویژگی، یکی از نشانه‌های اوج گرفتن انسان از سطح حیوانیت به سوی مقام والای انسانی است.
او می‌گوید: "خیلی از انسان‌ها ناسپاس هستند و برخی اوقات رفتارشان از حیوانات هم بدتر است؛ زیرا جواب خوبی را با بدی می‌دهند. اما اگر کسی بدی را هم با خوبی پاسخ داد، به سمت مقام انسانیت اوج می‌گیرد."
مرز میان مدارا و مقابله با دشمنی عنادآمیز
البته این اصل اخلاقی، استثنائاتی دارد. آیت‌الله دژکام در ادامه‌ی تحلیل خود تأکید می‌کند که در برابر دشمنی که با قصد و نیت تخریب و دشمنی عنادآمیز علیه اسلام و مسلمین اقدام می‌کند، نمی‌توان با نرمش برخورد کرد.
او می‌گوید: "نسبت به دشمن عنود و لجباز، اگر خوبی کنید، ضرر می‌کنید. اگر فردی زورگو باشد و کسی او را سر جای خود ننشاند، کار خراب می‌شود. اما اگر در برابر کسی که نادان است و عناد ندارد، با خوبی رفتار کنید، او تبدیل به یک دوست صمیمی می‌شود."
راه رسیدن به این مقام چیست؟
آیت‌الله دژکام در تبیین راهکار این سلوک اخلاقی، به آیه بعد اشاره کرده و صبر را به‌عنوان عامل اصلی رسیدن به این مقام عالی معرفی می‌کند. به عقیده او "اگر کسی می‌خواهد به این جایگاه برسد، نیازمند صبر است؛ پس باید در خود صبر را رشد دهیم."
برخورداری از اخلاق نیکو، مقابله با کج‌خلقی‌ها با نرمی، و ایجاد فضایی که در آن حتی دشمنان نیز به دوستان تبدیل شوند، نه یک فضیلت فردی که راهکاری برای اصلاح کل جامعه است.
درس‌هایی برای امروز جامعه
امروزه که بسیاری از روابط انسانی در سایه‌ی تعصبات، کینه‌ها و سوءتفاهم‌ها دچار بحران شده است، این اصل قرآنی می‌تواند راهی برای اصلاح و بهبود مناسبات فردی و اجتماعی باشد. برخورداری از اخلاق نیکو، مقابله با کج‌خلقی‌ها با نرمی، و ایجاد فضایی که در آن حتی دشمنان نیز به دوستان تبدیل شوند، نه یک فضیلت فردی که راهکاری برای اصلاح کل جامعه است. اما این مسیر، همان‌گونه که قرآن فرموده، نیاز به صبر و استقامت دارد.
در نهایت، می‌توان این پیام را از قرآن و سخنان آیت‌الله دژکام برداشت کرد که صلح و همزیستی، نه با انتقام و مقابله به مثل، بلکه با اخلاق نیکو و درک شرایط طرف مقابل به دست می‌آید. در این مسیر، صبر و حکمت، دو اصل اساسی برای رسیدن به نقطه‌ای است که حتی بدترین دشمنان، به دوستانی صمیمی تبدیل شوند.
نظر شما