عمل به دستورات دین اسلام انسان را به کمال می‌رساند

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، «زهرا شریف» در جلسه استادان حوزه علمیه که در حوزه علمیه ثامن‌الائمه برگزار شد، گفت: معمولا آنچه در بحث اخلاقی به آن می‌اندیشیم دستورات، فرمایشات، توصیه‌ها و نکاتی است که تحت عنوان واجبات، محرمات، مکروهات مستحبات و مباهات در حوزه اخلاقیات مطرح می‌شود.

وی افزود: دین اسلام مشحون و مملو از نکات ارزشمند و نکاتی است که عمل کردن به آن ما را به آنچه کمال مفروض است نزدیک می‌کند، در واقع دین اسلام نسخه‌ای است عملی برای تحقق آنچه انسان شایسته و سزاوار تحقق آن است.

استاد حوزه علمیه بیان کرد:‌ تامل در مباحث، دستورات، توصیه‌ها و سفارشات دین اسلام گاهی فکر را درگیر و ما را به فلسفه این اوامر و نواهی نزدیکتر می‌کند، خوبی‌ها، بدی‌ها، فضائل و رذائل مباحث پردامنه‌ای از دین را به خود اختصاص می‌دهند ککه در نگاه عمیق‌تر خوب است که همه تامل کنند چرا فلان امر بد یا خوب است؛ ملاک خوبی و بدی چیست؛ از دیدگاه دین اسلام فضیلت و رذیلت به چه معناست.

شریف ادامه داد: آیا فضایل و رذائل در کنار دیگر پدیده‌ها شئی را به خود اختصاص می‌دهند و یا اموری ساخته ذهن ما هستند؛ برای مثال  وقتی ما امر به صدق شده‌ایم و راستگو بودن از ما خواسته شده  صدق و راستی وقتی صفت فعل ما قرار می‌گیرند آیا یک حقیقت افزوده‌ای بر فعل ما هستند و  وصفی است که بودن یا نبودنشان عالم واقع را تحت تاثیر قرار می‌دهد یا خیر اموری هستند که در ذهن ما تحقق دارند مثلا آیا یک انسان راستگو با انسان کاذب وجودی متمایز دارند، عالم واقع ظرف اتصاف فضیلت و رذیلت نیست  اینها مباحثی است ک هم از لحاظ انگیزشی فرد را در اجتناب کمک می‌کند هم در فهم بسیاری از آیات ما را مدد می‌رساند.

وی اظهار کرد: بسیاری از آیات در ابتدا فهم بسیار سلیس و ساده دارند  اما با کمی تامل به دست می‌آید که جهانی از معناهای پیچیده  و جهانی از رازها و رمزهای تو در تو در آ نهفته است مثلا ما در بحث مجازات با دو دسته آیات مواجه می‌شویم دسته ای از آیات می‌فرمایند «تجزون بما کنتم تعملون»، «تجزون ما کنتم تعملون» به ظاهر یک حرف کوچک تفاوت دارند اما جهانی از تفاوت معنا وجود دارد در آیه اول  یعنی شما بوسیله آنچه انجام داده‌اید جزا داده می‌شوید اما در دوی یعنی شما هر آنچه را که انجام داده اید جزا داده می‌شوید که در کتب اخلاقی با بحث فلسفی اخلاقی تاکید شده است که در «تجزون ما کنتم تعملون» به این معناست که «ان الجزا نفس العمل»  جزا و پاداش چیزی جدا از آنچه انجام داده‌ایم نیست  و ما می‌شویم آنچه که انجام داده ایم ما صدق و کذب می‌شویم مهر یا کینه می‌شویم.

شریف با بیان اینکه آنچه که ما انجام میدهیم تار و پود وجودی ماست، عنوان کرد: در این دیدگاه انسان و مکتسبات او دو حقیقت جدا نیستند، حقیقت اعمال ما آن چیزهایی است که در ما رقم می‌خورد لذا در بسیاری از کریمه‌های قرآنی به این بخش‌ها اشاره شده است، مثلا در توصیف آتش جهنم  آمده است که «فاتقوا النار التی و قودها الناس و الحجاره» هیزم آن مردمند یعنی من با همه ی مکتسباتم و آنچه انجام دادم  عملا یعنی زبانه می‌کشد آتش جهنم از درون خودم.

استاد حوزه علمیه ابراز کرد: اگر قرار است در ارتباط حقیقت عمل تامل کنیم و در پی آن به ملاک حسن و قبح عملی پی ببریم باید بدانیم که صفات، رذائل و فضایل در زمره واقعیت هستی است و ما با هر فعلی که انجام می‌دهیم به واقعیت عالم هستی می‌افزاییم که این یا سمت رشد گونه دارد یا سمت ضعف گونه و ما را از مسیر اصلی دور می‌کند  پس در نگاه کلی باید بدانیم وقتی شریعت اسلام درحیطه اخلاق به اموری امر می‌کند و یا از اموری اجتناب می‌دهد می‌خواهد وجود ما به سمت هستی وسیع تر برود.

وی با استناد به آیه دیگری از قرآن کریم، گفت: خداوند می‌فرماید «لئن شَکرتم لازیدنکم» می‌فرماید اگر شما شکرگزاری کنید نعمت‌های شما افزوده می‌شود اما در اصل می‌گوید شما زیادتر می‌شوید یعنی فضیلت از آن جهت که حیث واقعی دارد وجود من را توسعه می‌دهد و کسی ک با تجمیع فضائل نفس خود را بزرگتر می‌کند به واجب الوجوبی ک نامتناهی است شبیه‌تر است.

شریف در پایان خاطرنشان کرد: اخلاق و فضائل اخلاقی و رذایل اخلاقی اموری هستند که بودن یا نبودنشان هستی را متاثر می‌کند بر این اساس اخلاق و اخلاقیات و دانش اخلاق در زمره امور حقیقی و نفس الامری‌اند.