خبرگزاری شبستان، گروه بین‌الملل: سیزده بدر، جشنی کهن و نمادین در فرهنگ ایرانی است که هر ساله در سیزدهمین روز فروردین، همزمان با پایان جشن‌های نوروزی، برگزار می‌شود. این روز به عنوان روز طبیعت شناخته می‌شود و مردم با رفتن به دامان طبیعت، شادی و نشاط را در کنار خانواده و دوستان تجربه می‌کنند.
اما نوروز و سیزده‌بدر تنها محدود به ایران نیست؛ بسیاری از کشورهای همسایه و مناطق فارسی زبان و کردزبان نیز این آیین را با آداب و رسوم خاص خود گرامی می‌دارند. همچنین، دیاسپورای ایرانی، تاجیک، افغان، کرد، و دیگر اقوام در اروپا و آمریکا، این سنت دیرینه را زنده نگه داشته و با برگزاری مراسم سیزده بدر، پیوند خود با فرهنگ و هویت خویش را استوار می‌سازند.
در اینجا نگاهی کوتاه به برگزاری مراسم سیزده بدر در برخی از کشورها خواهیم داشت:
افغانستان
در افغانستان، به‌ویژه در میان تاجیک‌های نزدیک به فرهنگ ایرانی، سیزده بدر به عنوان بخشی از جشن‌های نوروزی که به نام جلالی نیز شناخته می‌شود، به شکل محدود برگزار می‌شود.
سیزده بدر معروف به «روز سبزه» یا «سینزده بدر» در برخی از مناطق مانند کابل، مزار شریف و هرات مرسوم است. مردم کابل و بامیان به مناطق سرسبزی مانند دره شاهراه و بند امیر می‌روند و با پختن غذاهای محلی مانند کباب چغندی(کباب چغندر» و کوفته و بازیهای سنتی این روز را جشن می‌گیرند.
جشنواره‌های محلی با رنگ‌وبوی بهاری در مناطقی مثل هرات یا کابل دیده می‌شود که شباهت‌هایی با آیین سیزده بدر دارند.
با وجود چالش‌های اجتماعی و سیاسی، این جشن به عنوان بخشی از فرهنگ ملی افغانها حفظ شده است.
تاجیکستان
در دوران شوروی، این آیین ممنوع بود، اما پس از استقلال دوباره تاجیک‌ها این روز را که «سیروزهمی بهار» یا «جشن گلگردانی» می‌نامند، دوباره زنده کردند.
مردم در این روز به پارکها و کوهپایه‌های دوشنبه و خجند می‌روند و با خواندن ترانه‌های محلی و رقص، به استقبال بهار می‌روند
در تاجیکستان، نوروز و جشن‌های مرتبط با آن اهمیت زیادی دارند و رفتن به طبیعت و جشن‌های بهاری در مناطق کوهستانی بیانگر عناصر مشابه است.
تاجیک‌ها سیزده‌بدر را نماد پیوند با ایران فرهنگی می‌دانند.
کردستان عراق و ترکیه و سوریه
در مناطق کردستان، عراق، ترکیه و سوریه سیزده بدر با نام «روز سیزده» شناخته می‌شود که آن را به‌عنوان فرصتی برای پیک‌نیک در طبیعت پاس می‌دارند.
این آیین با نمادهای محلی و کردی همچون رقص گروهی هه‌لپه‌رکی، موسیقی و غذاهای سنتی همراه است.
ترکمنستان
ترکمنستان به‌عنوان بخشی از مناطق فرهنگی ایران بزرگ، برخی از آیین‌های مرتبط با نوروز را حفظ کرده است. هرچند سیزده بدر به‌طور خاص جشن گرفته نمی‌شود، اما جشن‌های بهاری و سنت‌های طبیعت‌گردی مشابه آن دیده می‌شود.
در این روز، خانوادهها به مناطق طبیعی مانند نزهتگاههای اطراف عشق آباد می‌روند و با اجرای مسابقات اسب دوانی و بازیهای سنتی، روز خود را سپری می‌کنند.
اسب‌سواری و نمایش آلاقایق (نوعی قالی ترکمنی) در طبیعت بخشی از رسوم خاص این کشور است.
قرقیزستان
در قرقیزستان، اگرچه سیزده بدر به‌عنوان جشن شناخته نمی‌شود، ولی مراسم‌های مرتبط با نوروز با رفتن مردم به مناطق طبیعی و برپایی جشن‌های محلی شباهت‌هایی دارند.
قزاقستان
در قزاقستان، جشن‌های نوروز با استقبال زیاد برگزار می‌شود. جشن‌های طبیعت‌گردی و اجتماعی، عنصر مشترکی با آیین‌های مشابه سیزده بدر دارند.
گرجستان
گرجستان به ویژه در میان جامعه آذری و ایرانی تبار تفلیس، دارای میراث فرهنگی خاص خود است که با ایران در تاریخ ارتباط داشته است.
هرچند سیزده بدر در این کشور جشن گرفته نمی‌شود، اما دیاسپورای ایرانی ممکن است این آیین را در میان خود حفظ کرده باشد.
پخت همزمان غذاهای گرجی (مانند خاچاپوری) و آذری (مانند پیتی) در این روز مرسوم است.
پاکستان
در پاکستان در مناطق شمالی به ویژه میان اقوام پشتون و بلوچ که اشتراکات فرهنگی با افغانستان دارند، سیزده بدر به عنوان بخشی از جشن‌های نوروزی دیده می‌شود.
مردم در این روز به طبیعت رفته و به شادی و پایکوبی می‌پردازند.
آذربایجان
آذربایجان که فرهنگی مشترک با ایران دارد، بسیاری از آیین‌های نوروزی از جمله سیزده بدر را تا حدی حفظ کرده است. سیزده بدر در آذربایجان به نام «بایرام گونو» (روز جشن) شناخته می‌شود.
در مناطق روستایی و شهری، مردم به طبیعت می‌روند و مراسم مشابهی برگزار می‌کنند. غذاهای محلی پخته شده در این روز «پلو زعفرانی» و «دولما» است.
اجرای آهنگ‌ها سنتی با ساز تار و کمانچه نیز بخشی از برنامه‌های این روز است.
سوریه و لبنان
در برخی جوامع شیعه در سوریه و لبنان، سنت‌هایی شبیه به سیزده بدر وجود دارد. ا ین جوامع به دلیل تأثیر فرهنگ ایرانی، این جشن را به عنوان بخشی از آیین‌های نوروزی برگزار می‌کنند.
این آیین در میان سایر مردم محلی شناخته‌شده نیست.
دیاسپورا در کشورهای اروپایی و آمریکایی
با گسترش جوامع مهاجر از ایران، افغانستان، تاجیکستان و کردستان به اروپا و آمریکا، سیزده بدر نیز به عنوان بخشی از هویت فرهنگی آنها در این کشورها زنده مانده است.
در آلمان، سوئد و انگلیس، ایرانیان و افغانها در روز سیزده بدر به پارکهای بزرگ مانند تیرگارتن برلین یا هایگیت لندن می‌روند و با موسیقی و غذاهای سنتی، این روز را جشن می‌گیرند.
در آمریکا و کانادا، شهرهای بزرگی مانند لس آنجلس، تورنتو و نیویورک میزبان گردهمایی‌های بزرگ سیزده بدر هستند، جایی که هزاران نفر از ایرانیان و فارسی زبانان در پارکهای عمومی جمع می‌شوند.
سیزده بدر، آیینی فرامرزی است که در هرگوشه جهان رنگ و بوی محلی به خود می‌گیرد. این آیین نشان‌دهنده ارتباط عمیق انسان با طبیعت و سنت‌های ملی است. هرچند این آیین در بسیاری از کشورهای منطقه به‌صورت مستقیم برگزار نمی‌شود، اما عناصر مشترکی چون طبیعت‌گردی، جشن‌های بهاری، و گردهمایی‌های خانوادگی بیانگر پیوندهای فرهنگی میان جوامع مختلف است. دیاسپورای ایرانی نیز با حفظ این آیین، به حفظ و انتقال فرهنگ غنی ایرانی کمک می‌کند.
نظر شما